Πόσο κοντά βρίσκεται το Ιράν στα πυρηνικά όπλα;

Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου υποστήριξε την περασμένη εβδομάδα ότι οι νέες, δεύτερης γενιάς συσκευές φυγοκέντρησης, τις οποίες το Ιράν σχεδιάζει να λειτουργήσει στις εγκαταστάσεις εμπλουτισμού ουρανίου του Νατάνζ, θα μπορούσαν να μειώσουν κατά το ένα τρίτο τον χρόνο που απαιτείται για τη δημιουργία μιας πυρηνικής βόμβας – υπογραμμίζοντας την προθεσμία ως αυτό το καλοκαίρι, για να αναλάβει στρατιωτική δράση

Η πρόβλεψη του Νετανιάχου, ωστόσο, φαίνεται να βασίζεται σε ορισμένες σχετικά αβάσιμες παραδοχές όσον αφορά τις ιρανικές προθέσεις και δυνατότητες. Όμως, μπορεί να δώσει αφορμή στα γεράκια της Ουάσιγκτον και την Ιερουσαλήμ, που θα μπορούσαν να μας βάλουν εσπευσμένα σε ένα ακόμα περιττό και αντιπαραγωγικό πόλεμο στη Μέση Ανατολή. Οι ισχυρισμοί του Νετανιάχου δεν στέκουν σε τεχνικό έλεγχο. Βασικά, δεν αναφέρει ότι το Ιράν έχει μετατρέψει μέρος του 20% των αποθεμάτων του αέριου εξαφθοριούχου εμπλουτισμένου ουρανίου σε μεταλλική μορφή, για χρήση ως καύσιμο στον Ερευνητικό Αντιδραστήρα της Τεχεράνης. Αυτή η μετατροπή ουσιαστικά παγώνει το επίπεδο εμπλουτισμού και αφαιρεί από τα αποθέματα «εμπλουτισμένων» αερίων που χρησιμοποιούνται στους φυγοκεντρωτές. Δεν είναι κάτι που ένα έθνος αποφασισμένο για εξοπλισμό θα έκανε. Η παραμέληση αυτού του γεγονότος μαζί με ένα υποθετικό «χρονοδιάγραμμα για μια βόμβα» είναι σαν να εξισορροπείς τον τραπεζικό σου λογαριασμό υπολογίζοντας μόνο το εισόδημα, αλλά παραλείποντας να αφαιρέσεις τα ποσά των επιταγών που έχεις γράψει.

Βασικά, ό,τι ποσότητα μετατρέπεται σε μεταλλική μορφή δεν είναι εύκολα διαθέσιμη για περαιτέρω εμπλουτισμό σε οπλικό ουράνιο, ακόμη και αν το Ιράν αποφασίσει να ξεκινήσει μια προσπάθεια εξοπλισμού στο μέλλον. Η μετατροπή ξανά σε αέρια μορφή είναι δύσκολη και χρονοβόρα και αποτελεί σημαντικό εμπόδιο, αν μια χώρα «βιάζεται να φτιάξει βόμβα». Επιπλέον, είναι γνωστό ότι οι Ιρανοί αντιμετωπίζουν τεχνικά προβλήματα κατά τη μετατροπή του 20% των αποθεμάτων του αέριου εξαφθοριούχου εμπλουτισμένου ουρανίου σε πλάκες μεταλλικού καυσίμου. Εάν οι παγκόσμιες δυνάμεις και ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας ανησυχούν και θέλουν να εξασφαλίσουν τα αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου του Ιράν, ένας τρόπος θα ήταν να προσφέρουν τεχνική βοήθεια στο Ιράν με αυτή τη μετατροπή. Αυτό το είδος τεχνικής βοήθειας είναι ένα κανονικό κομμάτι των επίσημων καθηκόντων του ΔΟΑΕ στα κράτη-μέλη.
Εναλλακτικά, οι παγκόσμιες δυνάμεις που διαπραγματεύονται με το Ιράν θα μπορούσαν να συμφωνήσουν να εφαρμόσουν την ταυτόχρονη ανταλλαγή του ιρανικού εμπλουτισμένου αερίου ουρανίου για τις μεταλλικές πλάκες καυσίμων που παράγονται για ξένους. Πράγματι, αν το Ιράν λάμβανε επαρκή βοήθεια με αυτή την ανταλλαγή θα υποχωρούσε σύντομα από τις διάφορες τεχνητές «κόκκινες γραμμές» του εξοπλισμού.

Το θέμα με το Ιράν είναι πολιτικό και όχι νομικό

Ένα άλλο λάθος του Νετανιάχου όσον αφορά το ελαττωματικό χρονοδιάγραμμά του είναι ότι υποθέτει πως το Ιράν θα μπορούσε να εγκαταστήσει, να διορθώσει και να λειτουργήσει άμεσα χιλιάδες φυγοκεντρωτές. Αυτό είναι εξαιρετικά απίθανο. Υπάρχουν σχεδόν 12.700 πρώτης γενιάς (IR-1) φυγοκεντρωτές σε λειτουργία στο Νατάνζ. Η εγκατάσταση και λειτουργία 3000 και πλέον νέων μηχανών δεύτερης γενιάς θα χρειαστεί μήνες. Είναι παρόμοια με τη δημιουργία μιας εντελώς νέας εγκατάστασης. Η τελευταία έκθεση της Διεθνούς οργάνωσης Ατομικής Ενέργειας για το Ιράν δείχνει ότι έχουν εγκατασταθεί – αλλά δεν έχουν ακόμη συνδεθεί- μόλις 180 από τα μηχανήματα IR-2. Δεν είναι σαφές αν θα συνδεθούν στο εγγύς μέλλον ή ακόμα και αν θα λειτουργήσουν.
Μια σειρά μηχανικών προβλημάτων είναι σίγουρο ότι θα προκύψουν κατά την έναρξη λειτουργίας νέων φυγοκεντρωτών. Θεωρητικά, θα μπορούσε να πάρει μήνες ή ακόμη και χρόνια για να αξιοποιηθεί πλήρως το δυναμικό της δεύτερης γενιάς φυγοκεντρωτών. Οι IR-2s θα είναι ένα μικρό βήμα για το Ιράν. Δεν είναι κάποιο είδος κβαντικής επανάστασης. Ακόμη και τα νέα IR-2 μηχανήματα είναι πολύ παλιάς τεχνολογίας σύμφωνα με τα δυτικά πρότυπα.

Και με την εγκατάσταση επιπλέον εγκαταστάσεων εμπλουτισμού, το Ιράν δεν κάνει κάτι που να παραβιάζει το νόμιμο δικαίωμά του να αναπτύξει πυρηνική τεχνολογία. Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ το έχει τονίσει. Το θέμα που οι παγκόσμιες δυνάμεις έχουν με το Ιράν είναι πολιτικό και όχι νομικό. «Ο ΔΟΑΕ θα είναι εκεί και θα επιβλέπει» λέει ο Λαβρόφ, «αλλά θα ήθελα να επαναλάβω ότι αυτή είναι μια νομική πτυχή του θέματος, ενώ η πολιτική πτυχή είναι ότι εμείς, μαζί με τα άλλα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας, έχουμε κάλεσε το Ιράν να παγώσει τις δραστηριότητες εμπλουτισμού κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων».

Πρόσφατο άρθρο της Washington Post αναφέρει ότι το Ιράν σχεδιάζει να κατασκευάσει 50.000 νέους IR-1 φυγοκεντρωτές – βάσει μιας έρευνας στο Ιράν. Αυτή η θέση όμως μπορεί να αμφισβητηθεί. Ένα άρθρο του Δεκεμβρίου στο Associated Press, ότι το Ιράν είχε κάνει έρευνα για πυρηνικές βόμβες, ήταν επίσης ανακριβές. Το AP δημοσίευσε πρόσφατα ένα άρθρο για τις αντιφάσεις της αρχικής ιστορίας του.

Υποθετικά σενάρια που παρουσιάζονται ως αληθινά

Τα στοιχεία σχετικά με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν δείχνουν ότι δεν κατασκευάζουν πυρηνικά όπλα αυτή τη στιγμή. Ο James Clapper, διευθυντής της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών, επιβεβαίωσε ότι υπάρχει «ένα υψηλό επίπεδο εμπιστοσύνης» και ότι δεν κατασκευάζουν τίποτα προς το παρόν. Με την άποψη αυτή συμφωνούν 16 διαφορετικές υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ.

Ο απερχόμενος υπουργός Άμυνας Λίον Πανέτα έχει επίσης δηλώσει: «Προσπαθούν οι Ιρανοί να αναπτύξουν ένα πυρηνικό όπλο; Όχι». Ο Μοχάμεντ Ελ Μπαραντέι, ο κάτοχος του Νόμπελ Ειρήνης ο οποίος ήταν για πάνω από μια δεκαετία διευθυντής του ΔΟΑΕ, δήλωσε ότι δεν υπάρχει «ίχνος αποδείξεων»ότι το Ιράν επιδιώκει την κατασκευή βόμβας. «Δεν πιστεύω ότι το Ιράν είναι μια σαφής απειλή προς το παρόν. Το μόνο που βλέπω είναι μια παραπλανητική διαφήμιση για την απειλή από το Ιράν».
Για να γίνει κάτι, είτε το Ιράν θα πρέπει να πετάξει έξω τους επιθεωρητές είτε οι Ιρανοί να μας εξαπατήσουν. Σε κάθε περίπτωση, το Ιράν θα αναγκαστεί να σπάσει την επί 40 χρόνια δέσμευσή του στην Πυρηνική Συνθήκη για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών όπλων-ένα βαρυσήμαντο βήμα που θα οδηγήσει πιθανότατα σε άμεση στρατιωτική δράση από τις Ηνωμένες Πολιτείες ή το Ισραήλ.

Το πρόβλημα με τη διαρροή των χειρότερων υποθετικών σεναρίων ως αόριστων ρεαλιστικών δυνατοτήτων – όπως κάνει ο Νετανιάχου με το τεχνητό χρονοδιάγραμμά του – είναι ότι προκαλούν μια υπερβολικά σκληρή πολιτική για το Ιράν που θα μπορούσε να προκαλέσει με τη σειρά της μια πολύ σκληρή ιρανική απάντηση.

Ένα σημείο που συχνά παρεξηγείται στη Συνθήκη Μη Διάδοσης είναι ότι δεν είναι παράνομο για ένα κράτος μέλος να έχει πυρηνικά όπλα. Στην πραγματικότητα, εάν ένα έθνος έχει έναν πλήρως ανεπτυγμένο πολιτικό πυρηνικό τομέα – κάτι που η συνθήκη ενθαρρύνει – έχει ήδη, εξ ορισμού, μια αρκετά μεγάλη δυνατότητα για πυρηνικά όπλα. Για παράδειγμα, η Αργεντινή, η Βραζιλία και η Ιαπωνία επίσης έχουν μια «πυρηνική επιλογή». Θα μπορούσαν επίσης να καταπατήσουν τη συνθήκη και να κατασκευάσουν μια πυρηνική συσκευή μέσα σε λίγους μήνες, ίσως και λιγότερο.
Η Αργεντινή και η Βραζιλία, όπως το Ιράν, επίσης δεν επιτρέπουν το πλήρες «πρόσθετο πρωτόκολλο» στις επιθεωρήσεις του ΔΟΑΕ. Όχι μόνο για το Ιράν, αλλά και για 50 άλλα έθνη, ο ΔΟΑΕ δεν μπορεί να αποδείξει τον καθαρά ειρηνικό χαρακτήρα του πυρηνικού προγράμματός τους.
Υπάρχει ένας λόγος γι ‘αυτό: μεγάλο μέρος της πυρηνικής τεχνολογίας είναι εγγενώς διπλής χρήσης. Αυτός είναι που κάποιοι στην κοινότητα ελέγχουν των εξοπλισμών σκέφτονται την αναθεώρηση της συνθήκης, ώστε να καλυφθούν αυτά τα κραυγαλέα κενά.

Δυστυχώς, οι τελευταίες αξιώσεις του Νετανιάχου για το χρονοδιάγραμμα όσον αφορά μια ιρανική βόμβα δεν είναι η μοναδική εκτροπή. Κάνει ανάλογους ισχυρισμούς εδώ και δεκαετίες. Το 1992, ο Νετανιάχου, βουλευτής τότε, δήλωσε ότι το Ιράν χρειαζόταν τρία με πέντε χρόνια για τη βόμβα. Τότε, όπως και τώρα, είχε παροτρύνει τις Ηνωμένες Πολιτείες να κάνουν τη βρώμικη δουλειά του Ισραήλ – και, ίσως, να υποφέρουν τις πιθανές συνέπειες- λέγοντας ότι η υποτιθέμενη απειλή πρέπει να «ξεριζωθεί από ένα διεθνές μέτωπο με επικεφαλής τις ΗΠΑ». Η κρυστάλλινη σφαίρα του Νετανιάχου για το Ιράν ήταν θολή πριν από 20 χρόνια και φαίνεται ότι έτσι παραμένει ακόμα.

Blogs.reuters