Ο Ερντογάν το παρατράβηξε… Κόβει το κάπνισμα στους Τούρκους

Οι σπασμωδικές κινήσεις του τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που τόσο συχνά είναι αυτοκαταστροφικές, φαίνεται να αυξάνονται σε συχνότητα και πεδίο εφαρμογής, σχολιάζει ο Melik Kaylan.

Αυτή την εβδομάδα εξαπέλυσε μια "βόμβα" μέσω του υπουργού Υγείας της χώρας, Μεχμέτ Μουεζίνογλου. Ο υπουργός αντιμετωπίζει ένα νέο πλήγμα για την πιο σεβάσμια τουρκική συνήθεια, το κάπνισμα, ανακοινώνοντας μια σειρά νέων περιορισμών σχετικά με το σε ποιους εξωτερικούς χώρους θα μπορούν να καπνίζουν: πλέον, σχεδόν πουθενά. Ο Ερντογάν υπογράμμισε την προσωπική φύση της

πρωτοβουλίας με ένα δημόσιο ξέσπασμα, σε μια αντικαπνιστική εκδήλωση την Τρίτη στο διαβόητο προεδρικό μέγαρό του: "Η καταπολέμηση του καπνίσματος είναι μια προσωπική αρχή μου. Δεν μπορεί να υπάρξει ελευθερία καπνίσματος, όπως ακριβώς δεν μπορεί να υπάρξει και ελευθερία να αυτοκτονείς".

Συνταγματικά, ωστόσο, ο πρόεδρος της Τουρκίας δεν μπορεί να υπαγορεύσει τη νομοθεσία στο κοινοβούλιο. Ο Ερντογάν αισθάνεται τόσο άνετα με το οιονεί μοναρχικό l’etat c’est moi ήθος του, που και ο ίδιος δεν μπήκε καν στον κόπο να το κρύψει. Στην πραγματικότητα, διατυμπανίζει το ρόλο του. Έχει συνηθίσει όχι μόνο να κάνει νόμους, αλλά και να επιβάλει τις ηθικές πεποιθήσεις του στο έθνος. Αναμφισβήτητα, η ελευθερία να τερματίζει κάποιος τη ζωή του θα πρέπει να είναι ένα ατομικό δικαίωμα. Το πιο σημαντικό, σε μια εποχή που η τουριστική βιομηχανία παραπαίει από την απόσυρση των ρωσικών πρακτορείων, με ζημιές της τάξης περίπου των 3,5 δις δολ., η απαγόρευση του καπνίσματος μπορεί να προσθέσει μόνο ζημιές.

Οι τουρίστες πηγαίνουν στην Τουρκία για να φάνε, να πιούνε και να χαλαρώσουν από το άγχος και τους περιορισμούς στις πατρίδες τους - και κυρίως τουρίστες από τα κράτη του Κόλπου. Δεν πηγαίνουν με σκοπό να απολαμβάνουν τον πουριτανισμό των πολιτισμών τους σε ένα διαφορετικό σκηνικό.

Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι αυτό το τελευταίο διάταγμα - τόσο εναρμονισμένο με τα ευρωπαϊκά πρότυπα- δείχνει όλο και περισσότερο την απομόνωση του Ερντογάν από τον πυρήνα της υποστήριξής του. Σίγουρα δεν θα έχει μεγάλη λαϊκή απήχηση στους ψηφοφόρους του η απομίμηση Δυτικών ηθών. Στην πραγματικότητα, δεν θα έχει καθόλου απήχηση, επειδή το κάπνισμα είναι η μόνη συνήθεια που ενστερνίζονται οι απλοί οπαδοί του κόμματος -είναι η προσιτή πολυτέλεια του απλού εργαζόμενου, μαζί με τον τούρκικο καφέ και το ζεστό τσάι από σαμοβάρι στα καφενεία μόνο για άντρες.

* * *

Είναι μια περίεργη πρωτοβουλία για τον αυτοαποκαλούμενο νεο-οθωμανισμό του Ερντογάν. Το κάπνισμα είναι, εξάλλου, μια μακρά οθωμανική παράδοση που ασκείται δια μέσου των αιώνων από μυριάδες ντόπιους που καπνίζουν ναργιλέ, έτσι όπως απεικονίζουν πολλές δυτικές εικόνες τον ελεύθερο χρόνο υπό τους σουλτάνους. Έχουμε όλοι δει τις εικόνες - αφέντες με τουρμπάνι, ακόμα και σουλτάνους, να κάθονται στα ντιβάνια τους οκλαδόν και να καπνίζουν. "Keyfine bakiyor" (ηρεμία), όπως λέει και η τουρκική φράση. Αυτό αγαπούν να κάνουν οι Τούρκοι, από τους ανώτερους υπουργούς του Μεγάλου Σεράι ως τους πιο ταπεινούς κουρείς στο Βόσπορο.

Υπάρχει επίσης το θέμα της καπνοβιομηχανίας της Τουρκίας, που κάποτε ήταν παγκοσμίως γνωστή για την παραγωγή "των καλύτερων καπνών Γενιτζέ", που ήταν τόσο αγαπημένα στις λεγόμενες εμπορικές εταιρείες των Λεβαντίνων, οι οποίες λειτουργούσαν υπό παραχωρήσεις αιώνων από την Υψηλή Πύλη. Τα χειροποίητα τσιγάρα που περιέχουν τουρκικό καπνό διαφήμιζαν την πολυτέλεια τους με φωτεινές εικόνες, άμεσα αναγνωρίσιμες σε όλο τον κόσμο.

Αυτές είναι οι λαϊκές αναμνήσεις που ο Ερντογάν, με τα αλάνθαστα πολιτικά ένστικτά του, κάποτε θα ήθελε να έχει. Αλλά είτε έχει αποκτήσει τόσες παραισθήσεις, αφού παραμέρισε όλους τους ελέγχους και τις ισορροπίες στην προσωπική ηγεσία του, ώστε να περιμένει ότι οι ριζωμένες συνήθειες των ανθρώπων πρέπει να συμβαδίζουν με τις ιδιοτροπίες που υπαγορεύει, είτε υπολογίζει ότι αν συμπεριφέρεται αυταρχικά αγγίζει ακριβώς αυτές τις λαϊκές μνήμες, για την ενίσχυση της δημοτικότητάς του.

Σε ορισμένους κύκλους, τον αποκαλούν χλευαστικά "παντισάχ" - η τουρκική λέξη για τον Οθωμανό αυτοκράτορα - όπως και οι Αιγύπτιοι αποκαλούν "Φαραώ" τον Πρόεδρο Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι. Το αγαπημένο προσωνύμιο Σουλτάνου του Ερντογάν, Σουλεϊμάν ο Νομοθέτης, προσφέρει μια ένδειξη για την συγκαταβατική στάση του. Οι προκλητικές μάχες του με τους ηγέτες της ΕΕ, με τους Κούρδους, με προσωπικότητες της αντιπολίτευσης, με τον Πούτιν, τον Άσαντ, τον Νετανιάχου, οι οποίες είναι όλες πολύ προσωπικές και ενισχύονται υποδόρια από τον Τύπο, έχουν οδηγήσει τη χώρα σε χειρότερη θέση από κάθε άλλη φορά. Ωστόσο, είχαν ως αποτέλεσμα να εκθέσουν την αυθαίρετη εξουσία του, θυμίζοντας μια εποχή που η Τουρκία θα μπορούσε να αντέξει τέτοιους ηγέτες. Το κάπνισμα, όμως, είναι μέρος αυτής της ρετρό-εικόνας, μία προσιτή και διαχρονική τελετουργία για τις μάζες των ολοένα και πιο φτωχών πολιτών, παρέχοντας μια παρηγοριά στις πατριαρχικού τύπου γελοιότητες του τυράννου Ερντογάν.

politico.eu

Διαβάστε περισσότερα