Ζητείται δημοκρατία

Με τους αγανακτισμένους της Wall Street, η λαϊκή οργή που ξέσπασε σε σχέση με  την παγκόσμια κρίση, πέρασε πλέον τον ωκεανό, και τώρα καλύπτει γεωγραφικά και πολιτικά ολόκληρο σχεδόν τον κόσμο.

Με μια πρώτη ματιά, το κίνημα των αγανακτισμένων της Ελλάδας διαφέρει από το αντίστοιχο των ΗΠΑ.

Η Ελλάδα του Παπανδρέου

βρίσκεται σε κρίση εξαιτίας ενός μη αποδοτικού ρουσφετολογικού κράτους, που συσσώρευσε χρέη τα οποία δεν θα μπορέσει ποτέ να αποπληρώσει.

Η Αμερική του Ομπάμα έπεσε θύμα μερικών χρηματαγορών που συνθλίφτηκαν, και που παρασέρνουν την οικονομία προς τον γκρεμό.

Για να το πούμε απλά, στη μία περίπτωση απέτυχε το κράτος, και στην άλλη οι αγορές.

Εν τούτοις, η Ελλάδα και η Αμερική μοιάζουν πολύ περισσότερο από όσο νομίζουμε.

Η Αθήνα και η Ουάσιγκτον αποτελούν λίκνα της δημοκρατίας.  Η πρώτη της άμεσης δημοκρατίας και η δεύτερη της αντιπροσωπευτικής.

Τα ιδανικά της δημοκρατίας, που  εκφράσθηκαν με ιδιαίτερη ευγλωττία μέσα από τον Επιτάφιο του Περικλή, και την ομιλία του Λίνκολν στο Gettysburg, είναι αυτά που σήμερα δέχονται επίθεση.

Πρώτο θύμα ήταν η άμεση δημοκρατία, που εκφυλίστηκε σε λαϊκισμό, δημαγωγία, και σε έναν πληθυσμό που δεν μπορούσε να κυβερνηθεί. Κοιτώντας προς τα πίσω, και πιο συγκεκριμένα στον θάνατο του Σωκράτη από κώνειο, οι ιδρυτές των ΗΠΑ ήταν φυσικό να θέλουν να αποφύγουν την άμεση δημοκρατία. Αντ αυτής, περιέγραψαν το πολιτικό τους σύστημα ως«αντιπροσωπευτική κυβέρνηση», δηλαδή ένα σύστημα, που αντί να επιτρέπει στον λαό να αυτοκυβερνάται, του δίνει την εξουσία να εκλέγει (και να απομακρύνει) τους ηγέτες, ως μια μορφή διατήρησης της ελευθερίας του.

Παρά τους περιορισμούς του, αυτό το σύστημα έχει πετύχει. Στα δικά μας πολιτικά και γεωγραφικά πλαίσια, η αντιπροσωπευτική δημοκρατία έχει επικρατήσει του φασισμού και του κομμουνισμού, και ενώ δέχεται συνεχείς πιέσεις από τον λαϊκισμό και τον εθνικισμό,  ο συνδυασμός αντιπροσωπευτικών κυβερνήσεων και οικονομιών της αγοράς έχει οδηγήσει σε ανοιχτές κοινωνίες, που σέβονται την ελευθερία, την προκοπή, και την διαφορετικότητα.

Το πρόβλημα είναι πως η αντιπροσωπευτική δημοκρατία κατέληξε αναντικατάστατη τόσο εξωτερικά όσο και εσωτερικά. Η  άμεση δημοκρατία δεν αποτελεί βιώσιμη εναλλακτική λύση, για τη διακυβέρνηση σύνθετων κοινωνιών όπως είναι οι  δικές μας. Έτσι, η δημοκρατία  παραμένει στάσιμη στον πυρήνα της, βάζοντας την αντιπροσωπευτική φύση των κυβερνήσεων πάνω από τα αιτήματα των λαών.

Με τον καιρό, οι κυβερνήσεις αυτού του συστήματος, έχουν μπει στη σφαίρα επιρροής δυο παραγόντων:

Των πολιτικών κομμάτων, που μετέτρεψαν τα πολιτικά συστήματα σε κομματικά, υπό τον έλεγχο μιας πολιτικής τάξης που δεν δίνει λόγο, και δεν είναι διάφανη.

Των αγορών, που έχουν υποδουλώσει την πολιτική ισχύ στα δικά τους ειδικά συμφέροντα, αναπτυσσόμενες έτσι σε ανεξάρτητες «πολιτικές» δυνάμεις.

Οι συνέπειες των παραπάνω είναι ότι το δημόσιο συμφέρον, ως οδηγός της πολιτικής,  έχει πλέον περάσει στο παρασκήνιο, εν