Ο αρμαγεδδώνας του ελληνικού τύπου

Του Αντώνη Καρακούση

Η οικονομική κρίση επιδρά εμφανώς πια στην πραγματική οικονομία, επηρεάζοντας δραματικά όλους τους κλάδους.
Ο δικός μας, των εφημερίδων και των ΜΜΕ, επλήγη από τους πρώτους.
Πρόδρομα φαινόμενα της κρίσης βλέπαμε από το 2008 και έφθασαν να λάβουν διαστάσεις αρμαγγεδώνα στα τέλη του 2011.
Οι επιχειρήσεις ενημέρωσης είναι από τις πιο ευάλωτες, κυρίως λόγω της μεγάλης εξάρτησής τους από τα διαφημιστικά έσοδα.
Η διαφημιστική δαπάνη, ως γνωστόν, διακρίνεται για την ελαστικότητά της και επηρεάζεται ευθέως από την οικονομική συγκυρία. Σε περιόδους ισχνών αγελάδων η πρώτη δαπάνη που περικόπτεται από τις επιχειρήσεις είναι η διαφημιστική. Ηδη τα έσοδα από διαφημίσεις την προηγούμενη χρονιά έπεσαν στο μισό εκείνων του 2008.

Αντιστοίχως η εισοδηματική πίεση που δέχθηκαν τα νοικοκυριά στην τελευταία διετία περιόρισε τη ζήτηση και από την πλευρά των αγοραστών. Πριν δυό - τρία χρόνια σημαντικός αριθμός αγόραζε με άνεση δύο και τρεις εφημερίδες κάθε Κυριακή. Σήμερα για τους περισσότερους κάτι τέτοιο αντιμετωπίζεται ως πολυτελής επιλογή.

Κάπως έτσι ακόμη και οι υγιέστερες των επιχειρήσεων ενημέρωσης είδαν τα έσοδά τους να μειώνονται με ταχύτητα, με αποτέλεσμα οι όποιες περικοπές δαπανών να μην είναι ικανές να αντισταθμίσουν τη διπλή απώλεια από την κάμψη της διαφημιστικής δαπάνης και των κυκλοφοριών.

Και επιπρόσθετα το πρόβλημα έγινε εκρηκτικότερο λόγω των προβλημάτων του χρηματοπιστωτικού τομέα. Η έλλειψη ρευστότητας, η διακοπή της ροής πιστώσεων σε ολόκληρη την οικονομία, επέτεινε το οξύ οικονομικό πρόβλημα των ΜΜΕ.

Επιπλέον, δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο το γεγονός ότι η παρούσα κρίση συνέπεσε με ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις και την εμφάνιση πλήθους νέων επιχειρήσεων που διαχειρίζονται πληροφορίες, τις οποίες διανέμουν δωρεάν ανεξαρτήτως αν τις παράγουν ή απλώς τις κλέβουν. Η παραγωγή πληροφοριών κοστίζει πολύ ακριβά για να υποκλέπτεται και να προσφέρεται δωρεάν.

Συνδυαζόμενες οι πολλές συνθήκες κρίσης κατέστησαν το πρόβλημα ανυπέρβλητο και σε ορισμένες περιπτώσεις μοιραίο.

Αυτή τη στιγμή ολόκληρος ο κλάδος της ενημέρωσης μοιάζει με βομβαρδισμένο τοπίο. Ηδη έκλεισαν μεγάλες ιστορικές εφημερίδες και άλλες φυτοζωούν. Καθημερινά κυκλοφορεί μια μόλις αξιόπιστη πρωινή εφημερίδα, όλες οι οικονομικές απειλούνται με κλείσιμο, οι απογευματινές δεν μαζεύουν ούτε πόντο ρεκλάμας και οι κυριακάτικες δίνουν μάχες βδομάδα - βδομάδα για την επιβίωσή τους.

Ταυτόχρονα έκλεισε ήδη ένας τηλεοπτικός σταθμός και άλλοι προβαίνουν σε περικοπές διαρκείας, αλλοιώνουν τα προγράμματά τους και έχουν φθάσει στα όρια ευτελισμού του προιόντος που προσφέρουν στο τηλεοπτικό κοινό.
Αντιστοίχως μαραζώνουν οι ραδιοφωνικοί σταθμοί για να μην μιλήσουμε για την αγορά των περιοδικών ποικίλης ύλης, μόδας και άλλων, που καταρρέουν στην κυριολεξία.

Κακά τα ψέματα ο κλάδος αντιμετωπίζει οξύτατο πρόβλημα βιωσιμότητας. Στο τέλος του 2011 όλα τα ΜΜΕ, μηδενός εξα