Ο Μακρόν, η Λεπέν και η μάχη για την ιδέα της Γαλλίας

Δύο αρχαία οράματα για τη Γαλλία πλαισιώνουν τον τρόπο που πολλοί ψηφοφόροι όλων των πολιτικών τάσεων βλέπουν αυτές τις εκλογές, σχολιάζει ο Simon Kuper.

Ο υπερεθνικιστής συγγραφέας Σαρλ Μοράς πίστευε ότι υπήρχαν "δύο Γαλλίες". Αυτή που αγαπούσε ήταν η "pays rée", η πραγματική χώρα: μια αγροτική Γαλλία με τα ρολόγια των εκκλησιών, τις παραδόσεις και τους αυτόχθονες που είχαν

συγχωνευθεί στα προγονικά του εδάφη. Ο Μοράς απεχθανόταν την "pays légal", την νόμιμη χώρα: την κοσμική δημοκρατία, την οποία θεωρούσε ότι διαχειριζόταν λειτουργοί που συνωμοτούν για ξένα συμφέροντα. Ο επικεφαλής στρατηγός του Ντόναλντ Τραμπ, Στιβ Μπάνον, οπαδός του Μοράς, βλέπει τον ίδιο διαχωρισμό νόμιμης/πραγματικής χώρας στις ΗΠΑ.

Ο Μοράς γεννήθηκε το 1868 και πέθανε το 1952. Αν όμως επέστρεφε την Κυριακή για να παρακολουθήσει το δεύτερο γύρο των εκλογών για τη γαλλική προεδρία, θα αναγνώριζε αμέσως και τους δύο υποψηφίους. Θα χαρακτήριζε τον Εμανουέλ Μακρόν ως την ενσάρκωση της "νόμιμης Γαλλίας" και τη Μαρίν Λεπέν ως την ενσάρκωση της "πραγματικής". Η ιδέα για τις "δύο Γαλλίες" πλαισιώνει τον τρόπο με τον οποίο πολλοί Γάλλοι όλων των πολιτικών κλίσεων αντιμετωπίζουν αυτές τις εκλογές. Περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη μεταπολεμική εκλογική αναμέτρηση, όταν ο Μακρόν και η Λεπέν έρθουν αντιμέτωποι, το ίδιο συμβαίνει και με τα δύο αρχαία οράματα για τη χώρα τους. Ο Μοράς κατανόησε τη σύγχρονη γαλλική ιστορία ως μάχη ανάμεσα στις "δύο Γαλλίες". Αμφισβήτησε την επανάσταση του 1789, ως την καταστροφή των γαλλικών παραδόσεων από τους Διαφωτιστές. Στην υπόθεση Ντρέιφους της δεκαετίας του 1890, ο Μοράς είδε τον εβραίο αξιωματικό του στρατού Άλφρεντ Ντρέιφους να υπονομεύει την "πραγματική Γαλλία".

Το 1940, ο Μοράς καλωσόρισε την κατάργηση της νόμιμης Γαλλίας από το ναζιστικό καθεστώς του Βισί με το παραδοσιακό σύνθημα "εργασία, οικογένεια, πατρίδα". Έγκλειστος ως συνεργάτης του το 1945, αναφώνησε: "Είναι η εκδίκηση του Ντρέιφους". Η καταστροφή του Βισί οδήγησε τους υποστηρικτές της "πραγματικής Γαλλίας" σε σιωπή δεκαετιών. Παρόλο που ο Ζαν-Μαρί Λεπέν πρωτοεμφανίστηκε στη δεκαετία του 1970, δεν έφτασε ποτέ κοντά στην προεδρία. (Παρακολούθησε το πρώτο "φεστιβάλ της πραγματικής χώρας" στο Ρανζίς έξω από το Παρίσι το Μάρτιο του τρέχοντος έτους).

Ωστόσο, έχει επανέλθει ο χώρος για ένα κίνημα υπέρ της "πραγματικής Γαλλίας". Το Βισί ξεθωριάζει από τη μνήμη και η Μαρίν Λεπέν έχει "απενοχοποιήσει" το Εθνικό Μέτωπο αποτινάσσοντας την εμμονή του με τους Εβραίους. Την περασμένη εβδομάδα, ο νέος πρόεδρος του κόμματός της έπρεπε να παραιτηθεί, εξαιτίας μιας ενοχλητικής παλιάς συνέντευξης στην οποία δήθεν αμφισβήτησε την ύπαρξη των ναζιστικών θαλάμων αερίου. (Προετοιμάζει νομικές ενέργειες). Τώρα ακολουθεί τα βήματα του Μοράς. Η "πραγματική Γαλλία" του, όπως και η δική της, είναι αγροτική και όχι αστική. Όπως και αυτός, φαντάζεται τους εχθρούς του ως μη καθολικούς αλλοδαπούς. Ο Μοράς ανησυχούσε για τους Εβραίους, τους Προτεστάντες, τους Ελευθεροτέκτονες, τους Γερμανούς ("είναι βάρβαροι - και οι καλύτεροι από αυτούς το ξέρουν") και την αγγλική γλώσσα. Η Λεπέν ανησυχεί για τους μουσουλμάνους, τους Γερμανούς (οι οποίοι, λέει, κυβερνούν αποτελεσματικά τη Γαλλία) και την αγγλική γλώσσα (Κατέκρινε τον Μάκρον για την ομιλία του στα αγγλικά στο Βερολίνο τον Ιανουάριο).

Ο Μοράς είπε ότι η Γαλλία διοικείται από μια αυτοσυντηρούμενη κλίκα "20.000 ή 30.000" ανθρώπων. Η Λεπέν το υποστηρίζει αυτό. Και αυτή και εκείνος θεωρούν το κοινοβούλιο ταυτόχρονα κακό και αδύναμο. Και οι δύο δεν εμπιστεύονται τη διεθνή χρηματοδότηση. Και οι δύο πιστεύουν ότι η Γαλλία έχει υποβαθμιστεί από μια χρυσή εποχή. Αυτός τρομοκρατήθηκε όταν διαπίστωσε ότι η Γαλλία έγινε η πρώτη χώρα μετανάστευσης της Ευρώπης. Αυτή θέλει να σταματήσει τη μετανάστευση, να κλείσει τα σύνορα και ενδεχομένως να εγκαταλείψει την ΕΕ. Οι οπαδοί της αναπαράγουν μύθους που έχουν αλλάξει ελάχιστα από την εποχή του Μοράς. Το 1927, αφού η γαλλική δημοκρατία διευκόλυνε τους μετανάστες να αποκτήσουν γαλλική υπηκοότητα, η συντηρητική εφημερίδα Figaro επικαλέστηκε τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο: "Τρία εκατομμύρια δραστήριοι, υγιείς, ειλικρινείς Γάλλοι έχουν αποσταλεί στο σφαγείο για να αντικατασταθούν από τα παράσιτα του κόσμου". Η Figaro είδε μια συνωμοσία από την "κρυφή διαχείριση των Τριών Εκατομμυρίων… να αντικαταστήσουν τη γαλλική φυλή στη Γαλλία με μια διαφορετική φυλή". Σήμερα, πολλοί ψηφοφόροι του Εθνικού Μετώπου πιστεύουν ότι η ελίτ συνωμοτεί για να αντικαταστήσει "τη γαλλική φυλή" με μουσουλμάνους μετανάστες.

Για οποιονδήποτε πολιτικό που "πουλά" τη φαντασίωση της "πραγματικής Γαλλίας", ο Μακρόν είναι ο τέλειος αντίπαλος. Το αγγελικό πρόσωπό του, τα κοστούμια του και η λεπτή φιγούρα του τον χαρακτηρίζουν ως τεχνοκράτη. Εργάστηκε για την Rothschild, την τράπεζα που από την εποχή της νιότης του Μοράς έχει καταλάβει τη γαλλική εθνικιστική φαντασία ως ο υποτιθέμενος τόπος της διεθνούς εβραϊκής συνωμοσίας (Ελάχιστοι Γάλλοι γνωρίζουν ότι τώρα είναι μια μικρή εμπορική τράπεζα με έδρα το Παρίσι, και όχι ο ευρωπαϊκός γίγαντας της εποχής του Μοράς).

Ο Μακρόν κυριολεκτικά κρατά την ευρωπαϊκή σημαία. Θεωρεί ότι η γαλλικότητα είναι μία νομική ταυτότητα που μπορούν να αποκτήσουν οι μετανάστες, και όχι κάτι που μεταφέρεται από το αίμα. Επαινώντας τη Γαλλική Λεγεώνα των Ξένων το περασμένο Σαββατοκύριακο, έγραψε στο Twitter: "Ευχαριστώ όλους εκείνους τους στρατιώτες που έγιναν Γάλλοι όχι με αίμα που έλαβαν αλλά με αίμα που έχυσαν". Και παρότι προέρχεται από την "πραγματική" επαρχιακή Αμιένη, έχει περάσει την ενηλικίωση του στο Παρίσι, μια κοσμοπολίτικη πόλη που συχνά αντιπαραβάλλεται με την "πραγματική Γαλλία" (Ο Μοράς, κατά την πρώτη επίσκεψή του στην πρωτεύουσα, διαμαρτυρήθηκε για "ένα πλήθος ξένων σημάτων, γεμάτων με αυτά τα ονόματα με το Κ, το Β και το Ζ που οι εκτυπωτές μας αποκαλούν πνευματικά εβραϊκά γράμματα").

Τη νύχτα που ο Μακρόν κέρδισε στον πρώτο γύρο των εκλογών υπογράμμισε ακούσια τον μητροπολιτισμό του, γιορτάζοντας με διασημότητες στην κομψή παριζιάνικη μπρασερί La Rotonde. Λίγες μέρες αργότερα, η προσπάθειά του να συγχωνευθεί με το γηγενές έδαφος της Αμιένης πήγε στραβά, όταν ντόπιοι εργάτες σε εργοστάσιο του φώναξαν. "Οι άνθρωποι μιλάνε για δύο Γαλλίες, μία στις πόλεις και μία στα χωράφια", είπε αργότερα. Μας αρέσει να θεωρούμε ότι ζούμε σε μια άνευ προηγουμένου νέα εποχή. Στην πραγματικότητα, ορισμένα σημεία της εθνικής σκέψης αλλάζουν ελάχιστα.

ft.com

Διαβάστε περισσότερα