Προγραμματικές: Χλιαρή εξωτερική πολιτική της δημιουργικής ασάφειας

Δημιουργική ασάφεια φαίνεται να χαρακτηρίζει τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης σε καίρια θέματα της εξωτερικής πολιτικής, όπως προκύπτει από τη χθεσινή τοποθέτηση του υπουργού Εξωτερικών, κ. Νίκου Δένδια, στη Βουλή.

Ιδιαίτερα, αρκετές ασάφειες και ερωτηματικά δημιουργούν οι θέσεις της νέας κυβέρνησης όσον αφορά το Κυπριακό, το οποίο βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή, τη στιγμή που η Μεγαλόνησος δέχεται μεγάλες πιέσεις από την Τουρκία. Παρά τις μεγαλόστομες διακηρύξεις του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών,

δεν ακούστηκε η ελληνική θέση για απομάκρυνση των κατοχικών στρατευμάτων και κατάργηση της συνθήκης “εγγυήσεων”, η οποία άνοιξε το δρόμο στον Αττίλα το 1974. Κάτι που είναι η βασική κληρονομιά των δυο διεθνών Διασκέψεων στην Ελβετία, το 2017, και ιδίως της δεύτερης στο Κρανς Μοντανά. Τότε που ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ αναγνώρισε το θέμα ως βάση για τις όποιες επόμενες προσπάθειες υπάρξουν για εξεύρεση λύσης στο Κυπριακό.

Παρά τις βαρύγδουπες φραστικές διατυπώσεις του, ο κ. Δένδιας δεν κατάφερε να δώσει με σαφήνεια το στίγμα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής το επόμενο διάστημα. Αντίθετα, έδωσε την εικόνα μιας μάλλον γλυκανάλατης πολιτικής, που σε αρκετά σημεία είναι ασαφής, ενώ κάποια άλλα, όπως το ονοματολογικό των Σκοπίων, εμφανώς απέφυγε να τα αγγίξει επί της ουσίας.

Ο νέος υπουργός Εξωτερικών έχει την ευκαιρία να αφήσει το δικό του θετικό αποτύπωμα στο υπουργείο Εξωτερικών. Μένει να φανεί, βέβαια, εάν θα μπορέσει να το πράξει, ή απλά θα μετατραπεί σε ουραγό των θέσεων και πολιτικών που θα διαμορφώνει και προωθεί το διπλωματικό γραφείο του πρωθυπουργού. Ήδη, σειρά δημοσιευμάτων φέρουν την επικεφαλής του γραφείου – το οποίο, κατά τα λοιπά, συνήθως, έχει διακοσμητικό ρόλο – καθώς και μια μικρή ομάδα διπλωματών, να κάνουν το πραγματικό κουμάντο στο υπουργείο Εξωτερικών. Τα ίδια δημοσιεύματα, επίσης, που εμφανίζουν την Ντόρα Μπακογιάννη να μην έχει φύγει ποτέ από το υπουργείο Εξωτερικών, την φέρουν να έχει δραστήριο παρασκηνιακό ρόλο μέσω της πλειάδας “ανθρώπων” της εκεί μέσα.

Τέλος, καλό θα ήταν να αποφεύγονται παρόμοιες εικόνες, όπως αυτές του κ.Τζαβάρα, ο οποίος πρότεινε χθες διεθνείς πρωτοβουλίες που ήδη τις είχε πάρει η προηγούμενη κυβέρνηση (Διάσκεψη Αρχαίων Πολιτισμών), με αποτέλεσμα να δοθεί η δυνατότητα στον ΣΥΡΙΖΑ να σπεκουλάρει επικοινωνιακά πάνω στην άγνοια ορισμένων στελεχών της ΝΔ.

Περισσότερες ερωτήσεις από απαντήσεις

Χθες, λοιπόν, ο κ.Δένδιας, αναφερόμενος στα θέματα εξωτερικής πολιτικής της χώρας μας, μεταξύ άλλων, είπε:

-"Να υπερβούμε την εξωτερική πολιτική της επίπλαστης πολυδιάστατης ενεργητικότητας".

-"Να δούμε με ρεαλισμό το πέρας εποχής των δογμάτων της δεκαετίας του ’80".

-"Οι σημαντικές εξελίξεις που διαμορφώνονται στην Ανατολική Μεσόγειο μετατρέπουν την Ελλάδα στον ακροτελεύτιο κρίκο της δυτικής αλυσίδας προς Ανατολάς".

-"Να κάνω ιδιαίτερη μνεία στην αναγνώριση του Χουάν Γκουαϊδό ως μεταβατικού Προέδρου της Βενεζουέλας".

-"Να εγκαταλείψουμε τη διανοητική μας νωχέλεια".

Οι αναφορές του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών προκαλούν περισσότερα ερωτήματα από τις απαντήσεις που έδωσε.

Εύλογα δημιουργούνται τα παρακάτω ερωτήματα:

Τέλος η πολυδιάσταση εξωτερική πολιτική;

1. Τι εννοούσε λέγοντας "να υπερβούμε την εξωτερική πολιτική της επίπλαστης πολυδιάστατης ενεργητικότητας"; Αμφισβήτησε, άραγε, το "δόγμα" της Ελλάδας στην πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική; Αυτό που ξεκίνησε και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, συνέχισε ο Ανδρέας Παπανδρέου (με τις επισκέψεις στη Μόσχα, πριν τα ανοίγματα Καραμανλή κ.ο.κ.) και οι περισσότερες από τις υπόλοιπες ελληνικές κυβερνήσεις; Άραγε, θεωρείται "επίπλαστο" να κινείται η χώρα και προς Ανατολάς και Δυσμάς, σε ΗΠΑ, Κίνα, Ισραήλ, Γερμανία, Ρωσία κ.ο.κ.; Έχει κατά νου του κάτι συγκεκριμένο ο κ. Δένδιας, ή κάποια αλλαγή πλεύσης της νέας ελληνικής κυβέρνησης σε αυτό το θέμα, ή απλώς εξαπέλυσε κάποια δήθεν ωραιοποιημένα φραστικά πυροτεχνήματα στον αέρα ο Έλληνας υπουργός;

Ο Ψυχρός Πόλεμος τελείωσε. Και τώρα;

2.Τι σημαίνει το "να δούμε με ρεαλισμό το πέρας εποχής των δογμάτων της δεκαετίας του ’80"; Χρειάζεται, άραγε, η εξαγγελία των προγραμματικών δηλώσεων της σημερινής κυβέρνησης, για να πληροφορηθούμε, με 40 χρόνια καθυστέρηση, ότι πέρασε ο Ψυχρός Πόλεμος; Εξίσου προφανώς, άπαντες γνωρίζουν ότι έχουμε περάσει, από τον διπολικό κόσμο, σε έναν μετασχηματιζόμενο πολυπολικό κόσμο, και ότι ο πλανήτης βρίσκεται στη φάση της μελλοντικής διαμόρφωσης νέων ισορροπιών δυνάμεων. Προς τι αυτή η φράση Δένδια; Αντί όλων αυτών, σκόπιμο ήταν να αναλύσει ο υπουργός Εξωτερικών, ποια θέση θέλουμε να έχει η Ελλάδα σε αυτόν τον υπό διαμόρφωση νέο κόσμο. Ότι, μετά από μεγάλο διάστημα στασιμότητας, εξαιτίας των μνημονίων, πρέπει να ξαναβγεί στην πρωτοπορία των διεθνών και περιφερειακών εξελίξεων. Χωρίς μικρομεγαλισμούς, έχοντας συναίσθηση του μεγέθους και της δύναμής της, και πάντα, στο μέτρο των δυνατοτήτων της και της γεωπολιτικής θέσης της, ως σημαίνων παίκτης. Δεν ακούσαμε τίποτε γι’ αυτό.

Είμαστε “σταυροφόροι” εναντίον της Ανατολής;

3. Τι σημαίνει η Ελλάδα γίνεται Ελλάδα στον “ακροτελεύτιο κρίκο της δυτικής αλυσίδας προς Ανατολάς”;

Αυτή η φράση Δένδια είναι ίσως η σοβαρότερη αναφορά του στη χθεσινή συνεδρίαση της Βουλής και γεννά πολλά και σοβαρά ερωτηματικά. Άραγε, άλλαξε ο ιστορικός ρόλος της Ελλάδας, από γέφυρα ανάμεσα στην Ανατολή και Δύση, και έγινε το τελευταίο προπύργιο στην αναμέτρηση Δύσης – Ανατολής; Διότι, με την Τουρκία οι σχέσεις της χώρας μας, αν και με σκαμπανεβάσματα, δεν έχουν αλλάξει εδώ και πολλές δεκαετίες. Τώρα, όμως, μετατρέπεται σε προμετωπίδα της Δύσης απέναντι συνολικά στην Ανατολή;

Υϊοθετούμε, δηλαδή, απόψεις περί "εχθρικής" Ανατολής, και ότι, στο πλαίσιο του ονομαζόμενου πολέμου των Πολιτισμών, είμαστε η τελευταία γραμμή "άμυνας" (ή επίθεσης) της Δύσης; Δηλαδή, η εξωτερική πολιτική της Ελλάδας έπαψε να καθοδηγείται από το δόγμα ότι συμμαχούμε προσωρινά ή μακροπρόθεσμα με εκείνες τις δυνάμεις, με τις οποίες συμπίπτουν τα συμφέροντά μας, όπως με ΗΠΑ, Ισραήλ, Αίγυπτο, κ.ο.κ., και αποφασίσαμε να αλλάξουμε ρότα και να δεχτούμε τον ρόλο του στρατευμένου σε κάποιου είδους "εκστρατεία" της Δύσης προς την Ανατολή;

Και εν πάση περιπτώσει, εάν επιφυλάσσεται στη χώρα μας ο ρόλος του frontier state, κάτι που ακόμα και οι Αμερικανοί διστάζουν να το πουν ανοικτά, τότε απαιτείται και η απαραίτητη υποστήριξη της χώρας από ΕΕ και ΗΠΑ. Σε στρατιωτικό, πολιτικό και οικονομικό επίπεδα. Πόσο μάλλον, όταν είναι γνωστό ότι μια αποικία χρέους είναι αδύνατον να ανταπεξέλθει σε τέτοιου είδους καθήκοντα. Και τέτοιου είδους αντιμετώπισης, έως τώρα, από τους συμμάχους μας δεν βλέπουμε. Πολύ περισσότερο, πρέπει να ξέρει ο ίδιος ο ελληνικός λαός ποιος ρόλος επιφυλάσσεται στα παιδιά του. ‘Η λοιπόν, η διατύπωση Δένδια ήταν ατυχής ή ο ίδιος πρέπει να δώσει περαιτέρω διευκρινίσεις.

Πήραμε – ή θα πάρουμε - ανταλλάγματα;

4. Ο κ.Δένδιας εξήρε, κατά την ομιλία του, την αναγνώριση της μαριονέτας ουσιαστικά, του Γκουαϊδό, από την Αθήνα. Εύλογα προκύπτει το ερώτημα: Συνοδεύεται ή θα συνοδευθεί αυτό το “δώρο” προς τις ΗΠΑ από απτά ανταλλάγματα ή όχι; Διότι, εάν δεν πήρε τίποτε η χώρα, είναι δώρο άδωρο.

Δεν πέρασαν ωστόσο ούτε μερικές ημέρες από τότε που δόθηκε η αναγνώριση, και ο αμερικανός πρέσβης εμφανίστηκε σε συνέντευξή του στην “Καθημερινή”, την περασμένη Κυπριακή, να ζητάει και νέες στρατιωτικές διευκολύνσεις από την Ελλάδα. Κάτι που χαρακτηρίζεται διπλωματικά ως τουλάχιστον άκομψο. Ιδού τι είπε ο κ.Πάγιατ, ο οποίος συνεχώς εγείρει και νέα “αιτήματα”: (...) “Η Σούδα είναι γεμάτη. Δεν υπάρχει χώρος για περαιτέρω ανάπτυξη. Αλλά έχετε από τη γεωγραφία σας πολλές στρατιωτικές εγκαταστάσεις που δεν χρησιμοποιούνται. Και αυτή είναι μία από τις προτεραιότητές μας όσο οι ειδικοί μας εργάζονται πάνω στη Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας MDCA. Η τρέχουσα συμφωνία κατονομάζει τρεις εγκαταστάσεις. Μία από αυτές είναι το Ελληνικό που προφανώς είναι ανεπίκαιρη. Η μόνη που παραμένει επίκαιρη είναι η βάση της Σούδας. Οπότε συμφωνήσαμε στον στρατηγικό διάλογο ότι χρειάζεται να εκσυγχρονίσουμε σε πολιτικό επίπεδο τη συμφωνία. Τώρα οι ειδικοί εργάζονται για τις διατυπώσεις".

Κοντολογίς, ο αμερικανός πρέσβης ακόμα δεν πέρασαν δυο εβδομάδες από τον σχηματισμό της νέας κυβέρνησης και θέτει νέες απαιτήσεις στο τραπέζι.

Μεγάλη κινητικότητα

5.Σε ποιά "διανοητική νωχέλεια" αναφέρθηκε; Στη διαχρονική λογική που χαρακτηρίζει αρκετές πολιτικές ηγεσίες των τελευταίων δεκαετιών, οι οποίες απέφευγαν, όπως ο διάβολος το λιβάνι να λύσουν μείζονα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής της χώρας μας, με αποτέλεσμα αυτά να μετατρέπονται σε ιστορικά καρκινώματα; Αν εννοούσε αυτό, να το δεχτούμε.

Τα τελευταία χρόνια πάντως, μόνον νωχέλεια δεν είχαμε. Άνοιξε το Κυπριακό (δυο φορές), το ονοματολογικό των Σκοπίων, τα ελληνοτουρκικά πέρασαν σε άλλα επίπεδα, το παιχνίδι στη ΝΑ Μεσόγειο προχώρησε με ταχύτατους ρυθμούς, και οι σχέσεις με Κίνα, ΗΠΑ, Ρωσία και άλλες δυνάμεις έτρεξαν με ασυνήθιστα μεγάλες ταχύτητες. Όλα αυτά τα θέματα εξακολουθούν και σήμερα να “καίνε” και η κυβέρνηση θα κληθεί άμεσα να τα αντιμετωπίσει. Ως όλα δείχνουν, οι διατυπώσεις Δένδια δεν συνάδουν με την πραγματικότητα. Άρα, προς τι όλα αυτά τα λόγια στον αέρα;

Κύπρος - Τουρκία - Σκόπια: Δημιουργική ασάφεια

6. Για Κύπρο, βεβαίως, ακούσαμε για "αμοιβαία αποδεκτή και επωφελή για την Κυπριακή Δημοκρατία λύση, επανέναρξη των διαπραγματεύσεων και εξεύρεση λύσης επί τη βάσει των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και της πλήρους εφαρμογής του κοινοτικού κεκτημένου". Ωστόσο, προκαλεί εντύπωση ότι δεν ακούστηκε τίποτε για το κεκτημένο της Διεθνούς Διάσκεψης του Κρανς Μοντανά στην Ελβετία, το 2017, οπότε ο γ.γ του ΟΗΕ, χάρις στις κινήσεις του Νίκου Κοτζιά, υϊοθέτησε γενικώς τις ελληνικές θέσεις για απομάκρυνση κατοχικών στρατευμάτων και την κατάργηση του καθεστώτος των εγγυήσεων. Κάτι που αποτελεί την ασπίδα και το δόρυ της ελληνικής διπλωματίας στην περίπτωση που ξαναρχίσουν οι διαδικασίες για την επίλυση του Κυπριακού. Να σημειωθεί πως, όταν η ελληνική πλευρά έθετε ζήτημα ασφάλειας, εγγυήσεων και κατοχικών στρατευμάτων, ως τα κύρια ζητήματα για την Ελλάδα, η κ.Ν. Μπακογιάννη έλεγε ότι κακώς πράττει ο κ. Κοτζιάς να τα βάζει πρώτα, διότι αυτά, ως πάγιες ελληνικές θέσεις, πρέπει να μπουν στο τέλος της διαπραγμάτευσης (!). Άπαντες, επίσης, ενθυμούνται ότι το 2004, σε αντίθεση με τις θέσεις Καραμανλή, δεν ήταν λίγα εκείνα τα στελέχη της ΝΔ που σήμερα βρίσκονται στο πρωθυπουργικό περιβάλλον, τα οποία είχαν ταχθεί υπέρ του σχεδίου Ανάν.

7.Για ελληνοτουρκικά συγκρατούμε την σημαντική, πλην όμως γενική και αόριστη, αναφορά ότι "Ελλάδα και Τουρκία δύνανται αλλά και οφείλουν να συνεργαστούν στους τομείς εκείνους, όπου αυτό είναι εφικτό και αμοιβαία επωφελές".

Αναφορά, η οποία πάντως τυγχάνει περαιτέρω διευκρινίσεων εκ μέρους του υπουργού Εξωτερικών ή του διπλωματικού γραφείου του πρωθυπουργού στο υπουργείο Εξωτερικών.

Όπως επίσης, το ίδιο ισχύει και για το Κυπριακό και το ονοματολογικό των Σκοπίων.

8. Για την Συμφωνία των Πρεσπών κρατούμε την - μάλλον για τα πολιτικά μάτια του κόσμου - αμυδρά διαφωνία, και, προς το παρόν, περιοριζόμαστε να συγκρατήσουμε μόνον το "δεν θα ανεχθούμε φαινόμενα μη πλήρους συμμόρφωσης".

Διαβάστε περισσότερα