Δεν εμπνέει τους διαδηλωτές η τουρκική αντιπολίτευση

Η συνεχιζόμενη βία και η γενική απεργία τη Δευτέρα λύγισε τις τουρκικές αγορές, καθώς οι επενδυτές εξέφρασαν αμφιβολίες για την ικανότητα του Πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να σταματήσει τις αντικυβερνητικές διαμαρτυρίες. Η διασπασμένη αντιπολίτευση όμως δεν μπόρεσε να καρπωθεί επαρκώς το ξέσπασμα της δημόσιας οργής των τελευταίων δεκαετιών, ενώ ο Ερντογάν έχει αξιοποιήσει τον διχασμό της ενισχύοντας τη θέση του κατά τη διάρκεια των τριών εβδομάδων των διαδηλώσεων, γράφει ο Emre Peker.

Οι, ως επί το πλείστον,

μορφωμένοι, μεσαίας τάξης διαδηλωτές έχουν ενωθεί υπό την κοινή αποστροφή για το κυβερνόν Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, ΑΚΡ, και την ολοένα πιο αυταρχική ηγεσία του Ερντογάν που καταπατά τις ατομικές ελευθερίες, από τότε που κέρδισε εύκολα μια τρίτη θητεία το 2011. Αλλά αυτή η απογοήτευση δεν έχει ακόμη μεταφραστεί σε σημαντικά οφέλη για τα κόμματα της αντιπολίτευσης, καθώς η Τουρκία προετοιμάζεται για άλλον ένα γύρο τοπικών και εθνικών εκλογών, από τον Μάρτιο του 2014.

«Ένα σημαντικό μέρος της εξουσίας του πρωθυπουργού προέρχεται από την έλλειψη οράματος και προγράμματος της αντιπολίτευσης», σχολιάζει ο Soli Ozel του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Kadir Has της Κωνσταντινούπολης. «Τα δύο κύρια κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν κολλήσει σε μια χρονική δίνη και με τις νοοτροπίες τους είναι αδύνατον να κατανοήσουν τις σημερινές διαμαρτυρίες».
Υπήρχε σχετική ηρεμία την Δευτέρα στην Κωνσταντινούπολη, την Άγκυρα και αλλού, παρά τη γενική απεργία χιλιάδων εργαζομένων μετά από δύο ημέρες έντονων συγκρούσεων. Στην Κωνσταντινούπολη, μια πορεία συνδικάτων προς την πλατεία Ταξίμ, το επίκεντρο των διαδηλώσεων, διαλύθηκε μετά την επέμβαση της αστυνομίας.
Οι βουλευτές του βασικού κόμματος της αντιπολίτευσης, του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), έχουν υποστηρίξει τις διαδηλώσεις, ενώ κάποιοι βγήκαν στους δρόμους με τα πλήθη. Όμως, παρά την πρόσφατη άνοδο, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το CHP θα έχει χειρότερα ποσοστά σήμερα από ό,τι στις εκλογές του 2011, όταν πήρε 26% των ψήφων, σηματοδοτώντας την ανάγκη μιας άλλης στροφής μετά την αντικατάσταση του ισχυρού κοσμικού ηγέτη επί τρία χρόνια. Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος θεωρήθηκε ως Γκάντι της Τουρκίας όταν ανέλαβε τα ηνία του CHP το 2010, επαινέθηκε επειδή δεν μετέτρεψε τις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις σε έναν πολιτικό σκοπό. Αλλά το κόμμα, το οποίο ιδρύθηκε από τον ιδρυτή της σύγχρονης Τουρκίας, Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, επίσης, έχει επικριθεί από τους διαδηλωτές ότι έδωσε στον Ερντογάν τα ηνία στο Κοινοβούλιο.

«Το CHP πρέπει να αλλάξει και πάλι και αυτή τη φορά αφορά την ελευθερία» είπε ο Κιλιτσντάρογλου σε συνέντευξή του. «Η Τουρκία βρίσκεται σε οριακό στάδιο όσον αφορά τη δημοκρατία, τα γεγονότα στο πάρκο Γκεζί προκάλεσαν αυτή την καμπή και τώρα η Τουρκία χρειάζεται περισσότερη δημοκρατία, περισσότερες ελευθερίες». Το CHP μελετά προσεκτικά τις διαμαρτυρίες για να μάθει τι θέλουν οι επικριτές της κυβέρνησης, είπε ο Κιλιτσντάρογλου. Μεταξύ των πρωτοβουλιών του κόμματος είναι οι προσπάθειες για τη βελτίωση της επικοινωνίας, με τη δημιουργία μιας online επιτροπής που θα δέχεται συστάσεις και θα προσελκύει νέους ανθρώπους σε τοπικά παραρτήματα.

Η πρώτη δημοσκόπηση από το ξέσπασμα των διαδηλώσεων δημοσιεύθηκε την Κυριακή από το Κέντρο Στρατηγικών και Κοινωνικών Ερευνών MetroPOLL. Διαπίστωσε ότι ο Ερντογάν διατήρησε την υποστήριξη του 54% των Τούρκων, ενώ η στήριξη για το κόμμα του AKP παρέμεινε σχετικά σταθερή στο 35%, έναντι 36% τον Απρίλιο. Το κόμμα, όμως, ήταν στο 52% το Δεκέμβριο του 2011, έξι μήνες μετά τις τελευταίες εκλογές. Το ποσοστό του CHP αυξήθηκε σε 23% από 15% τον Απρίλιο, ενώ το Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος αύξησε το ποσοστό του σε 14,5% από 10% και το φιλοκουρδικό Κόμμα Ειρήνης και Ανάπτυξης στο 6,2% από 4%. Οι μισοί από τους ερωτηθέντες δήλωσαν επίσης ότι η κυβέρνηση του ΑΚΡ γίνεται όλο και πιο αυταρχική και καταπιεστική, ενώ το 54% δήλωσε ότι οι αξιωματούχοι παρεμβαίνουν όλο και περισσότερο στις επιλογές του τρόπου ζωής των ατόμων. Η δημοσκόπηση έγινε σε 2.818 ενήλικες την περίοδο 3 – 12 Ιουνίου, με περιθώριο σφάλματος δύο ποσοστιαίες μονάδες.

Οι πολιτικές που χαρακτήρισαν τις δύο πρώτες θητείες του Ερντογάν –η επιδίωξη ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η καθαίρεση των στρατηγών, των εισαγγελέων και των δικαστών από την πολιτική αρένα- του έδωσαν τις ψήφους των φιλελεύθερων και των αναποφάσιστων κατά την τελευταία δεκαετία, ενώ η πολιτική σταθερότητα και η ταχεία οικονομική ανάπτυξη την περίοδο της ηγεσίας του ενίσχυσαν την υποστήριξη από την επιχειρηματική κοινότητα.

Η αυξανόμενη απογοήτευση που βγήκε στους δρόμους αφορά πολιτικές που θεσπίστηκαν κατά τη διάρκεια της τρίτης θητείας του, όπως ο περιορισμός της πώλησης αλκοόλ, μια εκστρατεία για να ενθαρρύνει όλα τα νοικοκυριά να έχουν τουλάχιστον τρία παιδιά και οι αλλαγές στο σύστημα εκπαίδευσης που οι επικριτές λένε ότι απειλούν να αντικαταστήσουν τον κοσμικό χαρακτήρα της με μια ισλαμική ατζέντα.

Ο Ερντογάν αναμένεται ευρέως να κατέβει το επόμενο έτος στην πρώτη άμεση εκλογή για την προεδρία, μια θέση την οποία θέλει για να επεκτείνει τις αρμοδιότητές της. Εν τω μεταξύ, υπονόησε ότι το CHP προκάλεσε τις διαδηλώσεις για να δημιουργήσει αναταραχές και να καταλάβει την εξουσία με έμμεσο τρόπο, επειδή δεν μπορεί να το πράξει στην κάλπη. Ο Κιλιτσντάρογλου έχει αρνηθεί την κατηγορία. Πολλοί διαδηλωτές λένε ότι η διαιρεμένη αντιπολίτευση πρέπει να συνεργαστεί για να περιορίσει την όλο και πιο μονομερή πολιτική του ΑΚΡ. «Ο Ερντογάν επεκτείνει τη δημοκρατία μόνο για το 50% του πληθυσμού που τον υποστηρίζει», είπε ο Ulkun Yalcin, ένας 17χρονος μαθητής και διαδηλωτής που θα ψηφίσει για πρώτη φορά στις εκλογές του επόμενου έτους. «Εάν η τρέχουσα ασυνέπεια της αντιπολίτευσης συνεχισθεί, θα χάσει η Τουρκία και ο λαός της». Ένας άλλος ψηφοφόρος, ο 58χρονος συνταξιούχος Mehmet Gunay, είπε ότι ψήφιζε το Δημοκρατικό Αριστερό Κόμμα, με επικεφαλής τον Μπουλέντ Ετσεβίτ, αλλά υποστήριξε το AKP στην πρώτη εκλογική νίκη του το 2002. Μετά σταμάτησε να το ψηφίζει. «Δεν θα ψηφίσω κανένα κόμμα από αυτά που υπάρχουν σήμερα» λέει. «Αν δημιουργηθεί ένα επαναστατικό κόμμα στο πάρκο Γκεζί όμως, θα πάρει την ψήφο μου».

wsj.com