Γιατί η πόλωση στη Μέση Ανατολή θα αυξηθεί

Η Μέση Ανατολή θα πληρώσει το τίμημα για τον πιο αδύναμο Οίκο των Σαούντ, σχολιάζει ο Ray Takeyh του think tank Council on Foreign Relations.

Παρόλες τις θρησκευτικές διαφορές μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν, αυτό που χωρίζει τις δυο χώρες περισσότερο μπορεί να είναι αυτό που έχουν κοινό. Και τα δύο καθεστώτα έχουν βασίσει την νομιμότητά τους σε μια διακρατική αποστολή εξαγωγής της θρησκείας τους και διαφύλαξης του Ισλάμ. Μετά τις αραβικές εξεγέρσεις και την

κατάρρευση του περιφερειακού κρατικού συστήματος που ακολούθησε, ο ανταγωνισμός τους για εξουσία έχει γίνει μόνο πιο επιτακτικός. Επί μήνες, η Ισλαμική Δημοκρατία προειδοποιούσε τους Σαουδάραβες να μην βλάψουν τον αντιφρονούντα σιίτη κληρικό σεΐχη Νιμρ αλ-Νιμρ. Η παράτολμη απόφαση του βασιλείου να τον σκοτώσει προέρχεται πιθανότατα από ένα αίσθημα ανασφάλειας. Η πτώση της τιμής του πετρελαίου υποσκάπτει τον πετρελαϊκό πλούτο των Σαούντ, όπως ακριβώς και οι τζιχαντιστές του Isis αμφισβητούν την ισλαμική ορθοδοξία που στηρίζει την εξουσία τους.

Οι ΗΠΑ, επί δεκαετίες ο εγγυητής της ασφάλειας της Σαουδικής Αραβίας, τον τελευταίο καιρό δεν δείχνουν μόνο αμήχανες αλλά και αδιάφορες. Το Ριάντ δεν έμεινε ανεπηρέαστο από την ανελλιπή πυρηνική συμφωνία της κυβέρνησης Ομπάμα με την Τεχεράνη, η οποία προσφέρει άφθονα οικονομικά οφέλη σε αντάλλαγμα για μεταβατικούς ελέγχους για μία ιρανική βόμβα. Οι ΗΠΑ στάθηκαν παράμερα καθώς το Ιράν κατεύθυνε την μάχη κατά του ISIS στο Ιράκ και φάνηκαν δύσπιστες καθώς ο συριακός εμφύλιος πόλεμος παρήγαγε τη χειρότερη ανθρωπιστική καταστροφή της σύγχρονης Μέσης Ανατολής.

Αλλά ενώ η ανασφάλεια μπορεί να εξηγήσει το ξέσπασμα των Σαουδάραβων, το κύριο θύμα θα είναι ο ίδιος ο Οίκος των Σαούντ. Η εκτέλεση είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει περαιτέρω πόλωση της πολιτικής στη Σαουδική Αραβία και πιο πέρα, βοηθώντας την Τεχεράνη να πυροδοτήσει μια συγγένεια με την κοινότητα των Αράβων σιιτών. Οι μουλάδες προσπαθούν εδώ και καιρό να επηρεάσουν τον Κόλπο, ένα κρίσιμο υδάτινο πέρασμα που είναι η πιο άμεση σύνδεση του Ιράν στη διεθνή αγορά πετρελαίου. Λίγο μετά την ανάληψη της εξουσίας το 1979, οι ηγέτες ζήτησαν από τα κράτη του Κόλπου να μιμηθούν το επαναστατικό μοντέλο του Ιράν και να διακόψουν τις σχέσεις με τις ΗΠΑ. Η σπάταλη πριγκιπική τάξη, ο καταπιεσμένος πληθυσμός των σιιτών και η εξάρτηση αυτών των κρατών από τις ΗΠΑ αποτελούσαν προσβολές προς τους επαναστάτες του Ιράν. Απαίτησαν συμβατά συστήματα και μειωμένη παρουσία των ΗΠΑ στον Κόλπο.

Η Σαουδική Αραβία αναδείχθηκε ως ο στόχος ιδιαίτερα κακόβουλων επιθέσεων. Αλλά οι Ιρανοί παρερμήνευσαν την πολιτική του βασιλείου, θεωρώντας κακώς τον σημαντικό σιιτικό πληθυσμό εκεί ως πιθανό πέμπτο πυλώνα, που θα μπορούσε να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα της Τεχεράνης. Οι κληρικοί απέτυχαν να δουν ότι η επανάσταση του Ιράν δεν ήταν ποτέ ένα ελκυστικό μοντέλο ενδυνάμωσης για τους σιίτες Σαουδάραβες, των οποίων τα παράπονα προέρχονται μάλλον από την πολιτική και οικονομική τους στέρηση παρά από την συγγένεια με την ιδεολογία του Ιράν.

Οι Σαουδάραβες αξιωματούχοι θα έπρεπε αντ' αυτού να προσπαθήσουν να μιμηθούν τον αείμνηστο βασιλιά Αμπντάλα, ο οποίος προσπάθησε να ξεφύγει από αυτόν τον φαύλο κύκλο μέσω του διαθρησκευτικού διαλόγου και ένα μέτρο σεβασμού των σιιτικών θρησκευτικών συμβόλων. Αυτή η στρατηγική απενεργοποίησε εντελώς την προσπάθεια του Ιράν για εξέγερση, αναγκάζοντας την Τεχεράνη να βασιστεί σε βίαιες τακτικές που αναγκαστικά αποξένωσαν τους τοπικούς πληθυσμούς.

Ωστόσο οι νυν άρχοντες του βασιλείου φαίνεται να συμμερίζονται τις παρανοήσεις του Ιράν σχετικά με την πίστη των Σαουδάραβων σιιτών, οδηγώντας τους να εγκαταλείψουν την κληρονομιά του Αμπντάλα και να ξεκινήσουν μια ομοβροντία καταστολής εναντίον της σιιτικής κοινότητας. Αλλά, δυσφημίζοντας τους σιίτες ως αιρετικούς - όπως συνηθίζει το σουνιτικό θρησκευτικό κατεστημένο- υποδαυλίζουν τα παράπονα των σιιτών και ριζοσπαστικοποιούν την πολιτική κουλτούρα.

Έρχονται ανήσυχοι χρόνοι για τους Σαουδάραβες. Η αραβική τάξη που ορίστηκε από τις αποικιακές δυνάμεις μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο εξαφανίζεται. Η Συρία και το Ιράκ πλήττονται από εμφυλίους πολέμους. Οι σιίτες φαίνεται να ανέρχονται και το Ιράν επεκτείνεται. Οι διστακτικές ΗΠΑ φαίνονται πρόθυμες να προστατεύσουν την αραβική τους κληρονομιά μετά από δύο εξουθενωτικούς πολέμους. Τη στιγμή που ιρανοί διαδηλωτές λεηλάτησαν την πρεσβεία της Σαουδικής Αραβίας στην Τεχεράνη το Σάββατο, η σιωπή της Ουάσιγκτον έλεγε τη δική της ιστορία: οι ΗΠΑ δεν θα σταθούν πλέον εμπόδιο στην ραγδαία αύξηση της δύναμης του Ιράν.

ft.com

Διαβάστε περισσότερα