«Ελληνική οικονομία: Τρέχοντας στο κενό»

Στα τέλη Φεβρουαρίου, όταν ο νέος πρωθυπουργός της Ελλάδας, Αλέξης Τσίπρας, ανέτρεψε μια βασική υπόσχεση της προεκλογικής του εκστρατείας και εξόργισε τον αριστερό ΣΥΡΙΖΑ ζητώντας την μισητή, τετράμηνη παράταση της διάσωσης της χώρας, η αίσθηση της κρίσης στην κεντρική Αθήνα

Η εντύπωση του «συνηθισμένες δουλειές» ήταν απατηλή. Η νέα κυβέρνηση μπορεί να υποχώρησε από την επικείμενη ρήξη με τους πιστωτές της, αλλά η προθυμία της να φτάσει τόσο κοντά στα άκρα έχει πλήξει την οικονομία και έφερε την χώρα στα πρόθυρα της πτώχευσης. Ακόμη χειρότερα, υπάρχει περιθώριο για μεγαλύτερη ζημιά την άνοιξη, αφού τίποτα δεν έχει διευθετηθεί μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και του ΔΝΤ, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (τα όργανα που μιλούν για τους πιστωτές στην Ελλάδα). Η συγκεκριμενοποίηση της λεπτής λίστας με τις μεταρρυθμίσεις που η κυβέρνηση έχει παρουσιάσει μέχρι στιγμής είναι βέβαιο ότι θα είναι μια αγωνιώδης διαδικασία.

Η ελληνική οικονομία είχε επιτέλους αρχίσει να αναπτύσσεται και πάλι το 2014, μετά από έξι χρόνια ύφεσης που είχαν μειώσει περισσότερο από το ένα τέταρτο το ΑΕΠ. Η παραγωγή άρχισε να αυξάνεται κατά τους πρώτους τρεις μήνες του περασμένου έτους (σε σύγκριση με τους τελευταίους τρεις του 2013) και η ανάπτυξη συνεχίστηκε και στο τρίτο τρίμηνο, όταν το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 0,7%, μία από τις καλύτερες επιδόσεις της ευρωζώνης. Αυτό φαίνεται σαν μια μακρινή ανάμνηση τώρα. Στους τρεις τελευταίους μήνες του 2014, απ’ όταν έκαναν την εμφάνισή τους οι εκλογές, η παραγωγή μειώθηκε κατά 0,2%. Η πολιτική αναταραχή έχει πλήξει την οικονομία και τα δημόσια οικονομικά με τρεις βασικούς τρόπους.

Κατ 'αρχάς, οι ανησυχίες σχετικά με ένα πιθανό Grexit από το ευρώ και η αναγκαστική μετατροπή των τραπεζικών λογαριασμών στις υποτιμημένες δραχμές προκάλεσε μια μαζική διαρροή των καταθέσεων. Τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο τα ελληνικά νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις απέσυραν 17 δισεκατομμύρια ευρώ από τις τράπεζες. Εντυπωσιακό είναι ότι οι εκροές κατά τους δύο αυτούς μήνες ήταν μεγαλύτερες από εκείνες του Μαΐου και Ιουνίου του 2012, όταν έγιναν δύο εκλογές και οι φόβοι ενός Grexit ήταν επίσης μεγάλοι. Οι αναλήψεις συνεχίστηκαν στις τρεις πρώτες εβδομάδες του Φεβρουαρίου, σύμφωνα με πληροφορίες, με εβδομαδιαίο ποσοστό μεταξύ 2 δις και 3 δις ευρώ.

Η απώλεια των καταθέσεων, που έφερε την Ελλάδα ανησυχητικά κοντά στην επιβολή ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων, έχει υπονομεύσει τις τράπεζες. Έπρεπε να στραφούν προς την ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα για να εξασφαλίσουν «επείγουσα παροχή ρευστότητας». Δεδομένου ότι μία τέτοια υποστήριξη διατηρείται για όσο το δυνατόν λιγότερο, η πρόσβαση από την ΕΚΤ στη Φρανκφούρτη, αυτό σημαίνει ότι οι τράπεζες εξακολουθούν να είναι έντονα ευάλωτες. Με την άτακτη χρηματοδότησή τους δεν είναι σε θέση να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις δίνοντας νέα δάνεια, κι έτσι η έλλειψη χρημάτων στις τράπεζες τώρα επηρεάζει την ευρύτερη οικονομία.

Δεύτερον, η πολιτική αναταραχή έχει δημιουργήσει νέα αβεβαιότητα. Με την θέση της Ελλάδας στο ευρώ να αμφισβητείται και πάλι, οι εγχώριοι επενδυτές έχουν βάλει τα έργα σε αναμονή και οι ξένοι επενδυτές έχουν φοβηθεί. Αυτή η παράλυση δεν θα υποχωρήσει μέχρι να επιτευχθεί μια μόνιμη συμφωνία με τους πιστωτές που θα αναδομεί την εμπιστοσύνη στο μακροπρόθεσμο μέλλον της Ελλάδας εντός της ευρωζώνης. Η ήττα του ΣΥΡΙΖΑ στα τέλη Φεβρουαρίου έχει αγοράσει χρόνο, αλλά δεν έφερε χρήματα από τους πιστωτές στην Ελλάδα. Κανένας θα είναι διαθέσιμος, έως ότου η κυβέρνηση δείξει ότι είναι ειλικρινής στην υπόσχεσή της να ολοκληρώσει τις μεταρρυθμίσεις στις οποίες οι πιστωτές εξακολουθούν να επιμένουν και που υποτίθεται ότι πρέπει να σταθεροποιήσουν τόσο την οικονομία όσο και τα δημόσια οικονομικά. Στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του, ο ΣΥΡΙΖΑ κατήγγειλε πολλές από αυτές ως απαράδεκτες.

Τρίτον, η πολιτική θύελλα έχει προκαλέσει μια κρίση στα δημόσια οικονομικά. Αποκομμένη από τις αγορές ομολόγων και πάλι και χωρίς βοήθεια από τους επίσημους δανειστές, η ελληνική κυβέρνηση αγωνίζεται να πληρώσει τους λογαριασμούς της. Αυτός ο μήνας είναι ιδιαίτερα δύσκολος, καθώς πρέπει να βρει 1,5 δις ευρώ για την εξόφληση ενός μέρους του χρέους της προς το ΔΝΤ, καθώς και 4,5 δις ευρώ για να εξαγοράσει έντοκα γραμμάτια που λήγουν. Ακόμη και αν μπορούν να αναχρηματοδοτηθούν οι λογαριασμοί, τα χρήματα είναι λίγα γιατί τα φορολογικά έσοδα έχουν μειωθεί κατά 2 δις ευρώ τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο, σε σύγκριση με τους αντίστοιχους μήνες του 2014. Πολλοί φορολογούμενοι έχουν απλώς σταματήσει να πληρώνουν φόρους, με την ελπίδα ότι η νέα κυβέρνηση θα είναι πιο επιεικής.

Όσο χειρότερα πηγαίνει η οικονομία, τόσο περισσότερο τα δημόσια οικονομικά θα επιδεινώνονται. Η κυβέρνηση είχε κερδίσει την άδεια από τους πιστωτές της να έχει ένα μικρότερο πρωτογενές πλεόνασμα (δηλαδή, χωρίς τους τόκους) από ό,τι είχε προγραμματιστεί, αλλά αυτή η παραχώρηση μπορεί τώρα να μην έχει νόημα. Και αν η κυβέρνηση ανταποκριθεί επιτρέποντας ληξιπρόθεσμες οφειλές στις αγορές που δημιούργησε, όπως έχει συμβεί και στο παρελθόν, αυτό θα βλάψει τις επιχειρήσεις που δεν θα πληρωθούν.

Μέσα σε αυτό το ζοφερό κλίμα, υπάρχει μια καλή είδηση. Η αναταραχή δεν φαίνεται να έχει προκαλέσει βλάβη στον τουρισμό. Η ελπίδα είναι ότι το 2015 θα είναι ακόμα μια καλή χρονιά, αφού ο αριθμός των τουριστών ανήλθε στο ρεκόρ των 22 εκατομμυρίων το 2014. Αλλά για να επιστρέψει ξανά η Ελλάδα στην οικονομική ανάκαμψη, πολλά πράγματα θα πρέπει να πάνε καλά. Ειδικότερα, ο Τσίπρας θα πρέπει να αθετήσει κι άλλες προεκλογικές του υποσχέσεις. Ακόμα και αν υποχωρήσει τελείως, ωστόσο, δεν υπάρχει κανένας τρόπος για να επανορθώσει τη ζημιά που έχει ήδη γίνει στην οικονομία από τα γεγονότα των τελευταίων λίγων μηνών.

economist.com

Διαβάστε περισσότερα