Ψυχογραφώντας την Άνγκελα Μέρκελ

Οι χειρτονομίες σήμα-κατατεθέν της Μέρκελ

Η καγκελάριος της Γερμανίας έχει γίνει κατά κάποιο τρόπο η «μητέρα» του γερμανικού έθνους, γράφει ο Ben Knight.
Το περασμένο Σαββατοκύριακο, ενώ άρχιζε η τελική εβδομάδα της γερμανικής προεκλογικής εκστρατείας, ο υποψήφιος των Σοσιαλδημοκρατών κατάφερε να προσβάλει το σύνολο του εκλογικού σώματος. Ο Πέερ Στάινμπρουκ ενέκρινε μια φωτογραφία για το εξώφυλλο ενός από τα μεγαλύτερα κυριακάτικα ένθετα της Γερμανίας, που τον έδειχνε να προτάσσει το μεσαίο δάχτυλο του χεριού του στους αναγνώστες,

με μια έκφραση περιφρόνησης στο πρόσωπό του. Αυτό ήταν, συμφώνησαν οι ειδήμονες, το μοιραίο πλήγμα για τις πιθανότητές του. Αλλά ήταν επίσης μια ταιριαστή γκάφα, ως μια χυδαία αντίφαση στην χειρονομία που κυριάρχησε σε αυτές τις εκλογές: τον «ρόμβο» της Άνγκελα Μέρκελ – δάχτυλα που ενώνονται προσεκτικά, προς τα κάτω, μπροστά από την κοιλιά, σχηματίζοντας ένα διαμάντι. Είναι το σήμα κατατεθέν της για χρόνια, αλλά μέχρι αυτές τις εκλογές δεν ήταν τίποτα περισσότερο από ένα δώρο στους μίμους της. Τώρα, με τη δημοτικότητα της Μέρκελ να είναι το μεγαλύτερο περιουσιακό στοιχείο της κυβέρνησής της, ο «ρόμβος» σημαίνει πολλά περισσότερα.
Τρεις εβδομάδες πριν από την ημέρα των εκλογών, η ομάδα προεκλογικής εκστρατείας των Χριστιανοδημοκρατών παρουσίασε μια τεράστια πινακίδα στην καρδιά του Βερολίνου: σε αυτήν, τα χέρια της Μέρκελ μεγεθύνονταν σε τερατώδεις διαστάσεις , κάνοντας την εν λόγω κίνηση. Τα χέρια εξακολουθούν να κρέμονται εκεί, φτάνοντας ως το κτίριο της καγκελαρίας που είναι πολύ κοντά. Και το πιο τρομακτικό, η νεολαία του CDU αναπαριστά τα «χέρια της Μέρκελ» ως ένδειξη της πίστης στην ηγέτιδα που έχουν αρχίσει να ονομάζουν Mutti, ή «μητέρα». Έτσι, αυτή η ήδη σουρεαλιστική εκστρατεία περιλαμβάνει πλέον το θέαμα των αγοριών που αυτοπροσδιορίζονται ως παιδιά της Μέρκελ και σχηματίζουν με τα χέρια τους κάτι που φαίνεται να αποτελεί τη μήτρα από την οποία εύχονται να είχαν ξεπηδήσει.
Ένας σοσιαλδημοκράτης διαμαρτυρόταν ότι η αφίσα αντιπροσωπεύει «μια τερατώδη, κενή, λατρεία της προσωπικότητας». Αλλά η διαμαρτυρία του ήταν μάταιη, γιατί η Μέρκελ δεν εμπνέει μόνο πίστη σε άπειρους νέους της Γερμανίας. Εμπνέει ολόκληρο τον πληθυσμό.
Ο ψυχοθεραπευτής Tilmann Moser, γράφοντας στην Süddeutsche Zeitung, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Μέρκελ έχει η ίδια μετατραπεί σε Παναγία της Γερμανίας και οι ψηφοφόροι έχουν συνταχθεί σε αυτήν, καθώς είναι σα μια ιερή μητέρα. Σε αντίθεση με τη Μάργκαρετ Θάτσερ, συνέχισε, η Μέρκελ δεν πολώνει, αλλά κερδίζει τον πληθυσμό μέσω της υπόσχεσης για λύτρωση. Στη γλώσσα της ψυχανάλυσης, αυτή είναι η κλασική συμπεριφορά μεταβίβασης: «Σε μια τέτοια ‘οπισθοδρομική’ εμπιστοσύνη στη μητέρα, κάποιος απορρίπτει την αλλαγή, καταστέλλει τις αμφιβολίες του και εκφράζει την εμπιστοσύνη και την αφοσίωσή του με έναν τρόπο ανώτερο από αυτόν που εκφράζεται στην καθημερινή πολιτική».

Φυσικά, κάθε φορά που μια γυναίκα παίρνει την πολιτική εξουσία, οι ψυχαναλυτές το εκμεταλλεύονται δεόντως. Αυτό ίσχυε και πριν από 13 χρόνια, όταν η Μέρκελ αναρριχήθηκε στην ηγεσία του CDU. Τότε, είχε χαρακτηριστεί ως ο θηλυκός Οιδίποδας – που έπρεπε να σκοτώσει τον πολιτικό πατέρα της, Χέλμουτ Κολ (του οποίου η κυριαρχία είχε γίνει τοξικό από το σκάνδαλο με τις δωρεές στο κόμμα) για να αναλάβει τον έλεγχο. Καθώς η Μέρκελ όφειλε τόσα στην πατριαρχική ανατροφή από τον Κολ, η σχέση τους είχε επενδυθεί από μια επικίνδυνη τάση: «Από τη μία πλευρά, η Μέρκελ προωθήθηκε από τον Κολ, από την άλλη την απέρριπταν πάντα ως ‘το κορίτσι’», παρατήρησε η ψυχαναλύτρια Thea Bauriedl σε συνέντευξή της στην εφημερίδα Die Zeit το 2000. Το υποσυνείδητο μήνυμα του Κολ στη Μέρκελ ήταν: «Θα είναι σημαντική, αλλά κατώτερη» – μία κοινή δυναμική πατέρα-κόρης. Η αντίδραση της Μέρκελ ήταν πατροκτονία.
Αλλά η εξουσία σήμερα έχει μετατρέψει το κορίτσι σε μητέρα. Ο ψυχαναλυτής Torsten Milsch – συγγραφέας του βιβλίου «Η κρυφή δικτατορία των Μητέρων», εμφανίστηκε στο τηλεοπτικό κανάλι 3SAT πριν από μερικούς μήνες για να προσφέρει τη δική του διάγνωση. Βασισμένος σε μια φράση της Μέρκελ, που έλεγε ότι έζησε «μια σχιζοφρενική ζωή» στο πλαίσιο της δικτατορίας της Ανατολικής Γερμανίας, κρύβοντας τις αληθινές σκέψεις της από το καθεστώς – ο αναλυτής κατέληξε στο συμπέρασμα ότι έχει υιοθετήσει αυτή την εξαιρετική ικανότητα να καλύπτει την πολιτική ζωή της τόσο καλά, ώστε να στερείται «εμπάθειας και ικανότητας διαλόγου».

Ό,τι και αν συμπεράνετε από αυτό, είναι αλήθεια ότι το εξαιρετικά παθητικό στυλ ηγεσίας της Μέρκελ έχει δημιουργήσει μια ελεύθερη από τριβές ζώνη τριγύρω της, που φαίνεται να παρηγορεί το εκλογικό σώμα. Αξίζει να σημειωθεί ότι πολλές από τις πολιτικές της έχουν περάσει από τους κεντροαριστερούς αντιπάλους της, εξαλείφοντας τις διαφορές σε βασικά θέματα. Τελικά , αυτές οι εκλογές είχαν μόνο έναν νικητή: το μεσαίο δάχτυλο ή κανένα μεσαίο δάχτυλο.

http://www.theguardian.com/commentisfree/2013/sep/20/angela-merkel-germany-mother