Η Καταλονία ψηφίζει για την ανεξαρτησία της

Πολύ πριν από το φάντασμα της καταλανικής ανεξαρτησίας αρχίσει να κυριαρχεί στο πολιτικό σκηνικό της Ισπανίας, το μικρό χωριουδάκι Γκαλίφα, με 215 κατοίκους, είχε ήδη αποσχιστεί από την πατρίδα. «Εμείς οι ίδιοι διακηρύξαμε ότι είμαστε μια ελεύθερη και κυρίαρχη επικράτεια της Καταλονίας», δήλωσε ο Τζορντι Φορνας, ο οποίος ήταν τότε δήμαρχος του Γκαλίφα, ενός χωριού χωμένου μέσα στους λόφους, που βρίσκεται περίπου 30 μίλια βόρεια της Βαρκελώνης. Το Γκαλίφα πήγε και ένα βήμα παραπέρα: έγινε ο πρώτος δήμος στην περιοχή που εφάρμοσε αυτό που ο Φορνας ονομάζει «φορολογική κυριαρχία», μια καθαρά συμβολική

Καθώς οι καταλανικές αρχές αναδρομολόγησαν τα έσοδα - που ανέρχονται σε περίπου 1.600 ευρώ το 2012 - στη Μαδρίτη, το Γκαλίφα τράβηξε την προσοχή των ισπανικών μέσων ενημέρωσης, τα οποία βάπτισαν τον οικισμό με τα ώχρα, πλινθόκτιστα σπίτια «λίκνο της καταλανικής ανεξαρτησίας». Την Κυριακή, η Ισπανία θα πάρει μια γεύση του πόσο πολύ έχει εξαπλωθεί το κίνημα, που ξεφύτρωσε από μικρά χωριά όπως το Γκαλίφα, καθώς οι Καταλανοί ψηφίζουν σε περιφερειακές εκλογές που εκτιμούνται ως οιονεί δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία.

Τα αποτελέσματα θα μπορούσε να βάλει την Ισπανία σε αχαρτογράφητα νερά, να βυθίσει τη χώρα σε μία από τις βαθύτερες πολιτικές κρίσεις των τελευταίων ετών, καθώς η Μαδρίτη αντιδρά σε μια ανοιχτά αποσχιστική κυβέρνηση μιας περιοχής που αντιπροσωπεύει το 16% του πληθυσμού της Ισπανίας και το ένα πέμπτο της οικονομικής παραγωγής της. Με τις δημοσκοπήσεις να δείχνουν πως τα κόμματα υπέρ της ανεξαρτησίας θα μπορούσαν να κερδίσουν μια μικρή πλειοψηφία την Κυριακή, πολλοί που είναι αντίθετοι στην ανεξαρτησία εξαπέλυσαν προειδοποιήσεις. Η Κεντρική Τράπεζα της Ισπανίας δήλωσε πως η απόσχιση θα ενείχε τον κίνδυνο αποκλεισμού από την ευρωζώνη, ενώ μεγάλες τράπεζες της χώρας - μεταξύ των οποίων δύο με έδρα την περιοχή - προειδοποίησαν ότι η ανεξαρτησία θα μπορούσε να υπονομεύσει τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, τη στιγμή ακριβώς που η χώρα είχε αρχίσει να απαλλάσσεται από τις παρατεταμένες συνέπειες της οικονομικής κρίσης.

Η ισπανική κυβέρνηση υποστήριξε ότι αν οι Καταλανοί αποσχιστούν από την Ισπανία θα τους κόστιζε την ισπανική ιθαγένεια, ενώ ο πρόεδρος του ισπανικού πρωταθλήματος επαγγελματικού ποδοσφαίρου, δήλωσε πως η Βαρκελώνη θα πρέπει να μείνει έξω από τη Λίγκα. «Οι Καταλανοί γνωρίζουν τις πραγματικές συνέπειες της ανεξαρτησίας» είπε ο Ισπανός πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι στον ραδιοφωνικό σταθμό Onda Cero. «Θα φύγουν από την ΕΕ. Τι θα συμβεί με τις συντάξεις; Υπάρχουν πολλοί περισσότεροι συνταξιούχοι από συνεισφέροντες. Τι θα συμβεί με τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, με τις τραπεζικές καταθέσεις, με το νόμισμα;»

Τα τελευταία χρόνια, το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα του (PP) έχει επανειλημμένα μπλοκάρει τις απαιτήσεις της Καταλονίας για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία της, επιμένοντας ότι το σύνταγμα της Ισπανίας αποκλείει στις περιοχές να λαμβάνουν μονομερώς αποφάσεις σχετικά με την κυριαρχία τους. Η σκληρή στάση του Ραχόι έχει την υποστήριξη των ηγετών σε όλη την Ευρώπη, πολλοί από τους οποίους γνωρίζουν ότι οι κατακτήσεις που έγιναν στην Καταλονία θα μπορούσαν να προκαλέσουν ελπίδες στα άλλα αποσχιστικά κινήματα που βρίσκονται διάσπαρτα στην Ευρώπη.

Ο Βρετανός πρωθυπουργός, Ντέιβιντ Κάμερον, δήλωσε πως η Καταλονία θα πρέπει να μείνει έξω από την ΕΕ εάν αποσχιστεί από την Ισπανία, ενώ η καγκελάριος της Γερμανίας, Άνγκελα Μέρκελ, εξέφρασε την υποστήριξή της στην «ακεραιότητα της Ισπανίας». Τη συμπαράστασή του στον Ραχόι εξέφρασε και ο Νικολά Σαρκοζί. Ο ηγέτης της Καταλονίας Αρτούρ Μας, ο οποίος έχει ορκιστεί να ξεκινήσει τη διαδικασία της ρήξης με την Ισπανία, εάν το κόμμα του Junts pel Sí (Μαζί για το Ναι) κερδίσει την πλειοψηφία των εδρών της Κυριακής και επιτέθηκε στην «στρατηγική του φόβου» που χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση του κινήματος της ανεξαρτησίας. «Είναι ανεύθυνο και απρεπές να απειλούν», είπε. «Το κάνουν επειδή δεν έχουν άλλα επιχειρήματα».

Καθώς το Γκαλίφα απέκτησε φήμη σε όλη την Ισπανία για τη στάση του σχετικά με την κυριαρχία, οι ηγέτες του βρέθηκαν και οι ίδιοι στο στόχαστρο της οργής της Μαδρίτης. Επικαλούμενη έναν παλιό νόμο 30 ετών, η κεντρική κυβέρνηση απαίτησε η πόλη να φέρει την σημαία της Ισπανίας. Ο Φόρνας απάντησε υψώνοντας μια μικροσκοπική ισπανική σημαία, όσο και η παλάμη του ενός χεριού, στην πρόσοψη του δημαρχείου. «Ο νόμος δεν διευκρινίζει τί μέγεθος έπρεπε να είναι η σημαία», είπε ο Φόρνας, ο οποίος ύψωσε επίσης μία πλήρους μεγέθους estelada, τη σημαία της καταλανικής ανεξαρτησίας, σε κοντινή απόσταση. Η κεντρική κυβέρνηση αντεπιτέθηκε, με τη λήψη δικαστικών μέτρων εναντίον του χωριού, ώστε να αντικατασταθεί η μίνι ισπανική σημαία με μία πλήρους μεγέθους. Σήμερα δεν υπάρχουν καθόλου σημαίες στο Γκαλίφα.

Με πολλούς τρόπους, η διαμάχη του Γκαλίφα με τη Μαδρίτη συνοψίζει το πώς η ώθηση για την ανεξαρτησία έχει εξελιχθεί σε όλη την Καταλονία, με την κεντρική κυβέρνηση να ψάχνει στα δικαστήρια για να λύσει τη διαφωνία αντί να επιδιώκει να αντιμετωπίσει τα βασικά προβλήματα για την γλώσσα και την ταυτότητα της Καταλονίας, καθώς και για τις ανησυχίες ότι η περιοχή πληρώνει περισσότερους φόρους από ό,τι λαμβάνει από τις επενδύσεις και τις μεταφορές από τη Μαδρίτη.

Η υποστήριξη για την ανεξαρτησία της Καταλονίας άρχισε να καλλιεργείται το 2010, όταν το συνταγματικό δικαστήριο της Ισπανίας έκρινε ότι το καθεστώς και οι εξουσίες της Καταλονίας δεν μπορούν να θεωρηθούν ισοδύναμα με εκείνα ενός έθνους. Σύμφωνα με το Κέντρο Σπουδών Κοινής Γνώμης, το 2010 λίγο κάτω από το 20% των Καταλανών υποστήριζε την ολοκληρωτική ανεξαρτησία. Τον Ιούνη του 2015 το ποσοστό αυτό είχε σχεδόν διπλασιαστεί στο 38%, κάτω από το υψηλό του 48,5% το Νοέμβριο του 2013. Κάποιοι, όπως ο καταλανός σκηνοθέτης Ζοάν Πλάνας, υποστήριξαν την τάση. Αλλά οι περισσότεροι στην Ισπανία έχουν λάβει σαφή θέση επί του θέματος. Αυτή την εβδομάδα η καθολική εκκλησία μπήκε στη συζήτηση, λέγοντας ότι δεν υπάρχει ηθική δικαιολογία για την ανεξαρτησία και προτρέποντας τους Ισπανούς να προσευχηθούν για την ενότητα της Ισπανίας. Η παρέμβαση προκάλεσε παράπονα, καθώς η εκκλησία είχε υποστηρίξει τον στρατηγό Φράνκο, ο οποίος προσπάθησε να καταστείλει τη γλώσσα και την ταυτότητα της Καταλονίας κατά τη διάρκεια της τετραετούς σχεδόν δικτατορίας του.

Από την άλλη πλευρά του χάσματος τάχθηκαν 13 παγκοσμίου φήμης καταλανοί επιστήμονες και ερευνητές που έγραψαν μια επιστολή αυτή την εβδομάδα για την προώθηση της ανεξαρτησίας, λέγοντας ότι ήταν η καλύτερη επιλογή για την εξασφάλιση χρηματοδότησης για την έρευνα στην περιοχή. Τον Ιούλιο, ο καταλανός προπονητής της Μπάγερν Μονάχου Πεπ Γκουαρντιόλα ανακοίνωσε ότι στηρίζει το Junts pel Sí ως συμβολικός υποψήφιος, υποστηρίζοντας το κόμμα στην προσπάθειά του να αποσπαστεί από την Ισπανία. «Αυτή είναι μια ευκαιρία που έχουμε για να οικοδομήσουμε μια νέα και πιο δίκαιη χώρα, ξεκινώντας από το μηδέν», λέει ο Γκουαρντιόλα σε ένα βίντεο της καμπάνιας. «Κανείς δεν μπορεί να σταματήσει τη θέληση του λαού».

Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα, οι εκλογές θα σηματοδοτήσουν μια καθοριστική στιγμή για την περιοχή, δήλωσε ο Ζορντί Σάντσεζ, πρόεδρος της Καταλανικής Εθνοσυνέλευσης, μιας λαϊκής ομάδας υπέρ της ανεξαρτησίας που αποτελεί μέρος του Junts pel Sí. «Κανείς δεν αμφιβάλλει - ούτε στην Καταλονία ούτε στην Ισπανία - ότι αυτές οι εκλογές είναι οι πιο σημαντικές που έχουν γίνει στην Καταλονία», είπε ο 50χρονος. «Αυτή είναι μια ευκαιρία για τη δημιουργία μιας καλύτερης κοινωνίας, με οικονομικούς και νομοθετικούς πόρους που δεν έχουμε αυτή τη στιγμή».

Η ομάδα του πίεσε σκληρά το Junts pel Sí να υποσχεθεί να ξεκινήσει τη διαδικασία ανεξαρτησίας, αν οι αυτονομιστές κερδίσουν την πλειοψηφία των εδρών την Κυριακή, έστω και αν δεν έχουν την πλειοψηφία των ψήφων. Οι επικριτές και στις δύο πλευρές έχουν υποστηρίξει ότι η εστίαση στις έδρες και όχι στις ψήφους θα μπορούσε να παρεμποδίσει την ικανότητα του κινήματος να αποκτήσει νομιμότητα διεθνώς. «Γνωρίζουμε ότι οι εκλογές δεν είναι το καλύτερο μέσο - δεν είναι αυτό που θα θέλαμε, αλλά αυτό ήταν το μόνο εργαλείο που είχαμε στη διάθεσή μας», είπε ο Σάντσες.

Η χρήση των εκλογών για την αντιμετώπιση του θέματος έχει επίσης θέσει πολιτικούς όπως ο Μας στην πρώτη γραμμή του κινήματος, παρά τις εκατοντάδες χιλιάδες Καταλανούς που γεμίζουν τους δρόμους της Βαρκελώνης επί τέσσερα συνεχή έτη για να απαιτήσουν να έχουν λόγο στην καταλανική ανεξαρτησία, είπε ο Σάντσες. «Σε λίγα χρόνια, σε ορισμένα πανεπιστήμια, θα μελετούν την πολιτική διαδικασία που εξελίσσεται στην Καταλονία τώρα», είπε. «Η κινητοποίηση των πολιτών κατόρθωσε να πείσει τα πολιτικά κόμματα να αλλάξουν την πολιτική τους ατζέντα. Πρόκειται για μια απίστευτη στιγμή για τη δημοκρατία –μία από τις πιο σημαντικές για την Ευρώπη».

Η διαδικασία της δημοκρατικής αναγέννησης δεν περιορίζεται μόνο στην Καταλονία, δήλωσε ο Κάρλος Ριβαντούλα της Empresaris de Catalunya, μιας ένωσης επιχειρηματιών της περιοχής που εναντιώνονται στην ανεξαρτησία. Δεδομένου ότι η Ισπανία εξέρχεται από την οικονομική κρίση, οι πολίτες σε όλη τη χώρα έχουν στο στόχαστρο τα θεσμικά όργανα και τους πολιτικούς που έφεραν τη χώρα στο χείλος της καταστροφής, οδηγώντας σε μια εκτεταμένη ζήτηση για δημοκρατική αναγέννηση σε όλη την Ισπανία. «Θέλουμε μια νέα συμφωνία, είτε πρόκειται για ένα νέο σύνταγμα ή μεταρρύθμιση», ανέφερε ο Ριβαντούλα, επισημαίνοντας την άνοδο των πολιτικών κομμάτων όπως το Podemos και το Ciudadanos. «Θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε ισπανική άνοιξη».

Αυτό το αίτημα για αλλαγή θα μπορούσε να βοηθήσει κόμματα όπως το Podemos, το οποίο υποστηρίζει ένα δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Καταλονίας, ή τους Σοσιαλιστές, οι οποίοι προτείνουν να γίνει η Ισπανία μια ομοσπονδιακή χώρα, κερδίζοντας έδαφος στις γενικές εκλογές της χώρας που αναμένεται να διεξαχθούν στο τέλος του έτους. Αν οι καταλανοί αυτονομιστές κατακτήσουν την εξουσία την Κυριακή, ο Ριβαντούλα πιστεύει ότι θα λάβουν πρόσθετα μέτρα προς την ανεξαρτησία, περιμένοντας έως ότου μια νέα κεντρική κυβέρνηση αναλάβει την εξουσία. Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις, κανένα κόμμα δεν θα κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία στις γενικές εκλογές, που σημαίνει ότι οι ηγέτες της Καταλονίας θα μπορούσαν να έχουν μια καλύτερη ευκαιρία να διαπραγματευθούν μεγαλύτερη αυτο-διακυβέρνηση για την Καταλονία ή ένα δεσμευτικό δημοψήφισμα μέχρι το τέλος του έτους.

Και άλλοι υποστηρίζουν την ανάλυσή του. Στο Γκαλίφα, ο Φόρνας αμφέβαλε ότι οι εκλογές της Κυριακής θα φέρουν την ανεξάρτητη Καταλονία που περίμενε σε όλη του τη ζωή, έστω κι αν το Junts pel Sí κερδίσει μια ισχυρή εντολή. Ο Φόρνας επεσήμανε το χρονοδιάγραμμα των 18 μηνών για την μεταβατική κυβέρνηση, υποστηρίζοντας ότι ήταν ένα μακροχρόνιο χρονοδιάγραμμα για μια δουλειά που το χωριουδάκι του είχε καταφέρει να επιτύχει σε μια μόνο ημέρα. «Δεν χρειάζονται 18 μήνες για να γίνεις ανεξάρτητος», είπε. «Στις ΗΠΑ γιορτάζουν την Ημέρα Ανεξαρτησίας, όχι τους μήνες της ανεξαρτησίας».

theguardian.com

Διαβάστε περισσότερα