Είναι Δούρειος Ίππος η ανθρωπιστική αποστολή της Μόσχας στην Ουκρανία;

Ένα κομβόι από 280 ρωσικά στρατιωτικά οχήματα Kamaz - όλα βαμμένα σε ένα ωραίο, χαλαρωτικό λευκό, χωρίς πινακίδες και με σημαίες του Ερυθρού Σταυρού - είναι καθ 'οδόν από τα προάστια της Μόσχας σε μια σχετικά ειρηνική διέλευση των συνόρων ακριβώς βόρεια του Χάρκοβο, στην Ουκρανία. Αν πιστέψουμε τα μέσα μαζικής ενημέρωσης που ελέγχονται από το ρωσικό κράτος, συλλογικά μεταφέρουν περίπου 2.000 τόνους παιδικές τροφές, δημητριακά, εμφιαλωμένο νερό, υπνόσακους, ζάχαρη και ιατρική βοήθεια σε

Φυσικά, αν πιστεύετε τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης, η απελπιστική κατάσταση στην ανατολική Ουκρανία δεν έχει καμία σχέση με το γεγονός ότι τους τελευταίους μήνες η Μόσχα έχει ενθαρρύνει και εξοπλίσει διαφορετικές φατρίες φιλορώσων αυτονομιστών - πολλοί από αυτούς ρώσοι υπήκοοι, πράκτορες, ακόμη και στρατιώτες που ποστάρουν στο Instagram φωτογραφίες τους να οδηγούν ρωσικά αντιαεροπορικά πυραυλικά συστήματα.

Η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού (ΔΕΕΣ), η οργάνωση που είναι υπεύθυνη για το συντονισμό όλων των αποστολών βοήθειας στη Λουγκάνσκ και τη Ντόνετσκ, ισχυρίζεται ότι δεν έχει ιδέα τι στο διάολο είναι αυτά τα φορτηγά Kamaz, ούτε έχει την άδεια τους για να πάνε οπουδήποτε κοντά στην Ουκρανία. Και όμως τα οχήματα που οδηγούνται προς την Ουκρανία φέρουν το αναγνωρίσιμο σήμα του Ερυθρού Σταυρού. Ο Laurent Corbaz, επικεφαλής των επιχειρήσεων της ΔΕΕΣ για την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία, εξέδωσε δελτίο Τύπου, υποστηρίζοντας ότι η οργάνωσή του είναι στο σκοτάδι σχετικά με το τι σκαρώνει η Ρωσία. «Φυσικά έχουμε ακούσει για αυτή τη ρωσική πρωτοβουλία», είπε, «και έχουμε καταλάβει ότι έγινε σε συμφωνία με τις ρωσικές αρχές και τις αρχές της Ουκρανίας, ότι ένα τέτοιο κομβόι θα πρέπει να είναι δυνατόν υπό την προϋπόθεση ότι η ΔΕΕΣ θα συμμετείχε. Είπαμε ότι θα μπορούσαμε να συμμετέχουμε, αλλά χρειαζόμαστε πρώτα μια διευκρίνιση που αφορά τις λεπτομέρειες και τα πρακτικά μέτρα που πρέπει να εφαρμοστούν πριν να ξεκινήσει μια τέτοια επιχείρηση». Με άλλα λόγια, ο Πούτιν μαγείρεψε άλλο ένα παιχνίδι εικασιών της στρατηγικής, το οποίο έχει εκπληρώσει κάθε προσδοκία για αποπροσανατολισμό της διεθνούς ειδησεογραφίας.

Σαφώς, η ΔΕΕΣ δεν είναι ενθουσιασμένη που περιλαμβάνεται σε ένα εξαιρετικά αμφιλεγόμενο και δυσνόητο πρόγραμμα βοήθειας, σε λιγότερο από 48 ώρες αφού ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Άντερς Φογκ Ράσμουσεν δήλωσε δημοσίως ότι υπήρχε «μεγάλη πιθανότητα» η Ρωσία να εισβάλει στην Ουκρανία υπό «το πρόσχημα της ανθρωπιστικής επιχείρησης».

Η Ρωσία εξακολουθεί να έχει περίπου 20.000 στρατεύματα στα σύνορα της Ουκρανίας - 45.000 αν υπολογίσουμε και τις φρουρές που έχει στην παράνομα προσαρτημένη Κριμαία. Στρατεύματα, τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού και μεταγωγικά φορτηγά κινούνται επίσης προς την πόλη της Λευκορωσίας Μινσκ, ενώ η Ουκρανία πρόσφατα απέσυρε τις δυνάμεις της από περίπου 60 μίλια κατά μήκος των συνόρων, αφήνοντας ορθάνοιχτη την ρωσική εισβολή από πολλαπλές κατευθύνσεις.

Επίσης, να σημειωθεί ότι τη νύχτα της 8ης Αυγούστου, η Μόσχα προσπάθησε και απέτυχε να στείλει άλλη μία από τις «ανθρωπιστικές αποστολές» της, αυτή τη φορά συνοδευόμενη από ρωσικό στρατό, διεισδύοντας στα σύνορα της Ουκρανίας, σε μια κίνηση που ένας υψηλόβαθμος Ουκρανός αξιωματούχος χαρακτήρισε «σχεδόν μια πραγματική καταστροφή, σχεδόν μια εισβολή». Η γρήγορη «διπλωματική εργασία» του προέδρου της Ουκρανίας Πέτρο Ποροσένκο, με τα λόγια του αναπληρωτή επικεφαλής του επιτελείου του Βαλέρι Τσάλι, ανέστρεψε την πορεία των Ρώσων. Ένας εκπρόσωπος του ρωσικού Υπουργείου Εξωτερικών, απέρριψε την ιστορία ως ένα από τα «παραμύθια» του Κιέβου. Φαινόταν αρκετά πραγματικό, με τον υπουργό Εξωτερικών της Πολωνίας Ράντοσλαβ Σικόρσκι να γράφει: «Γιατί η Ρωσία να προσπαθήσει να παραδώσει ‘ανθρωπιστική βοήθεια’ στην Ουκρανία μέσα στη νύχτα; Αν είναι νόμιμη, δεν πρέπει να εμφανιστεί περήφανα;»

Η ρωσική προπαγάνδα μπορεί συχνά να είναι μια ταλμουδική άσκηση, αλλά μερικές φορές το Κρεμλίνο δίνει αρκετά απλές εξηγήσεις. Η προπαγάνδα των τελευταίων εβδομάδων δείχνει ότι η φαινομενική μεταμόρφωση της από Κλάουζεβιτς του πολέμου σε Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ της αυτόκλητης βοήθειας είναι πράγματι ένα τέχνασμα που υπαινίσσεται κάτι πονηρό. Πολλοί αντιφρονούντες ρώσοι bloggers σκέφτονται έτσι, γι’ αυτό και η φωτογραφία των φορτηγών Kamaz με τους Δούρειους ίππους που κυκλοφόρησε στο Twitter (https://twitter.com/rrubanov/status/499194306910244865/photo/1).

Στις 6 Αυγούστου, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ δήλωσε σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τον ομόλογό του από το Καζακστάν ότι η ΔΕΕΣ είχε «υποστηρίξει» την ιδέα μιας ανθρωπιστικής αποστολής υπό ρωσική ηγεσία στις βεβαρημένες περιοχές του Λουγκάνσκ και του Ντόνετσκ και ότι η οργάνωση θα «ανέπτυσσε... τις πρακτικές πτυχές αυτής της πρωτοβουλίας». Είναι περίεργο που δεν υπήρξε κανένα σχόλιο από την ΔΕΕΣ που να επιβεβαιώνει ή να διαψεύδει την εκτίμηση του Λαβρόφ, ίσως λόγω της ενασχόλησης του οργανισμού με την προσπάθεια να εντοπίσει τα ίχνη των τριών μελών του προσωπικού του, οι οποίοι λέγεται ότι έχουν απαχθεί από αυτονομιστές την περασμένη εβδομάδα.

Στη συνέχεια, στις 11 Αυγούστου, ακολούθησε ένα ολόκληρο διπλωματικό φαντάνγκο, μαζί με πολλές αντιφατικές αναφορές, σχετικά με τη φύση ενός συμφωνημένου σχεδίου για παροχή βοήθειας στην Ουκρανία - με την Ουάσιγκτον, το Κίεβο και τις Βρυξέλλες να υποστηρίζουν πάνω-κάτω το ίδιο πράγμα και τη Ρωσία να λέει κάτι εντελώς διαφορετικό. «Ο Πρόεδρος σημείωσε ότι η Ρωσία, σε συνεργασία με αξιωματούχους του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, στέλνει ανθρωπιστικό κομβόι στην Ουκρανία» έλεγε η ανακοίνωση από το γραφείο του Βλαντιμίρ Πούτιν για το τηλεφώνημά του με τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο. Εκτός από το ότι ο Μπαρόζο δεν έκανε καμία αναφορά σε κομβόι, η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για αυτή τη συζήτηση επανέλαβε τη σθεναρή στάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης «ενάντια σε μονομερείς στρατιωτικές ενέργειες στην Ουκρανία, κάτω από οποιοδήποτε πρόσχημα, συμπεριλαμβανομένης και της ανθρωπιστικής βοήθειας».

Το ουκρανικό υπουργείο Εξωτερικών, εν τω μεταξύ, υπολόγισε την κατάσταση, αναγνωρίζοντας ότι γίνεται μια πολυμερής προσπάθεια ενίσχυσης που θα «περιλαμβάνει μια διεθνή συνιστώσα και, ιδίως, την ανθρωπιστική βοήθεια που παρέχεται από τη Διεθνή Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την ΕΕ και τη Ρωσία. «Ένας ανώτερος αξιωματούχος στην κυβέρνηση της Ουκρανίας είπε στην Kyiv Post: «Η Ρωσία θα έχει ένα τυπικό μέρος του κομβόι, αλλά δεν θα υπάρχουν ρωσικές στρατιωτικές δυνάμεις, ούτε στρατιώτες». Αυτό φαίνεται να υποδεικνύει ότι ο Ποροσένκο και ο Πούτιν είχαν στην πραγματικότητα συμφωνήσει, αν και ο καθένας ερμήνευσε τη συμφωνία με τον το δικό του τρόπο.

Όταν η ΔΕΕΣ τελικά αναγνώρισε στις 11 Αυγούστου ότι έχει επίγνωση της ρωσικής «πρωτοβουλίας», το έκανε μόνο για να επιμείνει στη δική της ηγεσία ως συντονιστής της βοήθειας και να τονίσει ότι τίποτα συγκεκριμένο ή οριστικό δεν είχε ακόμη αποφασιστεί: «Η ΔΕΕΣ θα πρέπει να λάβει χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση από τις αρχές της Ρωσικής Ομοσπονδίας όλες τις απαραίτητες λεπτομέρειες σχετικά με την βοήθεια, συμπεριλαμβανομένου του όγκου και του τύπου των ειδών και των απαιτήσεων για τη μεταφορά και την αποθήκευση» αναφέρει σχετική δήλωση. «Όλα τα μέρη πρέπει επίσης να εγγυηθούν την ασφάλεια του προσωπικού και των οχημάτων για όλη τη διάρκεια της επιχείρησης, ενόψει του γεγονότος ότι ο οργανισμός δεν δέχεται ένοπλη συνοδεία».
Κάτι το οποίο επιδέχεται μια σειρά από ενδιαφέρουσες ερωτήσεις, οι σημαντικότερες από τις οποίες είναι οι εξής: Ποιος οδηγεί αυτά τα φορτηγά Kamaz, αν όχι ρώσοι στρατιώτες;

Μια ένδειξη μπορεί να υπάρχει σε ένα post στη δημοφιλή ρωσική πλατφόρμα social media VKontakte, από τον Σεμιον Μπορίσοφ, ο οποίος περιγράφει τον εαυτό του ως μέλος ενός τμήματος των ενόπλων δυνάμεων στο 1117ο Σύνταγμα Αεράμυνας της Ρωσίας ( του 2nd Guards of the Tamanskaya Motor Rifle Division), που βρίσκεται στο προάστιο της Μόσχας Καλίνινετς. Το 1991, το τμήμα αυτό πήρε μέρος στο αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα για να ανατρέψει τον Σοβιετικό Πρόεδρο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. Ένα από τα τανκς του, από μια μονάδα που αυτομόλησε στην άλλη πλευρά, ήταν το περίφημο τανκ πάνω στο οποίο ο Μπόρις Γιέλτσιν έκανε την ομιλία του μπροστά στον ρωσικό Λευκό Οίκο. Γι 'αυτό δεν πέρασε απαρατήρητο αυτό που ο Μπορίσοφ δημοσίευσε: «Σήμερα φορτώσαμε ανθρωπιστική βοήθεια σε φορτηγά Kamaz για την Ουκρανία με νερό, φάρμακα, κονσερβοποιημένα τρόφιμα, παιδικές τροφές, υπνόσακους, ηλεκτρικές γεννήτριες και διάφορες συσκευές. Υπήρχαν περίπου 300 φορτηγά, όλα στρατιωτικά Kamaz». (Το μηνυμα του Μπορίσοφ στη συνέχεια σβήστηκε από το VKontakte, χωρίς εξήγηση, αλλά υπάρχει ακόμα η φωτογρφία του πρωτοτύπου).

Πράγματι, αυτό το βίντεο, το οποίο ανέβηκε στο YouTube στις 10 Αυγούστου - μια ημέρα πριν από την τηλεφώνημα Πούτιν-Μπαρόζο - εμφανίζει τις σειρές των λευκών φορτηγών Kamaz με το σύνθημα «ιατρική υπηρεσία», συγκεντρωμένα σε μια στρατιωτική βάση. (Μικρότερα οχήματα που μοιάζουν με ασθενοφόρα εμφανίζονται επίσης με το σύμβολο του Ερυθρού Σταυρού). Περιέργως, οι πινακίδες δεν έχουν ακόμη αφαιρεθεί. Μερικά από τα φορτηγά είναι σταθμευμένα δίπλα σε έναν κινητό πύργο ραντάρ για το πυραυλικό σύστημα S-300, ένα από τα πιο εξελιγμένα αντιαεροπορικά μεγάλου βεληνεκούς της Ρωσίας, η οποία κάποτε απείλησε να τα πουλήσει στο Ιράν και μόλις ανακοίνωσε ότι δεν θα τα παραδώσει στη Συρία. Μπροστά από τα φορτηγά στέκονται ρώσοι στρατιώτες με στολές που γράφουν «Στρατιωτική Επιθεώρηση Οχημάτων». Σιδηροδρομικές γραμμές είναι επίσης ορατές, μαζί με τις λευκές πολυκατοικίες που φαίνονται στο Google Street View από το σημερινό Καλίνινετς. Αργότερα, το κρατικό TV 1 της Ρωσίας πραγματοποίησε ρεπορτάζ που δείχνει την αυτοκινητοπομπή των Kamaz να διέρχονται από την περιοχή Τούλα φτάνοντας στην Βορόνεζ, όπου είχαν σταματήσει για διανυκτέρευση. Αυτή η εκπομπή επίσης έδειξε σαφώς περισσότερες σημαίες του Ερυθρού Σταυρού, αυτή τη φορά πάνω στα Kamaz και ο παρουσιαστής ανέφερε ότι ήταν σημαίες της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού.

Στη Νότια Ρωσία, επίσης, υπήρχε αρκετή δραστηριότητα κατά τις τελευταίες δύο ημέρες. Ο ρώσος δημοσιογράφος Savik Shuster παρατήρησε ότι ένα άλλο εξελιγμένο σύστημα αντιαεροπορικών, το 9K33 Osa (γνωστός και ως SA-8 Gecko), μεταφέρθηκε στο Ταϊγάνιο της περιοχής Ροστόφ. Σύμφωνα με το ανεξάρτητο ρωσικό μέσο ενημέρωσης RosBiznesKonsalting (RBC.ru), άλλα 15 Kamaz φορτηγά έφτασαν στο Ροστόφ, κοντά στα ουκρανικά σύνορα, όπου προφανώς ετοιμάζονται για αποστολή στην περιοχή Νονμπάςτης Ουκρανίας. «Το ρωσικό Υπουργείο Εσωτερικών και το Υπουργείο Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών θα είναι υπεύθυνα για την παράδοση του κομβόι» ανέφερ το RBC.ru. Αλλά είναι περίεργο ότι το γραφείο του υπουργείου στην Νότια Περιφέρεια στο Ροστόφ αρνήθηκε στο RBC.ru ότι είχε οποιαδήποτε σχέση με την ανθρωπιστική βοήθεια. Η περιφερειακή κυβέρνηση, είπε, ήταν υπεύθυνη για όλες τις μελλοντικές προσφορές στην Ουκρανία.

Όπως μπορούμε να δούμε από τις φωτογραφίες που κατατέθηκαν από το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων της Ρωσίας RIA Novosti, τα φορτηγά της συνοδείας δεν έχουν αναγνωριστικά σήματα ή αριθμούς κυκλοφορίας στα οχήματα. Στα ρωσικά μέσα ενημέρωσης υπήρξε επίσης σύγχυση σχετικά με την προέλευση του κομβόι, ακόμη και δεδομένου ότι αναφέρουν πως τα φορτηγά φεύγουν από περιοχές που έχουν στρατιωτικές φρουρές. Το TV Zvezda του υπουργείου Άμυνας, για παράδειγμα, ανέφερε ότι το κομβόι είναι υπό τις εντολές του EMERCOM, αν και όλα τα οχήματα του υπουργείου έχουν πινακίδες και ένα ξεχωριστό χρώμα - και δεν βάφουν τα οχήματά τους λευκά για ανθρωπιστικές αποστολές. Η ιστοσελίδα Vesti 24 αναφέρεται επίσης στο EMERCOM και ακόμη δείχνει σκηνές από την φόρτωση των φορτηγών. Ωστόσο, στην ιστοσελίδα του EMERCOM δεν υπάρχει δελτίο τύπου σχετικά με αυτό το κομβόι που έλαβε τόση δημοσιότητα και που καλύφθηκε από όλα τα μεγάλα δίκτυα με τη δήθεν συμμετοχή του.

Παρά τη σύγχυση και τα προφανή τεχνάσματα, η ουκρανική κυβέρνηση φάνηκε δεκτική στο να λάβει ό,τι υπάρχει μέσα σε αυτά τα 280 Kamaz, υπό την προϋπόθεση, ωστόσο, ότι δεν θα πατήσει ούτε μια ρόδα σε ουκρανικό έδαφος. «Αυτό το φορτίο θα μεταφερθεί σε άλλα οχήματα μεταφοράς (στα σύνορα) από τον Ερυθρό Σταυρό» δήλωσε ο βοηθός του Ποροσένκο, Τσάλι, στους δημοσιογράφους. «Εμείς δεν θα επιτρέψουμε κανένα κομβόι από το υπουργείο καταστάσεων έκτακτης ανάγκης της Ρωσία ή από τον στρατό στο έδαφος της Ουκρανίας. Τα πάντα θα είναι υπό τον έλεγχο της ουκρανικής πλευράς».

Ίσως. Αλλά και πάλι, το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών έχει τη δική του εκδοχή για ό,τι συμφωνήθηκε. Ο Λαβρόφ είπε στο ITAR-TASS ότι η επαναφόρτωση απορρίφθηκε από το Κίεβο, λόγω της ταλαιπωρίας και του κόστους της μεταφοράς 2.000 τόνων υλικών. Η Ουκρανία δεν έχει ακόμη επιβεβαιώσει αν αυτό είναι αλήθεια, αλλά είναι σαφές ότι τα ρωσικά φορτηγά σκοπεύουν να μπουν μέσα στην Ουκρανία με ένα φορτίο που μόνο η Μόσχα μπορεί να προσδιορίσει.

Υπάρχει άλλη μια πρόκληση του Πούτιν στον ορίζοντα; Τόσο το BuzzFeed του Μαξ Σέντον όσο και ο ραδιοφωνικός σταθμός Ekho Moskvy του Αλεξέι Βενέντικτοφ υποστηρίζουν ότι η Ρωσία ενδέχεται να σχεδιάζει ένα φιάσκο στυλ Γάζας - σύμφωνα με το οποίο τα βίαια μπλοκ της Ουκρανίας που δεν θα θέλουν την διείσδυση του κομβόι προφανώς θα παράσχουν ένα πρόσχημα για τη Μόσχα ώστε να ξεκινήσει έναν κανονικό πόλεμο. Ή ίσως ο Πούτιν να ανέθεσε σε μία από τις ευνοημένες αποσχιστικές πολιτοφυλακές του να επιτεθούν στο κομβόι και να κατηγορήσουν το Κίεβο, με μια μυστική παραστρατιωτική επιχείρηση που σίγουρα θα έχει την ίδια προκατασκευασμένη απάντηση από το Κρεμλίνο. Σε κάθε περίπτωση, τα Kamaz δεν χρειάζεται να μεταφέρουν όπλα ή στρατιωτικό εξοπλισμό για να προκαλέσουν αναστάτωση: αρκεί που φτάνουν στον προορισμό τους.

www.foreignpolicy.com

Διαβάστε περισσότερα