Αντιμέτωποι με την ιστορία οι Έλληνες συγγραφείς

Η ελληνική πεζογραφία έχει πιάσει εδώ και αρκετά χρόνια επαφή με διάφορες κρίσιμες περιόδους του παρελθόντος, οδηγώντας το ιστορικό μυθιστόρημα ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 σε μια εντελώς καινούργια φάση κατά τη διάρκεια της οποίας οι συγγραφείς θα επιχειρήσουν να φέρουν στην επιφάνεια πολλές από τις απώτερες αιτίες των σημερινών παθολογιών.

Όσο, όμως, περνά ο καιρός και το δίχτυ της κρίσης γίνεται πυκνότερο, αυξάνει και η ανάγκη για βαθύτερη κατανόηση μιας κοινωνίας που είχε ανέκαθεν να αντιμετωπίσει εξαιρετικά περίπλοκα προβλήματα.

Τα παραδείγματα τα οποία αφήνει η χρονιά που πέρασε είναι πολλά και εύγλωττα.

Μυθιστοριογράφοι από όλο το ηλικιακό φάσμα και συχνά αρκετά διαφορετικοί μεταξύ τους, ως προς το θεματικό κλίμα και την τεχνοτροπία, έδεσαν σφιχτά τον μύθο τους με τα υλικά της Ιστορίας, διερευνώντας μια μεγάλη ποικιλία προσώπων και γεγονότων. Επιστρέφοντας στην περίοδο του Εμφυλίου, ο Θανάσης Βαλτινός δοκιμάζει με τον «Ανάπλου» (Εστία) μια περιπλάνηση στο αιματοβαμμένο τοπίο της Πελοποννήσου, που είναι και ο τόπος της καταγωγής του, για να καυτηριάσει τη βία και το άδικο και των δύο παρατάξεων. Ο Εμφύλιος θα απασχολήσει και τον Ανδρέα Μήτσου ο οποίος θα φτάσει με τον «Κίτρινο στρατιώτη» (Καστανιώτης) μέχρι τις θυσίες της 3ης Ορεινής Ταξιαρχίας στο Τομπρούκ, το Ελ Αλαμέιν και το Ρίμινι, για να δείξει πώς κατόρθωσαν να πάνε χαμένες. Τα φαντάσματα του Εμφυλίου θα ρίξουν βαριά τη σκιά τους και σε μια σύγχρονη ερωτική ιστορία: την ιστορία που ξετυλίγει στην «Πιο κρυφή πληγή» (Ίκαρος) ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος. Για τη γέννηση και το φούντωμα της αγάπης στις δύσκολες μετεμφυλιακές συνθήκες θα μιλήσει και ο Άρης Μαραγκόπουλος στο «Χαστουκόδεντρο» (Τόπος), αναθέτοντας τον πρωταγωνιστικό ρόλο σε ένα διακεκριμένο στέλεχος της Αριστεράς των πρώτων μετεμφυλιακών δεκαετιών, τον Αντώνη Αμπατιέλο.

Με τη μέχρι και σήμερα σκοτεινή υπόθεση της δολοφονίας του αμερικανού δημοσιογράφου Τζορτζ Πολκ στην εμφυλιακή Θεσσαλονίκη του 1948 θα καταπιαστεί στο «Χορεύουν οι ελέφαντες» (Μεταίχμιο) η Σοφία Νικολαΐδου, αποκαλύπτοντας μιαν εποχή όπου τα πάντα καταπλακώνονται από τη συγκάλυψη και την ένοχη σιωπή. Ο Εμφύλιος θα τροφοδοτήσει τη δράση και στα «Ίχνη» (Μεταίχμιο) του Γιώργου Λίλλη, που θα εικονογραφήσει τον καταστροφικό τρόπο με τον οποίο θα κληθεί να πληρώσει τη σκληροτράχηλη σύγκρουση ένα δεκάχρονο αγόρι.

Η Ιστορία, όμως, δεν είναι μόνο πολιτική, αλλά και καθημερινότητα: πολλές φορές άγρια και βάρβαρη καθημερινότητα, όπως στην περίπτωση του Αρίστου Παγκρατίδη, που στιγματίστηκε ως «Δράκος του Σέιχ Σου», καταδικάστηκε για τον φόνο τριών ανθρώπων και εκτελέστηκε τον Φεβρουάριο του 1968 στο Γεντί Κουλέ, χωρίς κανένας μέχρι και σήμερα να ξέρει αν όντως διέπραξε τα εγκλήματα για τα οποία κατηγορήθηκε. Αυτή την ακόμη εκκρεμή και αδιευκρίνιστη δικαστική υπόθεση ανακατασκευάζει με το «Ο Θεός αυτοπροσώπως» (Μεταίχμιο) ο Σάκης Σερέφας, βάζοντας στην αφήγησή του ένα έντονο στοιχείο φαντασίας και ειρωνείας.