Κυπριακό: Και γιατί να μην είναι λύση οι «εγγυήσεις» του ΝΑΤΟ;

Ραγδαίες, ως όλα δείχνουν, θα είναι οι εξελίξεις στο Κυπριακό, και μάλιστα, … χωρίς αναισθητικό. Ήδη, ο ηγέτης των κατεχομένων, Μουσταφά Ακιντζί, δήλωσε πως η Τζέϊν Λούτ, ειδική σύμβουλος του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ αναμένεται να ολοκληρώσει τις κρούσεις της προς όλες τις πλευρές το Δεκέμβριο, ενώ έντονη είναι η φημολογία, σύμφωνα με την οποία δεν αποκλείεται η επανέναρξη των συνομιλιών για την επίλυση του προβλήματος εντός του Ιανουαρίου του 2019. Η κ.Λούτ αυτή τη στιγμή φέρεται να είναι σε επαφή με όλες τις πλευρές,

Παρ’ ότι στην Ελλάδα ελάχιστα απασχολούν οι διεργασίες που συντελούνται προς την κατεύθυνση της επανέναρξης των διαδικασιών επίλυσης του Κυπριακού, και άπαντες περιορίζονται στο θέμα των ερευνών που κάνει η Exxon Mobil στην κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) -κάτι αναμφισβήτητα σοβαρό, που ούτως ή άλλως είναι άμεσα συνδεδεμένο με τις τύχες του Κυπριακού προβλήματος- στην Κύπρο εδώ και μήνες μαίνεται η εσωτερική διαμάχη.

ΝΑΤΟϊκή «ομπρέλα»

Πρόσφατα, ξέσπασε νέος γύρος αντιπαραθέσεων ανάμεσα στο ΑΚΕΛ και στον Κύπριο πρόεδρο, Νίκο Αναστασιάδη. Στο πλαίσιο αυτό, ο πρόεδρος του ΑΚΕΛ, Άντρος Κυπριανού, ανέφερε ότι η ελληνική πλευρά και η Λευκωσία, στο πρόσφατο παρελθόν, συζητούσαν σοβαρά την εκδοχή να καταργηθεί το απαράδεκτο καθεστώς εγγυήσεων, και, προκειμένου να εξαλειφθούν οι –ούτως ή άλλως- αδιάλλακτες θέσεις της Τουρκίας που δεν ήθελε καν να ακούει γι’ αυτό, να μπει ως εγγυητής της ασφάλειας στη μεγαλόνησο το ΝΑΤΟ. Η «ομπρέλα» ασφαλείας του ΝΑΤΟ σε ολόκληρο το νησί, ήταν πράγματι μια λείαν ενδιαφέρουσα πρόταση που ουσιαστικά «αφόπλιζε» την Άγκυρα, η οποία, ούτε κατάργηση του καθεστώτος εγγυήσεων, ούτε και απομάκρυνση των τουρκικών στρατευμάτων θέλει.

Αυτή τη θέση, άλλωστε, επανέλαβε πρόσφατα για πολλοστή φορά ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου. «H στάση της Τουρκίας στο Κυπριακό είναι ξεκάθαρη. Τί είπαμε πέρσι στο Κραν Μοντανά (σ.σ.Διεθνής Διάσκεψη για το Κυπριακό στην Ελβετία, πέρυσι το καλοκαίρι); Εκείνοι που λένε μηδέν εγγυήσεις και ασφάλεια να ξυπνήσουν από το όνειρο, είπαμε». Αυτές τις αδιάλλακτες τουρκικές θέσεις πιθανότατα ξανάκουσε ο πρόεδρος του ΑΚΕΛ στην πρόσφατη συνάντησή του με τον Μ.Τσαβούσογλου. Παρά ταύτα, ο κ.Κυπριανού, εμφανιζόμενος με «αντιμπεριαλιστική» (!) συνθηματολογία, απέρριψε κάθετα κάθε σκέψη περί ΝΑΤΟϊκής «ομπρέλας» στην Κύπρο. Ωστόσο, την ίδια στιγμή, ο ίδιος δεν διαμαρτύρεται για τις αμερικανικές έρευνες στην κυπριακή ΑΟΖ, υπό την προστασία μάλιστα της «στρατιωτικής ομπρέλας» των ΗΠΑ.

Να σημειωθεί πως πρόσφατα, ο κ.Κυπριανού, κατηγόρησε τον υπουργό Εξωτερικών της Κύπρου, Νίκο Χριστοδουλίδη, ότι προσέγγισε στέλεχος του ΑΚΕΛ, προκειμένου να το βολιδοσκοπήσει κατά πόσο θα γινόταν αποδεκτό το ενδεχόμενο να αντικατασταθούν οι εγγυήσεις στο Κυπριακό με ΝΑΤΟϊκη εμπλοκή. Από τη μεριά του, ο Κύπριος υπουργός περιορίστηκε να απαντήσει πως δεν έκανε «καμία βολιδοσκόπηση προς κανέναν για το ΝΑΤΟ».

Φαίνεται, πάντως, ότι εδώ και μήνες κάτι είχε φτάσει στα αυτιά των αξιωματούχων στη Μόσχα περί συζητήσεων για το ΝΑΤΟ. Έτσι, μάλλον δεν ήταν τυχαία η αναφορά του Ρώσου πρωθυπουργού, Ντιμίτρι Μεντβέντεφ, ο οποίος, σε συνέντευξή του στο ρωσικό πρακτορείο TASS, με αφορμή την προοπτική (;) ένταξης της Γεωργίας στο ΝΑΤΟ, είχε πει: «Εάν έτσι έχουν τα πράγματα, προτείνουμε στο ΝΑΤΟ να μας πουν πού αλλού μπορεί να εφαρμόσουν αυτό το τέχνασμα. Για παράδειγμα, μπορεί να προσκαλέσουν το Κόσοβο να γίνει μέλος της Συμμαχίας ή την Τουρκική Δημοκρατία Βόρειας Κύπρου». Πέραν του ατοπήματος να χαρακτηρίσει τα κατεχόμενα απλά ως «Βόρεια Κύπρο», το πιθανότερο είναι ότι δεν ανέφερε τυχαία αυτή την περιοχή ως ενδεχόμενη υποψήφια για το ΝΑΤΟ.

Αθήνα: Όλα του γάμου δύσκολα

Προφανώς, λύση με ΝΑΤΟϊκή ομπρέλα δεν χαροποιεί κανέναν. Από αυτού του σημείου, όμως, μέχρι να θέλει να την «κάψει» ο κ.Κυπριανού, η απόσταση είναι μεγάλη. Ενδιαφέρον είναι ότι ο πρόεδρος του ΑΚΕΛ πρόσφατα βρέθηκε και στην Αθήνα, όπου συναντήθηκε με τον πρωθυπουργό, Αλέξη Τσίπρα. Ωστόσο, πέραν των τετριμμένων διακηρύξεων περί Κυπριακού, ουδόλως διεφάνη ποιες θα είναι οι προθέσεις της Αθήνας στο εξής. Πόσο μάλλον, ενώ υπάρχει το μεγάλο κενό, το οποίο άφησε ο αποχωρήσας από το υπουργείο Εξωτερικών, Ν.Κοτζιάς, ο οποίος είχε χειριστεί, σε δυο Διεθνείς Διασκέψεις, το Κυπριακό, το 2017 – 2018, και το καλοκαίρι του 2018.

Ως γνωστόν, μεταξύ των άλλων, και το ΑΚΕΛ είχε προσωποποιήσει τις ευθύνες για το αδιέξοδο στις Διασκέψεις στον πρώην υπουργό Εξωτερικών, απαλλάσσοντας έτσι, εμμέσως πλην σαφέστατα, κάθε ευθύνης την Άγκυρα, η οποία ήταν εμφανές ότι είχε κατέβει στις συνομιλίες απροετοίμαστη και με αποκλειστικό στόχο να τις τορπιλίσει. Τελικώς, η Αθήνα κατάφερε να συνταχθεί – σε σημαντικό βαθμό, και κυρίως στα θέματα εγγυήσεων, ασφάλειας, κατοχικών στρατευμάτων- μαζί της ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτιέρες.

Το ερώτημα, πλέον, είναι εάν η Αθήνα είναι έτοιμη να μπει σε μια νέα διαπραγμάτευση και με ποιον στόχο. Διότι, ο μεν Ν.Κοτζιάς είχε ξεκάθαρο ότι, χωρίς την κατάργηση του καθεστώτος εγγυήσεων και τη σταδιακή αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων, δεν είναι δυνατή καμία λύση. Τώρα, άραγε, η Αθήνα θα συνταχθεί με τις θέσεις του ΑΚΕΛ, το οποίο, στο πλαίσιο μιας ξεπερασμένης, ουτοπικής αντίληψης, πιστεύει ότι είναι δυνατή η επίλυση του Κυπριακού; Κι’ αν ναι, τι είδους λύση θέλουν; Διότι, ναι μεν τα συνθήματα περί «φιλίας των λαών» είναι απολύτως σεβαστά, αλλά οι πρακτικές της Άγκυρας και μεγάλων ξένων παικτών στην περιοχή ουδεμία αισιοδοξία εμπνέουν.

Ποια λύση εδώ και τώρα;

Είναι πασιφανές, επίσης, ότι και ο Νίκος Αναστασιάδης, σε λεκτικό επίπεδο τουλάχιστον, φαίνεται να επιδίδεται σε ένα επικοινωνιακό παιχνίδι, το οποίο όμως τον απομακρύνει από τις πάγιες ελλαδικές θέσεις για λύση Ομοσπονδίας. Σε αυτό το φόντο, άκρως ενδιαφέρουσα είναι η πρόσφατη συνέντευξη Τσαβούσογλου στην κυπριακή εφημερίδα «Πολίτης». Εκεί, μεταξύ άλλων είπε: «Ποια λύση θέλετε; Ομοσπονδία, Συνομοσπονδία ή δύο ξεχωριστά κράτη; Είμαστε έτοιμοι να τα συζητήσουμε όλα. Όλες οι προσπάθειες για Ομοσπονδία απέτυχαν. Η ομοσπονδιακή λύση απέτυχε. Θα μπορούσε να είναι η Ομοσπονδία, αλλά προσωπική μου άποψη είναι ότι πρέπει να εξετάσουμε όλοι μαζί και άλλες επιλογές».

Εάν η Αθήνα και η Λευκωσία κατεβούν σε ενδεχόμενες συνομιλίες με ανοικτή την ατζέντα, έτσι όπως θέλει η Άγκυρα, και χωρίς προετοιμασία, τότε εύλογα γεννώνται φόβοι για ανεξέλεγκτες εξελίξεις στο Κυπριακό. Τα πράγματα γίνονται ακόμα χειρότερα, εάν ληφθούν υπόψιν οι πρόσφατες δηλώσεις Ακιντζί στο CNN Turk, ο οποίος μετέφερε, σύμφωνα με όσα ισχυρίστηκε, τις προθέσεις των διεθνών παραγόντων. «Από δω και πέρα –είπε- εάν θα υπάρξει διαδικασία, δεν θα είναι ανοιχτού τέλους, πρέπει να επικεντρωθεί στο αποτέλεσμα και πλέον είναι όρος να υπάρξει αποτέλεσμα». Και πρόσθεσε: «Η ειδική σύμβουλος του ΓΓ του ΟΗΕ, απ’ ότι έμαθα, ζήτησε ραντεβού από την Άγκυρα για τις 5-6 Δεκεμβρίου. Από εμάς δεν ζήτησε ακόμη ραντεβού, πιθανόν να έρθει σε μας αφού δει πρώτα τις εγγυήτριες δυνάμεις (σ.σ. Ελλάδα, Τουρκία, Βρετανία). Η Λουτ έχει στόχο να τελειώσει με τους όρους αναφοράς μέχρι τα Χριστούγεννα». Τέλος, εξέφρασε την εκτίμηση ότι ο νέος γύρος διαπραγματεύσεων θα είναι μία διαδικασία μηνών, αν όχι εβδομάδων (!). Εφόσον ισχύουν τα λεγόμενα Ακιντζί, αυτό δείχνει ότι προωθείται επίλυση ή ναυάγιο με κλειστό χρονοδιάγραμμα, δηλαδή με συνοπτικές διαδικασίες. Κάτι που επιδιώχθηκε και στις προηγούμενες διαπραγματεύσεις, πλην όμως το απέρριψε ο Ν.Κοτζιάς και η κυπριακή ηγεσία.

Ενεργειακά

Σε αυτή την περίπτωση, οι όποιες διεργασίες για το Κυπριακό θα συμπέσουν με μια περίοδο έντασης στην Ελλάδα, οπότε, κανονικά θα πρέπει να συζητείται το Σκοπιανό, και η χώρα θα πηγαίνει σε εκλογές. Για την Αθήνα αυτό μάλλον φαντάζει ως το χειρότερο σενάριο. Από την άλλη, ωστόσο, τα χρονικά και γεωπολιτικά περιθώρια δεν εμπνέουν αισιοδοξία. Πόσο μάλλον, αφού η τουρκική πλευρά, αν δεν έχει κιόλας καταλήξει στη λύση των δυο κρατών, προωθεί με επιμονή τη συμφωνία για το μοίρασμα των ενεργειακών πόρων στην κυπριακή ΑΟΖ ανάμεσα στη Λευκωσία και τα κατεχόμενα. Να σημειωθεί ότι προ ετών οι δυο πλευρές είχαν συμφωνήσει ότι πρώτα θα λυθεί το Κυπριακό και μετά θα μοιραστούν τα όποια έσοδα από ενδεχόμενη εκμετάλλευση του φυσικού αερίου. Μέχρι τότε, τα έσοδα θα μπαίνουν σε ένα ταμείο. Τώρα, οι τουρκικές πιέσεις για συμφωνία πριν την επίλυση του Κυπριακού, είναι εντονότερες. Κάτι που φαίνεται και από τις αυξανόμενες τουρκικές προκλήσεις στην ευρύτερη περιοχή.

Πάντως, το ότι η Τουρκία τα έχει βρει μπαστούνια, τώρα, με τις αμερικανικές έρευνες στην Κύπρο, είναι σίγουρο. Αυτό προκύπτει, εμμέσως πλην σαφώς και από τις δηλώσεις Ακιντζί. «Η Τουρκία –είπε- εμπόδισε τη γεώτρηση της ΕΝΙ στο τεμάχιο 3 (σ.σ. προ μηνών, αποχώρησαν οι Ιταλοί, μετά την «παρενόχλησή» τους από τουρκικά πολεμικά πλοία), αλλά δεν μπορεί πάντοτε να το κάνει αυτό η Τουρκία». Κάτι που φάνηκε περίτρανα, τώρα, με τις αμερικανικές έρευνες. Ωστόσο, πρόσθεσε: «Η Τουρκία θα κάνει τις γεωτρήσεις της στις δικές της περιοχές και στις δικές μας περιοχές θα γίνουν γεωτρήσεις για λογαριασμό μας».

Όλα αυτά αναμένεται να τα χρησιμοποιήσει η Άγκυρα ως μοχλό πίεσης στην περιοχή, χωρίς, βέβαια, αυτό να σημαίνει ότι θα της βγει το παιχνίδι της. Ωστόσο, με τις γεωπολιτικές ισορροπίες στην περιοχή να παίρνουν διαφορετική μορφή, με την παρουσία του ρωσικού παράγοντα να έχει καθιερωθεί, την αναταραχή στη Μέση Ανατολή να συνεχίζεται με απρόβλεπτες εξελίξεις, και το ενδιαφέρον Δυτικών ενεργειακών εταιρειών, καθώς και του Ισραήλ και της Αιγύπτου για εκμετάλλευση του ενεργειακού πλούτου της περιοχής να έχει αυξηθεί κάθετα, οι εξελίξεις επιταχύνονται.

Από την άλλη, άγνωστο παραμένει τι θέλει ένα σημαντικό κομμάτι της ηγεσίας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ομοσπονδία, χαλαρή Συνομοσπονδία, δυο κράτη; Αν πιστέψουμε τον Μουσταφά Ακιντζί, ο Ν.Αναστασιάδης συζητά ακόμα και τη λύση των δύο κρατών. Βέβαια, η Λευκωσία το διαψεύδει. Αλλά και οι αντιδράσεις που υπάρχουν από διάφορους πολιτικούς και κοινωνικούς χώρους είναι σημαντικές. «Στην τελευταία μου συνάντηση με τον κ.Αναστασιάδη –είπε ο Ακιντζί- τον "ανέκρινα" για το μοντέλο δύο κρατών, επειδή μάθαμε ότι έδωσε αυτό το μήνυμα στον Τσαβούσογλου στο Κραν Μοντανά. Αυτά τα συζητήσαμε και στην επόμενη συνάντησή μας. Ο κ.Αναστασιάδης λέει κάποια πράγματα πίσω από τις κλειστές πόρτες αλλά μετά δεν συνεχίζει να υποστηρίζει αυτά που λέει». Και, αναφερόμενος στο ενδεχόμενο να συζητά η Λευκωσία λύση εκτός της Ομοσπονδίας, αναρωτήθηκε: «Εάν υπάρχει κάτι τέτοιο, να το μάθω κι εγώ. Εγώ δεν το βλέπω. Ως εκλεγμένος της Τ/κ κοινότητας από την ε/κ πλευρά παίρνω τα αντίθετα μηνύματα». Ανεξαρτήτως αν αληθεύουν ή όχι οι ισχυρισμοί Ακιντζί, βέβαιον είναι ότι ο ίδιος έχει παραγκωνιστεί σε μεγάλο βαθμό εδώ και μήνες από την Άγκυρα.

Διαβάστε περισσότερα