Επείγουσα ανάγκη η αναδιαμόρφωση του Πρωτοβάθμιου Τομέα Υγείας

Ο Πρωτοβάθμιος Τομέας της Υγείας στην χώρα μας ήταν και παραμένει σχετικά υποβαθμισμένος, κυρίως όσον αφορά τις κρατικές δομές που τον υπηρετούν. Αυτό συμβαίνει και στους δύο κύριους τομείς του που είναι η ΠΡΟΛΗΨΗ και η παροχή ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΥΓΕΙΑΣ. Αποτέλεσμα αυτής της υποβάθμισης της κρατικής παρουσίας και ελέγχου σε αυτό το ευαίσθητο κομμάτι των υπηρεσιών υγείας, είναι αφενός η εξ ανάγκης στήριξή του αποκλειστικά σχεδόν στα ιδιωτικά ιατρεία και διαγνωστικά κέντρα, αφετέρου (κυρίως μετά την καταιγίδα της οικονομικής κρίσης) η αναίτια επιβάρυνση των δομών του Δευτεροβάθμιου και

Τριτοβάθμιου ακόμη τομέα υγείας (δηλαδή των Νοσοκομείων του ΕΣΥ).

Οι υπάρχουσες κρατικές και ημι-κρατικές δομές της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, δηλαδή τα αγροτικά ιατρεία, τα Αγροτικά Κέντρα Υγείας και οι μονάδες του ΙΚΑ και των άλλων ασφαλιστικών ταμείων, συνήθως δεν εκπληρώνουν τον αρχικό σκοπό ίδρυσής τους και λειτουργούν ως συνταγογραφικά κέντρα και ως τροχονόμοι ασθενών προς τα νοσοκομεία του ΕΣΥ και πολύ συχνά και προς τα ιδιωτικά ιατρεία και διαγνωστικά κέντρα των ελευθεροεπαγγελματιών ιατρών, πολλοί από τους οποίους υπηρετούν εκεί με σύμβαση έργου (π.χ. ιατροί του ΙΚΑ και άλλων ασφαλιστικών ταμείων)! Σε αυτό συμβάλλει ο τρόπος στελέχωσής τους (π.χ. αγροτικά ιατρεία με ανειδίκευτους ιατρούς, ιατροί του ΙΚΑ που διατηρούν και ιδιωτικά ιατρεία) αλλά και η υποστελέχωσή τους με ιατρούς ειδικότητας και νοσηλευτές και η έλλειψη αναλώσιμων και εξοπλισμού (π.χ. Αγροτικά Κέντρα Υγείας).

Στον τομέα της Πρόληψης από την άλλη, υπάρχει εμφανής έλλειψη στρατηγικής, προσωπικού και μέσων. Σε κεντρικό επίπεδο, τα πράγματα είναι σχετικά αποδεκτά αλλά σε επίπεδο περιφέρειας και κυρίως σε επίπεδο Νομών και Δήμων, υπάρχουν σημαντικές ελλείψεις. Οι υπηρεσίες υγείας των περιφερειών είναι υποστελεχωμένες, χωρίς μέσα και οικονομικούς πόρους και (κυρίως) χωρίς εθνική στρατηγική και πρόγραμμα. Μόνη παρήγορη εξαίρεση στην συνολική κακή εικόνα, αποτελούν τα ιατρεία διακοπής του καπνίσματος, που όμως κατά βάση στηρίζονται (ως μη όφειλαν) στα Νοσοκομεία του ΕΣΥ. Αντίθετα, η αδρανοποίηση και η μη εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου αποτελεί όνειδος για την χώρα, όταν άλλες χώρες υγειονομικά υποδεέστερες (π.χ. Τουρκία) τα έχουν καταφέρει σε αυτόν τον τομέα.

Ας δούμε μερικά μέτρα που θα μπορούσαν να προταθούν στην κατεύθυνση αναδιοργάνωσης και εκσυγχρονισμού του Πρωτοβάθμιου Τομέα της Υγείας:

Πρόληψη

- Στρατηγικός σχεδιασμός και εκπόνηση εθνικού προγράμματος προληπτικής ιατρικής

- Ενίσχυση των υπηρεσιών υγείας σε επίπεδο Νομού

- Ενίσχυση προγραμμάτων προληπτικών εξετάσεων ομάδων πληθυσμού

- Στοχευμένη ενημέρωση του πληθυσμού σε θέματα υγείας

- Ενίσχυση των κοινωνικών υπηρεσιών για τις ευαίσθητες ομάδες πληθυσμού

- Εκμετάλλευση του Δίκτυου Δημοτικών Ιατρείων κυρίως στην κατεύθυνση της προληπτικής ιατρικής και οδοντιατρικής

- Αναβάθμιση του θεσμού του ιατρού της εργασίας

- Εντατικά προγράμματα σχολικής προληπτικής ιατρικής – ενημέρωσης σε συνεργασία με το ΥΠΕΠ και εθελοντές του τομέα της υγείας.

- Αυστηρή εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου

Πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας

- Δημιουργία αστικών κέντρων υγείας εικοσιτετράωρης λειτουργίας. Προς τον σκοπό αυτόν μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε πρώτη φάση οι υπάρχουσες μονάδες του ΙΚΑ και άλλων ασφαλιστικών ταμείων με αλλαγή του τρόπου υπηρέτησης των ιατρών σε αυτά ή να γίνει μετατροπή κάποιων από τα επαρχιακά νοσοκομεία του ΕΣΥ. Τα αστικά κέντρα υγείας θα περιλαμβάνουν βραχεία νοσηλεία, επείγοντα και βασικές ιατρικές και εργαστηριακές ειδικότητες. Η δημιουργία αυτών των κέντρων θα αποσυμφορήσει τα Νοσοκομεία του ΕΣΥ από πληθώρα περιστατικών που δεν θα έπρεπε ποτέ να φτάσουν εκεί.

- Αναβάθμιση των αγροτικών Ιατρείων με ειδικευμένους ιατρούς υπαίθρου. Το προσωπικό μπορεί να προέλθει από το κλείσιμο των πολυδάπανων και σχεδόν άχρηστων αγροτικών κέντρων υγείας. Σε απομονωμένες περιοχές τα αγροτικά ιατρεία θα μπορούν να είναι πολυδύναμα και να χρησιμοποιούν τις υποδομές υπαρχόντων κέντρων υγείας.

- Θέσπιση του Θεσμού του Οικογενειακού Ιατρού. Οι ιατροί αυτοί θα είναι γενικοί ιατροί ή παθολόγοι και θα έχουν αποκλειστική απασχόληση.

- Οικονομική ενίσχυση του ΕΟΠΥΥ, με ένταξη σε αυτόν όλων των ειδικών (εκτός παθολόγων και ιατρών γενικής ιατρικής) ιατρών και των συμβεβλημένων ιδιωτικών διαγνωστικών κέντρων. Αύξηση των ελάχιστων αμοιβών των ιατρών. Τα επιπλέον χρήματα θα μπορούσαν να προέλθουν από την αναμενόμενη μείωση της προκλητής ζήτησης ιατρικών πράξεων και εργαστηριακών και παρακλινικών εξετάσεων.

- Πλήρης απελευθέρωση του επαγγέλματος του φαρμακοποιού.

Ο Πρωτοβάθμιος Τομέας Υγείας, αποτελεί για όλα τα αναπτυγμένα υγειονομικώς κράτη πρώτη προτεραιότητα. Και αυτό γιατί η σωστή και αποδοτική λειτουργία του είναι προϋπόθεση τόσο για το συνολικό επίπεδο υγείας του πληθυσμού, όσο και για την εύρυθμη και αποδοτική λειτουργία του Δευτεροβάθμιου και Τριτοβάθμιου τομέα προς όφελος των ασθενών που χρειάζονται πραγματικά τις υπηρεσίες τους και συνεπώς για την εξοικονόμηση οικονομικών και ανθρώπινων πόρων που είναι κρίσιμοι για την παροχή ποιοτικών και αποτελεσματικών υπηρεσιών υγείας στους πολίτες. Στην δύσκολη περίοδο της οικονομικής κρίσης που διανύουμε ως χώρα, η αναδιοργάνωση του Πρωτοβάθμιου Τομέα Υγείας (θα πρέπει να) αποτελεί μια επείγουσα ανάγκη για το Υπουργείο Υγείας, καθώς διαφορετικά η πίεση προς τα Νοσοκομεία του ΕΣΥ η οποία θα μεγαλώνει κάθε χρόνο, θα απειλήσει την ασφαλή και απρόσκοπτη λειτουργία τους, με κίνδυνο την συνολική κατάρρευση του ίδιου του ΕΣΥ. Κάτι τέτοιο θα έχει ανυπολόγιστες συνέπειες για την υγεία κυρίως εκείνων των στρωμάτων της ελληνικής κοινωνίας που αδυνατούν να πληρώσουν πια χρήματα από την τσέπη τους για να αγοράσουν ποιοτικές και αποτελεσματικές υπηρεσίες υγείας.

Akenaton