Η περίεργη συμβουλή της Ούρσουλα

Γράφει η Ευτυχία ΠαπούλιαΚοινωνιολόγοςΣυμπεριφορά είναι αυτό που κάνει ένας άνθρωπος, όχι αυτό που σκέφτεται ή αισθάνεται ή πιστεύει.Έμιλυ Ντίκινσον, Αμερικανίδα ποιήτρια 

“Να είστε ο εαυτός σας, να πιστεύετε στον εαυτό σας”, ήταν η παραίνεση της Προέδρου της Κομισιόν και υποψήφιας του ΕΛΚ Ούρσουλας φον ντέρ Λάιεν. “Να μην αφήνετε κανέναν να σας κρίνει και να σας υποδείξει τι πρέπει να κάνετε και τι όχι”. Εξήρε δε τη σημασία που έχουν τα καλά σχολεία και την ιδιαίτερη φροντίδα που χρειάζεται να δοθεί, όταν οι νέοι αποφασίσουν

να κάνουν οικογένεια. Αυτά είπε ανάμεσα σε άλλα η φον ντερ Λάιεν μιλώντας σε νέους σε εκδήλωση του Ιδρύματος De Gasperi στην Ρώμη, προτρέποντας τη νέα γενιά να έχει εμπιστοσύνη στον εαυτό της, στοιχείο απαραίτητο για μια επιτυχημένη πορεία στη ζωή.

Μηνύματα σαν αυτά, που ασκούν ευεργετική επίδραση στις ψυχές των νέων την στιγμή ακριβώς που βρίσκονται μπροστά σ’ ένα σταυροδρόμι αποφάσεων και επιλογών “με ποιους θα πάνε και ποιους θ’ αφήσουν”, ακούγονται πολύ συχνά απ’ αυτούς που θέλουν να χειραγωγήσουν τις σκέψεις τους, ενώ οι νέοι, τις υιοθετούν αβίαστα, μην έχοντας συνειδητοποιήσει πως “ο εαυτός” τους δεν έχει ακόμη διαμορφωθεί, δεν έχει την ωριμότητα εκείνη  ώστε να του έχει σχεδόν τυφλή εμπιστοσύνη. Συνήθως, πορεύονται στην ζωή τους με μοναδικό οδηγό αυτόν “τον εαυτό τους”, που μπορεί να έχει πάρει λάθος δρόμο, μη επιτρέποντας σε κάποιον άλλο να τους κρίνει ή έστω να τους κάνει μια διαφορετική πρόταση.

“Γηράσκω αεί διδασκόμενος”, έλεγε ο μεγάλος Δάσκαλος Σωκράτης… Μπορώ με τα λόγια να σου αποδείξω την ορθότητα μιας άποψής μου, μπορώ όμως, με τα λόγια πάντα, να σου αποδείξω και την ορθότητα της αντίθετης άποψης. Η a priori εμπιστοσύνη στον εαυτό μας όταν δεν είναι αποτέλεσμα δικής μας γνώσης και εμπειρίας, αλλά επειδή αυτό μας το υποδεικνύει κάποιος ‘σοφός’ ή κάποιος εγνωσμένου κύρους όπως η κυρία φον ντερ Λάιεν, μπορεί να μας καταστήσει ισχυρογνώμονες, “αγύριστα κεφάλια” όπως λέει ο θυμόσοφος λαός μας ή να μας οδηγήσει σε ανεπανόρθωτα λάθη, αν δεν είμαστε ανοιχτοί στην κριτική των άλλων.

Φυσικά, η κυρία φον ντερ Λαιεν απηύθυνε αυτές τις παραινέσεις στους νέους σε μια καθαρά πολιτική ομιλία της, διεκδικώντας το χρίσμα του ΕΛΚ. Και στην πολιτική, θα πρέπει κάποιος να έχει απόλυτη πίστη στον εαυτό του για να υπερασπίζεται τις απόψεις του γνωρίζοντας ότι απευθύνεται σε νέους που αναζητούν την ιδεολογική τους ταυτότητα, άρα εύκολο έδαφος για να τις αποδεχτούν κάποιοι de facto.  Είναι δηλαδή απαραίτητο ένας πολιτικός να υπερασπίζεται με σιγουριά τις πολιτικές του θέσεις, χωρίς κατ’ ανάγκη να θεωρεί πως μπορούν να πραγματοποιηθούν.

Πιστεύει άραγε κάποιος πολιτικός στην εξάλειψη της φτώχειας και των ανισοτήτων, στις ίσες ευκαιρίες για όλους και σε άλλες παρόμοιες προεκλογικές διακηρύξεις; Προφανώς και όχι. Ο Εθνάρχης, όπως καταγράφηκε στην Ιστορία, Κωνσταντίνος Καραμανλής, έλεγε πως στην πολιτική υπάρχουν πράγματα που γίνονται και δεν λέγονται και πράγματα που λέγονται και δεν γίνονται. Αν η προτροπή στους νέους να είναι ο εαυτός τους συνεπάγεται και την δυνατότητά τους να επιλέγουν ποια θα δημοσιοποιούν και ποια όχι, τότε η προτροπή αυτή απευθύνεται αποκλειστικά σ’ αυτούς που φιλοδοξούν να κάνουν καριέρα… μόνο στην πολιτική ζωή της χώρας.

Στην προσωπική όμως, επαγγελματική και κοινωνική μας ζωή, για να πετύχουμε, πρέπει ο εαυτός μας να είναι απαλλαγμένος από διγλωσσία, ασάφεια, επιθετικότητα, ανασφάλεια κι’ όλα αυτά, χρειάζονται γνώση, εμπειρία, ίσως και την βοήθεια κάποιου ψυχολόγου ή κοινωνικού συμβούλου. Μια αόριστη και ασαφής προτροπή από έναν καταξιωμένο πολιτικό ηχεί όμορφη σαν σύνθημα, δεν είναι όμως αρκετό αυτό για να γίνει συνείδηση σε αυτούς που απευθύνεται.

Η ασάφεια στον πολιτικό λόγο μπορεί να είναι αποτελεσματική για όσους ασκούν πολιτική. Δεν είναι όμως στις κοινωνικές μας σχέσεις. Σημασία έχει επίσης η αναφορά της κυρίας φον ντερ Λαιεν στα “καλά σχολεία” για όσους αποφασίσουν να κάνουν οικογένεια. Καλά σχολεία εννοούμε οι πολλοί τα ακριβά ιδιωτικά σχολεία, στα οποία πολλοί γονείς, αν και δεν διαθέτουν την ανάλογη οικονομική άνεση, στέλνουν τα παιδιά τους με σκοπό να δημιουργήσουν σχέσεις με την ανώτερη κοινωνική τάξη προσδοκώντας οφέλη, κάτι που δεν είναι πάντα βέβαιο πως θα αποδώσει.

Δυστυχώς πολλοί νέοι όταν κάποιος τους ασκεί καλόπιστη κριτική για την συμπεριφορά τους, προβάλλουν το ίδιο ισοπεδωτικό επιχείρημα: “Αυτός είμαι, θέλω να είμαι ο εαυτός μου! Δεν θέλω να είμαι κάποιος άλλος, δεν θέλω να υποκρίνομαι”. Τέτοιες αντιλήψεις όμως που βρίσκουν πολλούς αποδέκτες και υπερασπιστές και αφορούν αποκλειστικά στην ανθρώπινη συμπεριφορά, ακυρώνουν ακόμη και τα πιο “βαριά” βιογραφικά, τις όποιες πραγματικές ικανότητες για μια καλή σταδιοδρομία σε μια επιχείρηση, μιας και αδυνατούν με την συμπεριφορά τους και τους τρόπους τους, να κερδίσουν τα αισθήματα των συνανθρώπων και συνεργατών τους. Όχι, κανείς δεν έχει διάθεση να ανέχεται τον εαυτό μας, αν αυτός ο ‘εαυτός’ μας προκαλεί δυσφορία στους γύρω μας.