Οι βασικοί άξονες μιας ουσιαστικής επαναδιαπραγμάτευσης

Προεκλογικά διαβάσαμε ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο του Α.Δ. Παπαγιαννίδη στη “Ναυτεμπορική” με τίτλο “τι θα μπορούσε να είναι η επαναδιαπραγμάτευση“.

Tο αναδημοσιεύουμε σήμερα επειδή τώρα είναι πιο επίκαιρο , αλλά και για έναν άλλο λόγο: επειδή μας θύμισε τις ιδέες που αναπτύσσονται σε ένα άλλο σημαντικό άρθρο που δημοσιεύσαμε στο Antinews, στις 5 Μαρτίου 2012, με τίτλο “Η χαραμάδα της επαναδιαπραγμάτευσης“.

«Το Πρόγραμμα στοχεύει σε μια (εμπροσθοβαρή) δημοσιονομική προσαρμογή και (σχεδόν ταυτόχρονη) ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας

που με τη συνδυασμένη διαθέσιμη χρηματοδότηση (δάνεια, PSI, ίδια κεφάλαια Ελλάδας) θα «διασφαλίσει» τη βιωσιμότητα της οικονομίας, έτσι ώστε να μπει η χώρα (μετασχηματισμένη) στις αγορές. Το πρόγραμμα στόχευσε πρωταρχικά στο δημοσιονομικό σκέλος και (τους τελευταίους μήνες) η τρόικα έφερε το στόχο της ανταγωνιστικότητας στο προσκήνιο.

Το Πρόγραμμα έχει τρεις stakeholders: Ελλάδα που παρέχει τα ίδια κεφάλαια (μειωμένα ελλείμματα / πλεονάσματα / αποκρατικοποιήσεις), Ευρωζώνη/ΔΝΤ που παρέχουν τα δανειακά κεφάλαια και την «παλαιά» αγορά που συνέβαλε με μια επιδότηση (PSI).

Ως Συνθήκη Βιωσιμότητας του Προγράμματος έχει διατυπωθεί η επίτευξη ενός λόγου χρέους 120% προς ΑΕΠ (έως) το 2020. Η συνθήκη βιωσιμότητας, όπως αυτή έχει υιοθετηθεί, δημιουργεί την ανάγκη ύπαρξης ενός συνολικού (σε ευρώ) ποσού χρηματοδότησης (total funding requirement), το οποίο, ανά πάσα στιγμή, πρέπει να είναι διαθέσιμο. Αυτό σημαίνει ότι κάθε φορά που το συνολικό ποσό υπολείπεται κατά την εφαρμογή του προγράμματος ή/και σύμφωνα με τις εκάστοτε αναθεωρούμενες προβλέψεις του δημιουργείται χρηματοδοτικό κενό (funding gap), το οποίο «αναζητά» αναπλήρωση με νέα ή ισοδύναμα μέτρα. Τέλος, επισημαίνεται ότι η υιοθετημένη συνθήκη βιωσιμότητας αποτελεί πολιτική θέση και όχι συνθήκη των αγορών.

Το πρόγραμμα είναι μια ετεροβαρής συμβατική σχέση μεταξύ Ελλάδας και εταίρων (αποτέλεσμα της αδυναμίας της αρχικής διαπραγμάτευσης και της μειωμένης αξιοπιστίας μας, που είναι έως σήμερα υπαρκτή). Δεν υπάρχει ξεκάθαρη «ευθύνη συγγραφής» (authorship risk), ούτε αναγνώριση «απρόβλεπτων καταστάσεων» (unforeseen events) ή καταστάσεων «εκτάκτου ανάγκης» (όπως πχ η κατάσταση της οικονομίας στην ευρωζώνη), συνεπώς ούτε δυνατότητα συμβατικού καταμερισμού του κινδύνου αποτυχίας, γεγονός που επιτρέπει την αποκλειστική επίρριψη των ευθυνών αποτυχίας σε «ελλιπή ή κακή εφαρμογή».

Η δομική αντίφαση του προγράμματος και οι δυνατότητες ανάπτυξης

Οι θεσμικοί εταίροι κατά προτεραιότητα (και σχεδόν ως προϋπόθεση) οριοθέτησαν και «κλείδωσαν» τη συνθήκη βιωσιμότητας (καθώς αυτό επέτρεπε στο ΔΝΤ να συμμετέχει στη χρηματοδότηση, ενώ η Ευρωζώνη μόνη της δεν δεχόταν να αναλάβει την ευθύνη), με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί εξαρχής η ανάγκη ύπαρξης του συγκεκριμένου συνολικά αναγκαίου ποσού χρηματοδότησης, το οποίο μάλιστα δεν ήταν δυνατόν να εκτιμηθεί επακριβώς, καθώς το πρόγραμμα αποτελεί μια «διαλεκτική» διαδικασία trial and error, που επιπλέον επηρεάζετα