Η ατυχής αυτοκρατορία. Του Τζορτζ Σόρος

Είναι πια σαφές πως βασική αιτία της κρίσης του ευρώ είναι που τα κράτη-μέλη παρέδωσαν στην «ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα» (ΕΚΤ) το αποκλειστικό δικαίωμα να τυπώνει χρήματα. Δεν συνειδητοποίησαν τι ακριβώς σήμαινε η εκχώρηση αυτού του δικαιώματος. Ούτε αυτά, ούτε οι ευρωπαϊκές αρχές. (Άρθρο του Τζορτζ Σόρος στο ....
project-syndicate)

Όταν εισήχθη το ευρώ, οι τράπεζες επέτρεψαν στις τράπεζες να αγοράζουν απεριόριστα ποσά κρατικών ομολόγων χωρίς να ζητούν την παραμικρή εγγύηση, ενώ η ΕΚΤ θεωρούσε ισότιμα τα ομόλογα όλων των κρατών-μελών της ευρωζώνης. Οι εμπορικές τράπεζες θεώρησαν πως τις συνέφερε να αγοράζουν ομόλογα των πιο αδύναμων κρατών-μελών της ευρωζώνης προκειμένου να κερδίσουν κάποιες υποδιαιρέσεις της μονάδας παραπάνω, πράγμα που με τη σειρά του οδήγησε σε σύγκλιση τα επιτόκια δανεισμού όλων των κρατών-μελών. Η Γερμανία, που αντιμετώπιζε τις προκλήσεις της επανένωσής της, εφάρμοσε γενναίες διαρθρωτικές αλλαγές που ενίσχυσαν την ανταγωνιστικότητά της. Μερικοί εταίροι της από την άλλη μεριά επέλεξαν να αξιοποιήσουν τη διάθεση φθηνών δανεικών προκειμένου να απολαύσουν την «έκρηξη» της κατανάλωσης και των ακινήτων, παρά τις βαριές τους απώλειες στον τομέα της ανταγωνιστικότητας.

Κι ύστερα ήρθε η συντριβή του 2008.Οι κυβερνήσεις χρειάστηκε να ενισχύσουν τις τράπεζες. Μερικές βρέθηκαν υπερχρεωμένες σαν τριτοκοσμικές χώρες, σε ένα νόμισμα μάλιστα που δεν ήλεγχαν. Αντανακλώντας τον διχασμό της Ευρώπης όσον αφορά τις οικονομικές της επιδόσεις, η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) διαιρέθηκε σε χώρες δανειστές και οφειλέτες.

Όταν οι χρηματαγορές ανακάλυψαν πως τα υποτιθέμενα ασφαλή κρατικά τους ομόλογα τελικά μπορεί να μην ήταν αξιόχρεα, ανέβασαν στα ύψη τα επιτόκια δανεισμού τους. Αυτό κατέστησε μη-βιώσιμες πολλές εμπορικές τράπεζες, οδηγώντας την Ευρώπη σε διπλή κρίση, τραπεζική και δημοσιονομική.

Η ευρωζώνη τώρα επαναλαμβάνει το πώς διαχειρίστηκε το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα ανάλογες κρίσεις το 1982 και ξανά το 1997. Σε αμφότερες τις περιπτώσεις, για να προστατεύσει το κέντρο, η διεθνής κοινότητα επέβαλε αυστηρή λιτότητα στην περιφέρεια· σήμερα η Γερμανία παίζει με επιπολαιότητα τον ίδιο ρόλο.

Υπάρχουν διαφορές στις λεπτομέρειες, αλλά η κεντρική ιδέα είναι πανομοιότυπη: οι δανειστές μεταφέρουν ολόκληρο το βάρος της αναγκαίας διόρθωσης στους οφειλέτες, με το «κέντρο» να αρνείται να αναλάβει κάθε ευθύνη για τις ανισορροπίες. Είναι από την άποψη αυτή ενδιαφέρον πόσο ήσυχα καθιερώθηκε η χρήση των όρων «κέντρο» και «περιφέρεια». Κι όμως, στην κρίση του ευρώ, οι ευθύνες του κέντρου είναι ακόμα μεγαλύτερες από ότι σε εκείνες του 1982 και του 1997: αφού σχεδίασε ένα ελαττωματικό νομισματικό σύστημα, απέτυχε να διορθώσει τις ατέλειές του. Η δεκαετία του 1980 θεωρήθηκε «χαμένη» για τη λατινική Αμερική· ανάλογη είναι η μοίρα που περιμένει την Ευρώπη.

Όταν ξεκίνησε η κρίση, η διάλυση της ευρωζώνης ήταν αδιανόητη: τα ενεργητικά και οι εγγυήσεις στο κοινό νόμισμα ήταν τόσο αλληλένδετες που κάθε