Συνομιλίες ΗΠΑ-Ρωσίας για τη Συρία

Τη στιγμή που το πρώτο ρωσικό μαχητικό αεροσκάφος έφτανε στη Συρία, η κυβέρνηση Ομπάμα προσέγγισε τη Μόσχα την Παρασκευή, σε μια προσπάθεια να συντονίσει τις δράσεις στην εμπόλεμη ζώνη και να αποφευχθεί η τυχαία κλιμάκωση μιας από τις πιο βίαιες συγκρούσεις στον κόσμο. Η κυβέρνηση Ομπάμα πριν από μόλις δύο εβδομάδες απηύθυνε αυστηρή προειδοποίηση προς το Κρεμλίνο, σχετικά με τη συσσώρευση στρατευμάτων του στη Συρία η οποία κινδύνευε να προκαλέσει κλιμάκωση του εμφυλίου πολέμου στη χώρα ή ακόμα και μια ακούσια αντιπαράθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Την περασμένη

εβδομάδα, ο Πρόεδρος Ομπάμα καταδίκασε την κίνηση της Ρωσίας ως «στρατηγική που είναι καταδικασμένη σε αποτυχία». Αλλά ο Λευκός Οίκος φαίνεται να αναγνωρίζει ότι το Κρεμλίνο είχε αλλάξει ουσιαστικά τους υπολογισμούς του στη Συρία με έναν τρόπο που δεν θα αντιστραφεί σύντομα, παρά τις έντονες αντιρρήσεις της Αμερικής. Η απόφαση για έναρξη των συνομιλιών αντανακλά επίσης την ελπίδα ότι η Ρωσία θα μπορούσε να παίξει έναν πιο εποικοδομητικό ρόλο στην επίλυση του τετραετούς εμφυλίου.

Υπό τις εντολές του Ομπάμα, ο υπουργός Άμυνας Άστον Κάρτερ την Παρασκευή ξεκίνησε έναν διάλογο σχετικά με τη Συρία με τον Ρώσο ομόλογό του, τον υπουργό Άμυνας Σεργκέι Σοϊγκού, με στόχο τη διασφάλιση ότι οι αμερικανικές και ρωσικές δυνάμεις θα αποφύγουν την κατά λάθος σύγκρουση. Οι Ρώσοι έχουν στείλει άρματα μάχης και άλλον εξοπλισμό στον νέο στρατιωτικό κόμβο κοντά στη δυτική Λατάκια της Συρίας. Οι Αμερικανοί έχουν πραγματοποιήσει εκατοντάδες εναέριες επιδρομές στη Συρία πλήττοντας το Ισλαμικό Κράτος.

Αλλά ενώ οι αρχικές στρατιωτικές συνομιλίες του Κάρτερ ήταν περιορισμένες, αξιωματούχοι ανέφεραν ότι ο μεγαλύτερος στόχος ήταν να οδηγήσουν τους Ρώσους σε μια πολιτική διαδικασία για να αντικαταστήσουν τελικά την κυβέρνηση του προέδρου Μπασάρ αλ-Άσαντ, επί χρόνια συμμάχου του Κρεμλίνο. «Ο πρόεδρος πιστεύει ότι μια συζήτηση σε στρατιωτικό επίπεδο είναι ένα σημαντικό επόμενο βήμα», δήλωσε ο υπουργός Τζον Κέρι την Παρασκευή από το Λονδίνο, στο οποίο μετέβη για διαβουλεύσεις με τους συμμάχους. «Θα βοηθήσει να καθορίσουμε κάποιες από τις διάφορες επιλογές που έχουμε στη διάθεσή μας».

Παρόλα αυτά, οι προκλήσεις είναι ακόμα μεγαλύτερες, καθώς ένας ανώτερος αξιωματούχος των Ηνωμένων Πολιτειών την Παρασκευή επιβεβαίωσε ότι τέσσερα ρωσικά μαχητικά αεροσκάφη Su-27 είχαν αναπτυχθεί στην αεροπορική βάση τις τελευταίες ημέρες, μαζί με τέσσερα μεγάλα ελικόπτερα Hip και τέσσερα ελικόπτερα Hind. Ο αξιωματούχος, ο οποίος μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας, δήλωσε ότι πάνω από το 20 αεροπλάνα Condor παρέδωσαν όπλα και εξοπλισμό για την αεροπορική βάση τις τελευταίες 10 ημέρες. Η συγκέντρωση ρωσικών στρατευμάτων στη Συρία θα μπορούσε να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα του Κρεμλίνου με διάφορους τρόπους. Θα μπορούσε να βοηθήσει στη ενίσχυση του Άσαντ, τον οποίο η Ρωσία υποστηρίζει και οποίος έχει υποστεί αρκετές απώλειες κατά τους τελευταίους μήνες. Θα μπορούσε να ισχυροποιήσει τη θέση της Μόσχας για να διαμορφώσει το σχηματισμό της νέας κυβέρνησης της Συρίας, εάν ο Άσαντ φύγει από την εξουσία. Βοηθά επίσης τη Ρωσία να εδραιώσει τα στρατηγικά συμφέροντά της σε αυτό που οι ειδικοί χαρακτηρίζουν ως το πιο σημαντικό νέο στρατιωτικό φυλάκιο της Μέσης Ανατολής εδώ και δεκαετίες.

Μερικοί πρώην διπλωμάτες θεωρούν τη ρωσική κίνηση ως μια θρασεία προσπάθεια να υποβιβάσουν την αμερικανική επιρροή στην περιοχή. «Ολόκληρη η περιοχή το βλέπει αυτό» δήλωσε ο Τζέιμς Τζέφρεϊ, ένας πρώην Αμερικανός πρέσβης στο Ιράκ και την Τουρκία. «Η Ρωσία προσπαθεί να αλλάξει τη δυναμική της ασφάλειας στη Μέση Ανατολή, αποδεικνύοντας ότι στηρίζει τους συμμάχους της μέχρις εσχάτων. Ο Λευκός Οίκος κάθεται εκεί και ανησυχεί για το πώς θα αποφύγει τις αεροπορικές συγκρούσεις, ενώ θα έπρεπε να επικεντρώσει τις προσπάθειές του εναντίον του Άσαντ».

Αλλά αφού απέτυχε να εμποδίσει τη συσσώρευση στρατευμάτων πείθοντας τα κράτη να κλείσουν τον εναέριο χώρο τους στα ρωσικά αεροπλάνα μεταφορών – η Βουλγαρία απαγόρευσε τις πτήσεις, αλλά όχι και το Ιράκ - ο Λευκός Οίκος προσπαθεί να κάνει το καλύτερο για μια κατάσταση που αισθάνεται ότι είναι ανίκανος να αποτρέψει. Κυβερνητικοί αξιωματούχοι υποστηρίζουν εδώ και καιρό ότι η βάναυση και συχνά αδιάκριτη καταστολή του Άσαντ εναντίον των εχθρών του έχει ενθαρρύνει την υποστήριξη στο Ισλαμικό Κράτος. Και φαίνονται αποφασισμένοι να εξερευνήσουν τα κεκλεισμένων των θυρών σχόλια από Ρώσους διπλωμάτες, ότι δεν είναι προσκολλημένοι στον σύριο ηγέτη.

Ενώ οι Δυτικοί αξιωματούχοι αναζητούν μια πολιτική λύση, φαίνεται να δείχνουν κάποια ευελιξία. Αν και η κυβέρνηση Ομπάμα έχει δηλώσει από καιρό ότι ο Άσαντ πρέπει να φύγει ώστε να υπάρξει μια βιώσιμη λύση για την κρίση στη Συρία, ο Κέρι δέχθηκε την πιθανότητα ο Άσαντ να παραμείνει στην εξουσία προς το παρόν. «Στόχος μας παραμένει η καταστροφή του ISIL και, επίσης, μια πολιτική διευθέτηση στη Συρία, η οποία πιστεύουμε ότι δεν μπορεί να επιτευχθεί με τη μακροπρόθεσμη παρουσία του Άσαντ», δήλωσε ο Κέρι κατά την έναρξη της συνεδρίασης στο Λονδίνο, όπου βρίσκεται και ο Αμπντουλάχ μπιν Ζαγιέντ, υπουργός Εξωτερικών των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.

Ο Φίλιπ Χάμοντ, ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών ο οποίος συνάντησε τον Κέρι, έκανε μια παρόμοια δήλωση νωρίτερα αυτό το μήνα. «Δεν λέμε ότι ο Άσαντ και οι σύμμαχοί του πρέπει να φύγουν σε μία ημέρα» είπε ο Χάμοντ σε μια κοινοβουλευτική επιτροπή. «Αν είχε συμφωνηθεί μια διαδικασία, μεταξύ άλλων και με τους Ρώσους και τους Ιρανούς, θα χρειαζόταν μια περίοδος μηνών και θα υπήρξε μια μετάβαση κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, και τότε σίγουρα θα μπορούσαμε να το συζητήσουμε».

Η πρόσκληση του Κάρτερ στον Σοϊγκού ήταν η πρώτη του συνομιλία με το Ρώσο ομόλογό του από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του πριν από επτά μήνες, και ακολούθησε την πρόταση της Μόσχας να αρχίσουν οι δύο πλευρές τις στρατιωτικές συνομιλίες για τη Συρία. Οι δύο άνδρες συμφώνησαν να συνεχίσουν τις συζητήσεις. Η προοπτική ότι οι στρατιωτικές συνομιλίες θα μπορούσε να οδηγήσουν σε μια ευρύτερη συμφωνία, ωστόσο, φαίνεται μακρινή σε κάποιους πρώην αξιωματούχοι της κυβέρνησης. «Γνωρίζοντας ότι οι Ρώσοι είναι ένας χρήσιμος εταίρος σε μια πολιτική διευθέτηση, προσπαθήσαμε δύο φορές υπό καλύτερες συνθήκες και αποτύχαμε», δήλωσε ο Μάικλ Μακφόλ, πρώην σύμβουλος του Ομπάμα και πρεσβευτής στη Ρωσία.

Επιπλέον, οι ειδικοί λένε ότι και οι δύο πλευρές προσεγγίζουν το θέμα από εξασθενημένη θέση, κάτι που θα μπορούσε να περιπλέξει μια κοινή διπλωματική στρατηγική. «Οι Ρώσοι πηγαίνουν στη Συρία επειδή η θέση του καθεστώτος στο βορρά επιδεινώνεται», σχολιάζει ο Αντριου Τάμπλερ, εμπειρογνώμονας της Συρίας στο Ινστιτούτο της Ουάσιγκτον για την Πολιτική στην Εγγύς Ανατολή. «Το Πεντάγωνο δεν ήταν σε θέση να στρατολογήσει και να εκπαιδεύσει μια βιώσιμη αντιπολίτευση για την καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους, διότι το κύριο ενδιαφέρον των ανταρτών αφορά την καταπολέμηση του Άσαντ. Δεδομένων των διαφορών μεταξύ Μόσχας και Ουάσινγκτον, είναι δύσκολο να δούμε πώς θα ενεργοποιήσουν τη σύγκλιση σε τακτικά στρατιωτικά θέματα, σε μια συλλογική και βιώσιμη πολιτική στρατηγική για τη σταθεροποίηση της Συρίας και τον τερματισμό του πολέμου».

Αλλά αυτός φαίνεται να είναι ακριβώς ο στόχος του Κέρι. «Ισχυρίζονται ότι μοιράζονται επίσης τον στόχο της πολιτικής μετάβασης που θα οδηγήσει σε μια σταθερή, ολόκληρη, ενωμένη, κοσμική Συρία» είπε ο Κέρι για τους Ρώσους στο Βρετανικό Channel 4. «Το ερώτημα παραμένει πάντα: ποιος είναι ο ρόλος του Άσαντ στο πλαίσιο αυτό; Και αυτό είναι που πρέπει να συζητήσουμε περισσότερο».

nytimes.com

Διαβάστε περισσότερα