Πέθανε ο Φιντέλ Κάστρο

Ο Φιντέλ Κάστρο πέθανε σε ηλικία 90 ετών, ανακοίνωσε η κουβανική κρατική τηλεόραση, δίνοντας τέλος σε μια ολόκληρη εποχή για τη χώρα και τη Λατινική Αμερική. Η επαναστατική μορφή, ένας από τους πιο γνωστούς και πιο αμφιλεγόμενους ηγέτες του κόσμου, επέζησε από αμέτρητες απόπειρες δολοφονίας των ΗΠΑ αλλά και… πρόωρες νεκρολογίες, τελικά όμως αποδείχθηκε και αυτός θνητός και πέθανε την Παρασκευή το βράδυ έπειτα από μακρόχρονη ασθένεια.

Η ανακοίνωση του θανάτου του Κάστρο την Παρασκευή

ήταν αναμενόμενη, δεδομένης της κακής υγείας και της ηλικίας του πρώην προέδρου, αλλά όταν έγινε προκάλεσε ένα σοκ: ο κομαντάντε - ένα σύμβολο του ένοπλου αγώνα σε ολόκληρο τον αναπτυσσόμενο κόσμο - δεν υπάρχει πια. Ήταν μια είδηση που εδώ και καιρό φοβόντουσαν οι φίλοι του και εύχονταν οι εχθροί του.

Ο νεώτερος αδελφός του Κάστρο, Ραούλ, ο οποίος ανέλαβε την προεδρία της Κούβας το 2006, όταν ο Φιντέλ υπέστη μία σχεδόν μοιραία εντερική ασθένεια, ανακοίνωσε το θάνατο του επαναστατικού ηγέτη στην τηλεόραση. "Ο κομαντάτε της κουβανικής επανάστασης πέθανε στις 22:29 απόψε". Επέζησε αρκετά ώστε να δει τον Ραούλ να διαπραγματεύεται ένα άνοιγμα με τον απερχόμενο πρόεδρο των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, τον Δεκέμβριο του 2014, όταν η Ουάσιγκτον και η Αβάνα ανακοίνωσαν ότι θα προχωρήσουν στην αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων, για πρώτη φορά από τότε που χωρίστηκαν το 1961.

Αφού επιβίωσε από… εννέα προέδρους στο Λευκό Οίκο, ευλόγησε προσεκτικά την ιστορική συμφωνία με την δια βίου εχθρό του σε μια επιστολή που δημοσιεύθηκε μετά από μία μακροχρόνια σιωπή. Η αναθέρμανση των σχέσεων ολοκληρώθηκε με την επίσκεψη του Ομπάμα στο νησί νωρίτερα φέτος. Ο Φιντέλ δεν συνάντησε τον Ομπάμα και λίγες ημέρες αργότερα έγραψε μια καυστική στήλη καταδικάζοντας τα "γλυκανάλατα" λόγια του προέδρου των ΗΠΑ και υπενθυμίζοντάς στους Κουβανούς τις πολλές αμερικανικές προσπάθειες να ανατρέψουν και να αποδυναμώσουν την κομμουνιστική κυβέρνηση.

Όπως στη ζωή, ο Κάστρο ήταν βαθιά διχαστικός και στο θάνατο. Η ανακοίνωση του θανάτου του έγινε δεκτή από χιλιάδες online. Κάποιοι πανηγύρισαν και καταδίκασαν τον "σκληρό δικτάτορα" και το καταπιεστικό καθεστώς του. Άλλοι θρήνησαν για την απώλεια του "μαχητή του αμερικανικού ιμπεριαλισμού" και ενός "χαρισματικού ηγέτη". Στο Μαϊάμι, όπου διαμένει η μεγαλύτερη διασπορά των αποδήμων Κουβανών, οι άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους για να γιορτάσουν τον θάνατό του, τραγουδώντας, χορεύοντας, και κρατώντας σημαίες της Κούβας.

Το κομμουνιστικό κόμμα και ο κρατικός μηχανισμός ετοιμάζονταν για αυτή τη στιγμή από τον Ιούλιο του 2006, όταν ο Κάστρο υποβλήθηκε σε επείγουσα χειρουργική επέμβαση του εντέρου και παραχώρησε την εξουσία στον αδελφό του, Ραούλ, ο οποίος παραμένει υπεύθυνος. Ο Φιντέλ έγραφε περιστασιακά άρθρα για την κομματική εφημερίδα "Granma" και έκανε πολύ σπάνιες δημόσιες εμφανίσεις - πιο πρόσφατα στο συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος το 2016 - αλλά κατά τα άλλα κρατούσε ένα πολύ χαμηλό προφίλ.

Παρά τις ποικίλες αντιδράσεις στο θάνατό του, ένα πράγμα στο οποίο όλοι συμφωνούν ήταν ότι άφησε το ανεξίτηλο σημάδι του στην ιστορία. Πριν από μισό αιώνα και περισσότερο, ο αντάρτικος στρατός του με τους "γενειοφόρους" αντικατέστησε την διεφθαρμένη δικτατορία του Φουλχένσιο Μπατίστα, με μια κομμουνιστική ηγεσία που αμφισβήτησε τις ΗΠΑ και μετέτρεψε το νησί σε ένα ψυχροπολεμικό χωνευτήρι. Απέκρουσε μία υποστηριζόμενη από τη CIA εισβολή στον Κόλπο των Χοίρων το 1961, καθώς και πολλές απόπειρες δολοφονίας. Η συμμαχία του με τη Μόσχα συνέβαλε στην πυροδότηση της κρίσης της Κούβας το 1962, μιας αναμέτρησης 13 ημερών με τις Ηνωμένες Πολιτείες που έφεραν τον κόσμο όσο πιο κοντά έχει βρεθεί ποτέ σε πυρηνικό πόλεμο.

Οι ΗΠΑ εδώ και χρόνια υπολόγιζαν στη θνησιμότητα του Κάστρο ως "βιολογική λύση" για τον κομμουνισμό στην Καραϊβική, αλλά, όταν επίσημα τον διαδέχθηκε ο αδελφός του Ραούλ το 2008, εδραίωσε τη δική του εξουσία, ενώ επέβλεψε επιφυλακτικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις και ενέκρινε τη βαρυσήμαντη συμφωνία για την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ της Κούβας και των ΗΠΑ στα τέλη του 2014, που έδωσε τέλος σε περισσότερες από πέντε δεκαετίες εχθρότητας.

Κατά ομολογία του Ραούλ, ωστόσο, ο Φιντέλ είναι αναντικατάστατος. Έχοντας το χάρισμα της ισχύος, μια διάνοια και πολιτική ευφυΐα, ο δικηγόρος που έγινε αντάρτης ενσάρκωσε την επανάσταση. Πολύ πριν από το θάνατό του, ωστόσο, οι Κουβανοί είχαν αρχίσει να προχωρούν, με αυξημένη μετανάστευση προς τις ΗΠΑ και μια έκρηξη μικρών ιδιωτικών επιχειρήσεων.

Η μεγαλύτερη κληρονομιά του είναι η δωρεάν υγειονομική περίθαλψη και η εκπαίδευση, οι οποίες έδωσαν στην Κούβα μερικά από τα καλύτερα στατιστικά στην ανθρώπινη ανάπτυξη. Αλλά είναι επίσης υπεύθυνος για σημαντικές κυβερνητικές παρασπονδίες και έναν ασφυκτικό κυβερνητικό έλεγχο, που - μαζί με το εμπάργκο των ΗΠΑ - στραγγάλισαν την οικονομία, αφήνοντας το μεγαλύτερο μέρος των Κουβανών να παλεύουν για αξιοπρεπή διαβίωση και καλύτερο βιοτικό επίπεδο.

Ο άνθρωπος που έκανε την περίφημη δήωση "η ιστορία θα με απαλλάξει" αφήνει μια διαιρεμένη κληρονομιά. Οι παλαιότεροι Κουβανοί που θυμούνται βάναυσες συμπεριφορές υπό τον Μπατίστα τείνουν να τονίζουν τα επιτεύγματα της επανάστασης. Οι νεότεροι Κουβανοί είναι πιο πιθανό να χλευάζουν την γεροντοκρατία, την καταστολή και τις χαμένες ευκαιρίες. Αλλά ακόμα και αυτοί αναφέρονται στον Κάστρο με το μικρό του όνομα, το Φιντέλ.

Από όταν εξαφανίστηκε σε μεγάλο βαθμό από τη δημόσια ζωή, υπήρξε μια φασματική παρουσία, που εμφανιζόταν κατά καιρούς με μία φόρμα που έγινε το σήμα κατατεθέν του, για να ζητήσει πίστη στην επανάσταση. Ήταν ένα μεγάλο αντίο που έκανε τους Κουβανούς να συνηθίσουν την θνησιμότητα του. Οι εξόριστοι στη Φλόριντα, την καρδιά της διασποράς που έφυγαν από το κομμουνιστικό κανόνα, αναμένεται να γιορτάσουν. Προηγούμενες ψευδείς αναφορές του θανάτου του Κάστρο προκάλεσαν επευφημίες και ζητωκραυγές. Οι αριστεροί ηγέτες της Λατινικής Αμερικής, σε αντίθεση, θα θρηνήσουν τον θάνατο μιας προσωπικότητας που θεωρήθηκε λιγότερο κομμουνιστής και περισσότερο ένα εθνικιστικό σύμβολο της περιφερειακής υπερηφάνειας και του πείσματος ενάντια στην αμερικανική υπερδύναμη.

Λεπτομέρειες για την κηδεία και την αποτέφρωση του Φιντέλ Κάστρο θα ανακοινωθούν, ενώ αναμένεται να προσελκύσει πολλούς αρχηγούς ξένων κρατών, διανοούμενους και καλλιτέχνες.

theguardian.com

Διαβάστε περισσότερα