Η φαουστική συμφωνία τους Ομπάμα με τους Σαουδάραβες

Πας σε πόλεμο με τους συμμάχους που έχεις και όχι με αυτούς που θα ήθελες, για να παραφράσουμε τον Ντόναλντ Ράμσφελντ. Ο πόλεμος του προέδρου Μπαράκ Ομπάμα ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και του Λεβάντε (Isis) είναι ένα καλό παράδειγμα. Ο συνασπισμός του στη Μέση Ανατολή αποτελείται από πέντε αυταρχικά καθεστώτα, τέσσερα εκ των οποίων είναι μοναρχίες. Ως έναν βαθμό, διαφορετικό, το καθένα από αυτά καταστέλλει τη διαφωνία. Το καθένα, έμμεσα ή ακούσια, βοήθησε στη δημιουργία ομάδων όπως η Isis, η Χορασάν, η Τζαμπχάτ αλ-Νούσρα

και, φυσικά, η αλ-Κάιντα. Το καθένα θα αποκομίσει μακροπρόθεσμα κέρδη από την παροχή βοήθειας στις ΗΠΑ την ώρα που την είχε ανάγκη. Τα πράγματα στη Μέση Ανατολή προσχωρούν με αυτόν τον τρόπο εδώ και δεκαετίες. Σε μια στιγμή όπως αυτή, θα ήταν αφελές να περιμένει ο Ομπάμα να αλλάξει αυτό.

Στην καρδιά αυτής της φαουστικής συμφωνίας είναι η Σαουδική Αραβία. Οι Αμερικανοί δεν έχουν ξεχάσει ότι οι 15 από τους 19 αεροπειρατές της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 ήταν Σαουδάραβες πολίτες. Ούτε έχουν ξεχάσει το λανθασμένο «πίβοτ» των ΗΠΑ το 2003 στο Ιράκ. Σήμερα, όπως και την ημέρα που έπεσαν οι δίδυμοι πύργοι, η πιο άμεση παγκόσμια απειλή για τις ΗΠΑ προέρχεται από την ισλαμική τρομοκρατία - τη σουνιτική, για την ακρίβεια. Καμία από τις τρομοκρατικές δολοπλοκίες στις ΗΠΑ και την Ευρώπη από την 11η Σεπτεμβρίου δεν επινοήθηκε από σιιτικές ομάδες. Ωστόσο, ο μόνος σύμμαχος που είναι εκτός ορίων κατά τον Ομπάμα είναι το Ιράν – το σιιτικό αντίστοιχο της Σαουδικής Αραβίας και μεγαλύτερος εχθρός του. Δεδομένων των περιορισμών του, ο Ομπάμα ένωσε την καλύτερη συμμαχία σκοπιμότητας που θα μπορούσε να βρει. Αλλά η αποστολή του στοχεύει σε ένα σύμπτωμα και όχι στις αιτίες του εξτρεμισμού των σαλαφιστών.

Η ανταλλαγή έχει βαθύ υπόβαθρο. Στη δεκαετία του 1980, οι ΗΠΑ συμμετείχαν με το Πακιστάν, τη Σαουδική Αραβία και άλλα κράτη του Κόλπου στην υποστήριξη των μουτζαχεντίν εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης στο Αφγανιστάν. Αυτός ο πόλεμος παρείχε το χωνευτήρι των Ταλιμπάν και της Αλ-Κάιντα, τα οποία αναζωπυρώθηκαν σήμερα. Οι ΗΠΑ υποστήριξαν επίσης και το Ιράκ του Σαντάμ Χουσεΐν στον μακρύ και αιματηρό πόλεμο με το Ιράν. Ούτε αυτό πήγε πολύ καλά. Στη δεκαετία του 2000, οι ΗΠΑ στράφηκαν στην εισβολή στο Ιράκ – που δεν ήταν φίλος της αλ-Κάιντα, αλλά εχθρός των κρατών του Κόλπου. Στις περισσότερες από αυτές τις περιπτώσεις, ακολούθησε σε σύντομο χρονικό διάστημα ένας πόλεμος υπό αμερικανική ηγεσία, σπέρνοντας τους σπόρους για μεγαλύτερα προβλήματα στο μέλλον. Γιατί θα πρέπει ο πόλεμος ενάντια στο Isis να είναι διαφορετικός;

Υπάρχουν λόγοι να ανησυχούμε, ότι θα μπορούσε να είναι χειρότερα αυτή τη φορά. Η εκδίωξη των Σοβιετικών από το Αφγανιστάν και η απομάκρυνση του Σαντάμ Χουσεΐν ήταν εννοιολογικά απλά. Οι ΗΠΑ ακολούθησαν την παλιά αραβική παροιμία: ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου. Αλλά στη Συρία, όπως είπε πρόσφατα ένας διπλωμάτης χαριτολογώντας, ο εχθρός του εχθρού της Αμερικής είναι επίσης συχνά εχθρός της.

Αυτός που προφανώς ωφελείται περισσότερο από τον πόλεμο του Ομπάμα ενάντια στο Isis είναι το καθεστώς του Μπασάρ αλ-Άσαντ, οι αξιωματούχοι του οποίου τώρα κομπάζουν για το συντονισμό των αεροπορικών επιδρομών με το Πεντάγωνο (κάτι που αρνείται το Πεντάγωνο). Αλλά οι Σαουδάραβες, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Κατάρ στηρίζουν τον πόλεμο του Ομπάμα έχοντας το αντίθετο αποτέλεσμα κατά νου. Η ελπίδα τους είναι ότι οι ΗΠΑ τελικά θα στρέψουν τα όπλα τους ενάντια στον Άσαντ. Ο μεγαλύτερος έμμεσος στόχος τους είναι να σκοτώσουν τις προοπτικές για μια πυρηνική συμφωνία των ΗΠΑ με το Ιράν, που είναι ακλόνητος προστάτης της Συρίας.

Οι πιθανότητες συνεργασίας ΗΠΑ-Ιράν στη Μέση Ανατολή θα άνοιγαν στον απόηχο μιας πυρηνικής συμφωνίας. Όπως δήλωσε ο πρόεδρος του Ιράν Χασάν Ρουχανί στο CNN την περασμένη εβδομάδα, τίποτα δεν μπορεί να συμβεί χωρίς αυτό. «Πρώτα, φρόντισε το παιδί που έχεις και μετά άρχισε να σκέφτεσαι το επόμενο», είπε. Στόχος της Σαουδικής Αραβίας είναι να αποφευχθεί μια τέτοια συμφωνία. Όπως και το Ισραήλ, φοβάται ότι το Ιράν θα νικήσει τον Ομπάμα. Η ανησυχία πρέπει να είναι το ότι ο Ομπάμα έχει κερδίσει την υποστήριξη της Σαουδικής Αραβίας, σε αντάλλαγμα επειδή οδηγήθηκε σε συνομιλίες για τα πυρηνικά με το Ιράν. Ο Λευκός Οίκος αρνείται κατηγορηματικά οποιαδήποτε σύνδεση. Αλλά αυτή είναι μια ανταλλαγή που ξαφνικά φαίνεται πολύ πιο δελεαστική.

Πολλά ορθώς έχουν γίνει από την επείγουσα ανάγκη να περιοριστεί ο εμφύλιος πόλεμος σουνιτών-σιιτών στη Μέση Ανατολή. Αλλά οι ΗΠΑ ρισκάρουν κάτι πολύ μεγαλύτερο από το να επαναφέρουν το Ιράν στις συνομιλίες: τις προοπτικές για δημοκρατία στη Μέση Ανατολή. Το μέλλον της περιοχής θα εξαρτηθεί τελικά από το τι συμβαίνει στις τάξεις των νέων ανδρών των οποίων οι οικονομικές προοπτικές είναι αμυδρές, αλλά των οποίων η ικανότητα να εκφράσουν την απογοήτευσή τους ειρηνικά έχει αποκλειστεί.

Η Σαουδική Αραβία έχει κάνει όσα και οποιαδήποτε χώρα για να υποστηρίξει το στρατιωτικό πραξικόπημα εναντίον της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στην Αίγυπτο – τη μόνη μη-μοναρχία στο συνασπισμό του Ομπάμα. Οι Σαουδάραβες είναι το ίδιο εχθρικοί προς την ισλαμική δημοκρατία, όσο είναι και με την κοσμική εκδοχή της. Και οι δύο αμφισβητούν την νομιμότητα του Οίκου των Σαούντ. Ωστόσο, τα σημάδια της αλλοτρίωσης απ’ τους αραβικούς δρόμους συνεχίζουν να διαδίδονται. Η Μέση Ανατολή οδηγεί τον κόσμο, σε όρους αύξησης της νεολαίας της. Για τις αναπτυσσόμενες δημοκρατίες, όπως η Ινδία, οι στρατοί των νέων εργαζομένων προσφέρουν ένα δυνητικά τεράστιο μέρισμα. Αλλά για τις στάσιμες οικονομίες, όπως η Αίγυπτος και το Πακιστάν, θα σημάνουν έναν δημογραφικό εφιάλτη. Συνεχίζοντας να καταπνίγουν την ελευθερία στο εσωτερικό και στους γείτονές τους, οι Σαουδάραβες το μόνο που καταφέρνουν είναι να πολλαπλασιάσουν την παροχή νεοσυλλέκτων για ομάδες όπως η Isis. Αυτή είναι μια ανταλλαγή που η Δύση δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά.

Μετά από έναν χρόνο γεωπολιτικής κόλασης, ο Ομπάμα κέρδισε επάξια επαίνους την περασμένη εβδομάδα για τη σαφή ομιλία του στον ΟΗΕ. Ήταν η πρώτη ισχυρή δήλωση φιλελεύθερου παρεμβατισμού από τότε που έγινε πρόεδρος. Σε αυτή, άφησε να εννοηθεί έντονα ότι μειώνεται η υπομονή των ΗΠΑ όσον αφορά τους οικονομικούς και ιδεολογικούς χορηγούς της μισαλλοδοξίας, σε ισλαμικά θρησκευτικά σχολεία και τζαμιά σε όλο τον κόσμο. Αυτοί ήταν οι λόγοι αναπαραγωγής της τρομοκρατίας. Αλλά πρόσεξε, ώστε να μην κατονομάσει τη Σαουδική Αραβία και άλλες χώρες. Πώς θα μπορούσε άλλωστε; Είναι σύμμαχοι της Αμερικής. Σε περιόδους πολέμου ειδικά, δεν δαγκώνεις το χέρι που σε ταΐζει.

www.ft.com

Διαβάστε περισσότερα