“Μήπως η Αμερική πρέπει να σκεφθεί ένα νέο σχέδιο Μάρσαλ”

Το 1947 χρειάστηκε να συμβεί μια οικονομική κρίση στην Ελλάδα, προκειμένου η Αμερική να αναλάβει τον ρόλο του παγκόσμιου ηγέτη. Τώρα, 60 χρόνια μετά, άλλη μια ελληνική κρίση δείχνει στον κόσμο πως είναι να μην υπάρχει παγκόσμια αμερικανική ηγεσία.

Τον Φεβρουάριο του 1947, η χρεοκοπημένη από τον πόλεμο βρετανική κυβέρνηση είπε στην Αμερική ότι δεν αντέχει πια να στηρίζει την Ελλάδα, που ήταν βουτηγμένη στην οικονομική

ανέχεια, και εν μέσω ενός αιματηρού εμφυλίου πολέμου. Όπως ανέφερε ένα βρετανικό διπλωματικό σήμα της εποχής, η Ουάσιγκτον θεωρούσε ότι «δεν θα πρέπει να χαθεί ούτε ένα λεπτό στο να αρπάξουμε  την σκυτάλη της παγκόσμιας ηγεσίας από τα χέρια της Βρετανίας…».

Ο πρόεδρος Τρούμαν ζήτησε $400 εκατ. από το κογκρέσο, για να δοθεί βοήθεια στην Ελλάδα, δεσμευόμενος πως στο εξής η χώρα του θα «στήριζε τους ελεύθερους λαούς που αντιστέκονται στην υποδούλωση».

Λίγες εβδομάδες αργότερα, οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν επίσημα το Σχέδιο Μάρσαλ, ένα πελώριο πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας που στόχευε στην σταθεροποίηση ολόκληρης της Δυτικής Ευρώπης.

Σήμερα, όπως και τότε, η οικονομική κρίση που ξεκίνησε από την Ελλάδα απειλεί και πάλι την Ευρώπη. Αυτή τη φορά όμως απουσιάζει η ηγετική παρουσία της Αμερικής, στην διαχείριση του ζητήματος.

Βέβαια, οι εποχές διαφέρουν. Η Ευρώπη δεν είναι πλέον στα όρια της εξαθλίωσης, όπως ήταν το 1947. Ούτε υπάρχει κάποια κομμουνιστική απειλή που θα συνεγείρει το κογκρέσο.

Όμως, όπως το 1947, έτσι και σήμερα, υπάρχουν αμερικανικά, αλλά και παγκόσμια διακυβεύματα στην Ελλάδα. Όταν ανήγγειλε το σχέδιο του, ο τότε Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών George C. Marshall, ισχυρίστηκε ότι το οικονομικό μέλλον της Αμερικής απειλείται από το χάος στην Ευρώπη, και πως οι ΗΠΑ θα πρέπει να κάνουν  τα πάντα για να επανέλθει η ομαλότητα στην γηραιά ήπειρο.

Πάνω σε αυτήν την αρχή βασίστηκε η αμερικανική εξωτερική πολιτική έκτοτε. Η ομάδα των ειδικών που σχεδίασε τις πολιτικές διάσωσης της παγκόσμιας οικονομίας μετά την ασιατική και ρωσική οικονομική κρίση της δεκαετίας του 1990, είχε ονομαστεί «η επιτροπή διάσωσης του κόσμου». Μπορεί ο χαρακτηρισμός αυτός να ήταν πομπώδης, όμως στη βάση του ίσχυε. Ο πλανήτης είχε ανάγκη την αμερικανική ηγεσία, και την απέκτησε.

Τι άλλαξε όμως; Ένα πρόβλημα σήμερα είναι η έλλειψη ρευστού. Το 1947, η Αμερική ξόδεψε περίπου το 5% του ΑΕΠ της για να εφαρμόσει το Σχέδιο Μάρσαλ. Κάτι τέτοιο θα ήταν αδύνατο σήμερα.

Ο σημερινός υπουργός Οικονομικών Tim Geithner συχνά πιέζει τους Ευρωπαίους ομολόγους του να κάνουν ότι μπορούν για να αντιμετωπίσουν την κρίση χρέους. Όμως, ενώ λέει μεγάλα λόγια, κρατάει  μικρό πορτοφόλι.

Η Αμερική δεν στηρίζονταν πάντα στα χρήματα. Η «επιτροπή διάσωσης του κόσμου» δεν ξόδεψε πολλά χρήματα. Λειτουργούσε όμως σε μια διαφορετική χρονική περίοδο. Δέκα μόλις χρόνια μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, και με την αμερικανική οικονομία σε άνθηση, οι Αμερικανοί είχαν την αξιοπιστία, αλλά και την εμπιστοσύνη που χρειάζονταν για να ηγηθούν. Στοιχεία