Το «στρατηγικό βάθος» της Τουρκίας είναι βιώσιμο;

Υπάρχουν κάποια βιβλία που έχουν επηρεάσει τις μάζες, ή κάποιες μικρές ισχυρές ελίτ, τα οποία άλλαξαν τον κόσμο αλλάζοντας τα μυαλά και τις ιδεοληψίες. Για παράδειγμα, ακόμη και τα πιο σύγχρονα στρατιωτικά εγχειρίδια και αξιώματα συνεχίζουν να αναφέρονται στο βιβλίο Vom Kriege (Περί Πολέμου) του Clausewitz, χρησιμοποιώντας την ορολογία του.

Εκτός από τα βιβλία που άλλαξαν τον κόσμο, υπάρχουν και κάποια που μας βοηθούν στο να καταλάβουμε αυτές τις αλλαγές. Για παράδειγμα το βιβλίο του Charles Dickens A Tale of Two Cities, που μας δίνει μια πιο ξεκάθαρη ιδέα των ριζικών διαφορών μεταξύ των

στόχων μιας επανάστασης και του πραγματικού αποτελέσματός της. Το έργο του  Dickens  φωτίζει τις «μεγάλες προσδοκίες» της γενιάς της πλατείας Ταχρίρ και πως κλάπηκε το όνειρό της από την Μουσουλμανική Αδελφότητα.

Τα τελευταία χρόνια, ένα τουρκικό βιβλίο στις διεθνείς σχέσεις, το  Στρατηγικό Βάθος του υπουργού Εξωτερικών και καθηγητή Ahmet Davutoglu, έχει βρει μια θέση ανάμεσα στην πρώτη και στη δεύτερη κατηγορία βιβλίων  που αναφέρουμε παραπάνω,

Με άλλα λόγια, αν και οι αλλαγές και μετατοπίσεις της τουρκικής στρατηγικής σκέψης δεν μπορούν να γίνουν κατανοητές χωρίς την ανάγνωση του εν λόγω βιβλίου, είναι δίκαιο να θεωρούμε ότι το ίδιο το βιβλίο έχει συντελέσει σε μερικές από αυτές τις σημαντικές μετατοπίσεις.
Πριν από το δόγμα Davutoglu στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας, η χώρα είχε αγκαλιάσει δυο διαφορετικές γεωστρατηγικές παραδόσεις:

Η πρώτη σχολή σκέψης ήταν το στατικό ψυχροπολεμικό παράδειγμα που έβλεπε τον ρόλο της Τουρκίας ως μια αμυντική στρατιωτική φρουρά μεταξύ του σοβιετικού επεκτατισμού και της δημοκρατικής Δύσης. Μέσα σ’ αυτό το στενό πλαίσιο, ο βασικός ρόλος της Άγκυρας ήταν να δεσμεύει 20 ισχυρές μεραρχίες της ΕΣΣΔ και να βρίσκεται στο επίκεντρο των Νατοϊκών πληροφοριακών δραστηριοτήτων που είχαν σκοπό την ασφάλεια της Ευρώπης. Αυτή όμως η γεωστρατηγική στάση ήταν από την φύση της στατική.
Μετά την πτώση της ΕΣΣΔ, οι στρατηγικοί στοχαστές της Άγκυρας (1990‘ς) άρχισαν να αναθεωρούν την θέση της χώρας τους σε μια «κακή γειτονιά», περικυκλωμένη από ετοιμόρροπες ή αποτυχημένες χώρες, καθώς και μια αυξανόμενη τρομοκρατία από πλευράς του κουρδικού ΡΚΚ, που χρησίμευε ως εργαλείο πολέμου τόσο στις τυραννίες του Ιράν και της Συρίας, όσο και στην Ελλάδα, στην Αρμενία και σε άλλους αντιπάλους της Άγκυρας.
Μέσα λοιπόν σ’ αυτά τα νέα πλαίσια, η ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων, της Μέσης Ανατολής και του Καυκάσου, άρχισαν να θεωρούνται ως περιοχές αυξανόμενων απειλών και πολιτικής και στρατιωτικής αστάθειας.
Υπ‘ αυτήν την έννοια, και σύμφωνα με την πατερναλιστική παρεμβατική στα εσωτερικά πολιτικά ζητήματα παραδοσιακή πολιτική της τουρκικής στρατιωτικής ελίτ, η χώρα στρατιωτικοποίησε την γεωστρατηγική της θέση και άφησε την realpolitik να κυριαρχήσει.

Στα τέλη της δεκαετίας του ‘90, και πιο συγκεκριμένα το 1998, η Τουρκία ανέπτυξε  το πρώτο στρατηγικό της δόγμα μετά τον ψυχρό πόλεμο. Ένα δόγμα βασισμένο στην ενε