Γιατί η ΕΕ χρειάζεται μια νέα πολιτική απέναντι στη Ρωσία

Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Viktor Yanukovych στη Σύνοδο Κορυφής της Λιθουανίας

Η ΕΕ ήθελε να αναγγείλει μια πιο σύγχρονη πολιτική όσον αφορά την Ανατολική Ευρώπη μέσω της προτεινόμενης συμφωνίας σύνδεσης με την Ουκρανία. Αντ’ αυτού, στον απόηχο της αλλαγής γνώμης του Κιέβου, ήρθε αντιμέτωπη με το διπλωματικό χάος. Η Ευρώπη χρειάζεται σαφώς μια νέα στρατηγική για τη Ρωσία, σχολιάζει το Spiegel.

Το

αποκορύφωμα του πρωτοκόλλου της Συνόδου Κορυφής της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης της Παρασκευής υποτίθεται ότι θα ήταν η επίσημη υπογραφή της συμφωνίας μεταξύ της Ουκρανίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αλλά ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βίκτορ Γιανούκοβιτς δεν θέλει πλέον να είναι ο καινούριος καλύτερος φίλος της Ευρώπης κι έτσι πάγωσε τη συμφωνία. Ως αποτέλεσμα, το αποκορύφωμα είναι τώρα κάτι διαφορετικό και εξαιρετικά ευαίσθητο: η γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ συναντήθηκε με τον ανένδοτο Γιανούκοβιτς το πρωί της Παρασκευής. Αλλά σε ποιο πλαίσιο; Ένας Γερμανός αξιωματούχος είχε μια έντονη τηλεφωνική συνομιλία στο λόμπι του ξενοδοχείου: «Οι Ουκρανοί θέλουν και τον διερμηνέα να καθίσει στο τραπέζι» αναφώνησε. Είχαν φέρει μια σημαία, συνέχισε, πριν να ρωτήσουν αν αυτό θα αποτελούσε πρόβλημα. Και –α, ναι- η ουκρανική αντιπροσωπεία ήθελε να καθίσει στην δεξιά πλευρά. «Με την πρώτη ματιά δεν μπορώ να διακρίνω κανένα μειονέκτημα για εμάς», δήλωσε προσεκτικά στο κινητό του ο αξιωματούχος.
Με κομψές λεπτομέρειες της διπλωματίας της εποχής των παγετώνων, όπως αυτές, η σύνοδος κορυφής πέταξε αυτό που θα έπρεπε να ήταν το προοίμιο για μια πολύ καλή φιλία. Δεν είναι μόνο η αποτυχία της συμφωνίας που εκτίθεται στο Βίλνιους, αλλά και η αποτυχία της στρατηγικής της ΕΕ προς την Ανατολική Ευρώπη καθώς περιέρχεται σε απλές, ανήμπορες ανακοινώσεις.
Οι αξιωματούχοι παραδέχονται ότι το έργο είναι περίπλοκο και χρονοβόρο, αλλά εξακολουθούν να πιστεύουν ότι οι αμφιλεγόμενοι ηγέτες όπως ο Γιανούκοβιτς θα πρέπει τελικά να κάνουν το μεγάλο βήμα προς την Ευρώπη. «Η πόρτα είναι ανοιχτή», δήλωσε η καγκελάριος Μέρκελ μετά από μια 40λεπτη συνάντηση με τον Πρόεδρο της Ουκρανίας, αν και πρόσθεσε ότι η αντιπολίτευση δεν μπορεί να ξεχαστεί. Στην προσφορά της καγκελαρίου, ο σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής της Κρίστοφ Χόισγκεν συναντήθηκε με τον αρχηγό της αντιπολίτευσης και τον πυγμάχο βαρέων βαρών Βιτάλι Κλίτσκο στο Βίλνιους για να μάθει περισσότερα σχετικά με τα αντίποινα κατά των ουκρανών πολιτών.
«Ένα σχεδόν δέος για τον Πούτιν»
Αλλά είναι επίσης σαφές ότι οι κατηγορίες κατά των ηγετών της Ουκρανίας θα επιτυχουν ελάχιστα. Η τεράστια χώρα φαίνεται διχασμένη ανάμεσα σε ένα δυτικό μέρος που κλίνει προς τις Βρυξέλλες και μια άλλη περιοχή που εξακολουθεί να επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τη Ρωσία. Η υπερευαισθησία του προέδρου της, ο οποίος θεωρείται διεφθαρμένος, είναι επίσης πολύ μεγάλη, με τον Γιανούκοβιτς να παραπονιέται κατά τη συνομιλία με την Μέρκελ για την άρνηση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου να του δώσει απλά δισεκατομμύρια σε δάνεια χωρίς όρους.

Αλλά και η ανικανότητα της Ευρώπης είναι εξίσου σαφής. Η απόρριψη της συμφωνίας του Κιέβου έχει δώσει μια μαχαιριά στην καρδιά της «Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης». Παρά το γεγονός ότι η Γεωργία και η Μολδαβία έχουν υπογράψει παρόμοιες συμφωνίες με την ΕΕ στο Βίλνιους, η τελευταία είναι πολύ μικρή και η πρώτη μάλλον ένας αδιαφανής εταίρος.
Ο Στέφαν Φούλε, ο Επίτροπος της ΕΕ για τη διεύρυνση, ήταν γεμάτος αισιοδοξία: «Παραμένουμε σταθεροί στη δέσμευσή μας να φέρουμε τις σχέσεις Ευρωπαϊκής Ένωσης -Ουκρανίας σε ένα νέο επίπεδο», είπε .
Τα κράτη μέλη, όπως η Πολωνία, θέλουν να κατευθύνουν την επιρροή της ΕΕ προς τα ανατολικά, εν μέρει, ως προστασία κατά της Ρωσίας. Όμως, κατά τη σύνοδο κορυφής, μπορούσες να διακρίνεις ένα σχεδόν δέος της πολιτικής εξουσίας του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν. Σε αντίθεση με τα λάθη της ΕΕ, η τακτική του δεν βρίσκεται υπό συνεχή έλεγχο και όταν πρόκειται να περάσει τη γραμμή τερματισμού, ο ίδιος φαίνεται να είναι πιο έξυπνος σε πολιτική δύναμη. Οι αξιωματούχοι της ΕΕ κοροϊδεύουν για το πως η Ρωσία υπόσχεται να δώσει στην Ουκρανία δισεκατομμύρια σε δάνεια χωρίς εγγυήσεις. Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο απέρριψε επίσης την ανάμιξη της Ρωσίας, λέγοντας: «Αυτό που δεν μπορούμε να δεχτούμε είναι μια κατάσταση σε μια διμερή συμφωνία όπου θα ασκήσει πιθανόν βέτο μια τρίτη χώρα». Και ο Μάρτιν Σουλτς, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, δήλωσε: «Αν δείτε την προσφορά από τη Μόσχα , η Ουκρανία λαμβάνει μια βραχυπρόθεσμη βοήθεια σε μια μορφή που εμείς ως Ευρωπαίοι δεν μπορούμε και δεν θέλουμε να παρέχουμε».

Χρειάζεται νέα ρωσική πολιτική
Στην πραγματικότητα, εδώ και καιρό το θέμα δεν αφορά μόνο την Ουκρανία αλλά και τη σχέση της Ευρώπης με τη Ρωσία, την ευαίσθητη πρώην παγκόσμια δύναμη με τον συχνά μυστηριώδη πρόεδρο. Είναι γνωστό για την καγκελάριο Μέρκελ ότι, εδώ και χρόνια, έχει ανάγει σε σχεδόν επιστημονικό χόμπι το να παρατηρεί τον Πούτιν – την τακτική του, τους στόχους του. Η ανάλυσή της είναι ότι, αν ο Πούτιν άλλες φορές το παίζει δόλιος μάτσο και άλλες εποικοδομητικός εταίρος, τότε αντικατοπτρίζει όλο το φάσμα της ρωσικής αυτο-αμφιβολίας.
Με άλλα λόγια, αφού είναι μια από τις αδιαμφισβήτητα δύο υπερδυνάμεις του κόσμου, η Ρωσία μπορεί πλέον να συμβαδίσει με το ρυθμό της παγκοσμιοποίησης. Κάποτε κυριαρχούσε σε όλο το ανατολικό μπλοκ, αλλά τα τελευταία 25 χρόνια έπρεπε να υποχωρήσει και να βλέπει τη μία χώρα μετά την άλλη να γυρίζουν την πλάτη στη Ρωσία και να στρέφονται προς τη Δύση. Αυτός είναι ο λόγος που ο Πούτιν θέλει να σταματήσει αυτό που αντιλαμβάνεται ως πλεονέκτημα της Δύσης.
Τι μπορεί να κάνει η ΕΕ για να αντιμετωπιστεί το ζήτημα αυτό; Χρειάζεται μια νέα γεωπολιτική στρατηγική, δεδομένου ότι η «διπλωματία των επιταγών» έχει κλονιστεί στον απόηχο της κρίσης του ευρώ; Πρέπει να βρεθεί μια νέα πολιτική απέναντι στη Ρωσία που θα «καθιστά σαφή τα σύνορα της Ρωσίας», όπως ζήτησε ο γερμανός ευρωβουλευτής Έλμαρ Μπροκ;
Αυτά είναι ερωτήματα που μπορούν να επιλυθούν μόνο μέσω διαλόγου, μεταξύ άλλων και με τη Μόσχα. Οι προσωπικές συνομιλίες μεταξύ Μέρκελ και Πούτιν, ωστόσο, δεν θα αρχίσουν πριν από τις αρχές του 2014. Η ακριβής ημερομηνία δεν έχει ακόμη οριστεί. Η γενική αίσθηση στο Βίλνιους ήταν ότι το πρόβλημα θα χρειαστεί προφανώς χρόνια για να επιλυθεί.

http://www.spiegel.de/international/europe/ukraine-debacle-and-eu-vilnius-summit-shows-need-for-new-russia-policy-a-936410.html