Η… ραδιενεργή φήμη του Πούτιν

Δεν είναι συχνό φαινόμενο ένας δικαστής σε μια χώρα να κατηγορεί τον πρόεδρο μιας άλλης - πόσο μάλλον μιας υπερδύναμης- για συμμετοχή σε φόνο, σχολιάζει ο Marc Champion. Την Πέμπτη, ωστόσο, ο πρόεδρος μιας μακρόχρονης έρευνας του Ηνωμένου Βασιλείου για τη δηλητηρίαση του πρώην Ρώσου πράκτορα των μυστικών υπηρεσιών Αλεξάντερ Λιτβινένκο, το 2006, έκανε ακριβώς αυτό.

Οι λέξεις που ο σερ Ρόμπερτ Όουεν χρησιμοποίησε για τη σύναψη της έκθεσής του είναι τόσο εξαιρετικές, που αξίζει να αναφερθούν: "Λαμβάνοντας

πλήρως υπόψη όλα τα αποδεικτικά στοιχεία και την ανάλυση που έχω στη διάθεσή μου, θεωρώ ότι η επιχείρηση της FSB να σκοτώσει τον ιτβινένκο είχε πιθανότατα εγκριθεί από τον Πάτρουσεφ καθώς επίσης και από τον Πρόεδρο Πούτιν". Ο Όουεν αναφερόταν, φυσικά, στον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, καθώς και στον Νικολάι Πάτρουσεφ, τότε επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας (FSB) και νυν γραμματέα του ρωσικού Συμβουλίου Ασφαλείας. Ο δικαστής είπε επίσης ότι ήταν "σίγουρος" πως ο Λιτβινένκο δολοφονήθηκε από το ραδιενεργό ισότοπο πολώνιο-210 που βρέθηκε στο σώμα του και ότι αυτό χορηγήθηκε από δύο πρώην συναδέλφους της FSB που συνάντησε για τσάι στη σικ περιοχή Mayfair του Λονδίνου.

Η δολοφονία του Λιτβινένκο είναι μία από τα πιο δημοσιοποιημένες έρευνες στην ιστορία, κι έτσι οτιδήποτε υπάρχει στην έκθεση δεν αποτελεί νέο. Αλλά όταν ένας πρόσφατα συνταξιοδοτημένος βρετανός Ανώτατος Δικαστής λέει ότι είναι "βέβαιος" (ή "πέραν πάσης λογικής αμφιβολίας" όπως το θέτει) για την ενοχή των Αντρέι Λουγκοβόι και Ντμίτρι Κοβτούν, είναι μία απογοητευτικό στιγμή για το Ηνωμένο Βασίλειο - και πρέπει να είναι εξίσου σοβαρό και για τη Ρωσία. Από τη δολοφονία, ο Πούτιν έχει τιμήσει προσωπικά τον Λουγκοβόι, ο οποίος έχει μετατραπεί σε ένα εθνικό ήρωα και ανώτερο μέλος του ρωσικού κοινοβουλίου.

Εξίσου ευρέως αποδεκτή έξω από τη Ρωσία είναι η διαπίστωση ότι οι δύο άνδρες εργάζονταν υπό τις διαταγές της FSB. Αλλά το να λέμε ότι το χτύπημα ήταν "πιθανώς" εντολή από τον Πούτιν αλλάζει τα δεδομένα. Είναι ένα εύρημα που ο Όουεν βάσισε σε καταθέσεις μαρτύρων που αναγνωρίζει ότι είναι προκατειλημμένοι και στον ιστορικό Ρόμπερτ Σέρβις, σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η ιεραρχία της Ρωσίας.

Υπάρχουν δύο πράγματα που μπορούμε να πούμε γι' αυτό: Το πρώτο είναι ότι ο Όουεν φαίνεται ότι ήταν πιο πρόθυμος από ό,τι θα έπρεπε να πιστεύει ό,τι του είπε ο σκιερός κύκλος των πρώην φίλων του Λιτβινένκο από την FSB. Επικαλείται εν μέρει τις μαρτυρίες τους για να δημιουργήσει το κίνητρο του Κρεμλίνου για φόνο. Αυτές περιλαμβάνουν ένα βιβλίο για μια σειρά βομβιστικών επιθέσεων το 1999 σε διαμερίσματα στη Ρωσία, που προκάλεσαν το δεύτερο πόλεμο της Τσετσενίας και βοήθησαν να προωθηθεί ο Πούτιν στην προεδρία. Ο Λιτβινένκο και οι φίλοι του επέμεναν ότι αυτές δεν έγιναν από τσετσένους τρομοκράτες, όπως γενικά πιστεύεται, αλλά από την FSB. Πολλά παραμένουν ανεξήγητα για αυτές τις βομβιστικές επιθέσεις, αλλά η υπόθεση δεν έχει ακόμα εξεταστεί σε επίπεδο που να αποδεικνύεται ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε οποιοδήποτε δικαστήριο. Παρόλα αυτά, ο Όουεν λέει: "Με βάση τα στοιχεία που άκουσα, το βιβλίο ήταν κάτι περισσότερο από μία πολιτική φυλλάδα - ήταν προϊόν προσεκτικής έρευνας. Η άποψη του καθηγητή Σέρβις ήταν ότι οι δύο άνδρες είχαν 'ερευνήσει αξιόπιστα' το θέμα και, παρότι οι ισχυρισμοί τους γι' αυτό δεν είχαν 'αποδειχθεί 100 τοις εκατό', θεώρησε ότι ήταν μάλλον πιθανοί, παρά μη ακριβείς. Είπε ότι: 'το βιβλίο των Φελστίνσκι και Λιτβινένκο είχε συσσωρεύσει τα αποδεικτικά στοιχεία που δείχνουν μία πολύ καταστροφική παρέμβαση της FSB και τη συμμετοχή της σε αυτές τις εκρήξεις".

Το δεύτερο πράγμα που πρέπει να πούμε είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι εκτός Ρωσίας θα συμπεράνουν, όπως και ο δικαστής, ότι ο Πούτιν ενέκρινε τη δολοφονία του Λιτβινένκο. Ταιριάζει με προσδοκίες τους για το τι κάνει η Ρωσία και ο ηγέτης της. Ήδη, η Ρωσία απέρριψε τα συμπεράσματα ως πολιτικά κίνητρα και προειδοποίησε για "σοβαρές συνέπειες" στις σχέσεις της με το Ηνωμένο Βασίλειο. Όμως, ο μόνος τρόπος που ο Πούτιν θα πείσει τον υπόλοιπο κόσμο να δεχτεί το λόγο του έναντι του Όουεν είναι να στείλει τον Λουγκοβόι και τον Κοβτούν σε δίκη στο Ηνωμένο Βασίλειο. Τίποτα άλλο δεν θα είναι αρκετό - και τίποτα δεν είναι λιγότερο πιθανό να συμβεί.

Επίσης, αν και η υπουργός Εσωτερικών της Βρετανίας Τερέζα Μέι είπε στο κοινοβούλιο την Πέμπτη ότι η Ρωσία θα αντιμετωπίσει μια σκληρή απάντηση, δεν θα το κάνει. Η Μέι αρχικά αντιστάθηκε στη διεξαγωγή μιας ανεξάρτητης έρευνας, ακριβώς επειδή θα αναδείκνυε την αδυναμία του Ηνωμένου Βασιλείου να τιμωρήσει τη Ρωσία για τη διάπραξη φόνου στους δρόμους του Λονδίνου.

Ο Πούτιν δεν θα πρέπει να είναι πάρα πολύ περήφανος, όμως. Η ιστορία των τελευταίων ετών υπήρξε μια σταθερή πτώση του, από ένας ηγέτης που ήταν καλοδεχούμενος σε όλο τον κόσμο, σε κάποιον με τον οποίο γίνονται μόνο απρόθυμες χειραψίες. Η κοινή πεποίθηση είναι ότι είναι ένας άνθρωπος ο οποίος διατάζει δολοφονίες στα δήθεν φιλικά έθνη, στέλνει στρατεύματα να εισβάλουν στους δήθεν αδελφικούς τους γείτονες και αρνείται τα πάντα όταν τα στρατεύματα καταρρίπτουν ένα επιβατικό αεροσκάφος.

Οι ανησυχίες αυτές κατά πάσα πιθανότητα δεν θα βλάψουν τον Πούτιν στο εσωτερικό. Ωστόσο, τον αναγκάζουν όλο και περισσότερο σε μια αμυντική κάλυψη ενός συνηθισμένου δικτάτορα, ο οποίος μπορεί να είναι δημοφιλής τώρα, αλλά ποτέ δεν θα είναι σε θέση να αντέξει τον κίνδυνο τίμιων εκλογών, λόγω της τιμωρίας που μπορεί να αντιμετωπίσει και της απώλειας της θέσης του. Είναι μια θλιβερή ιστορία λαμβάνοντας υπόψη τις δυνατότητες που είχε ο Πούτιν - και για μια στιγμή, όταν ήρθε στην εξουσία πριν από 16 χρόνια, φάνηκε να τις κατανοεί.

bloombergview.com

Διαβάστε περισσότερα