Μπορεί το Facebook να σας κάνει δυστυχισμένους;

Πριν από πολύ καιρό, μια νέα μορφή επικοινωνίας σάρωσε τον κόσμο, αλλάζοντας τη ζωή με τρόπους που δεν μπορούσαμε να φανταστούμε. Ένας σχολιαστής το χαρακτήρισε «το μεγαλύτερο μέσο επικοινωνίας που αναπτύχθηκε ποτέ από ανθρώπινο μυαλό», ενώ άλλοι επεσήμαναν τη δυνατότητά του να φέρνει επανάσταση στις ειδήσεις, την ψυχαγωγία και την εκπαίδευση. Αλλά ο ποιητής και θεατρικός συγγραφέας TS Eliot είχε διαφορετική άποψη. «Είναι ένα μέσο ψυχαγωγίας που επιτρέπει

σε εκατομμύρια ανθρώπους να ακούν το ίδιο αστείο ταυτόχρονα και όμως να παραμένουν μοναχικοί». Ο Eliot και άλλοι έγραφαν για την τηλεόραση στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Αλλά προχωρώντας γρήγορα 50 χρόνια μπροστά, δικαίως θα μπορούσε να σκεφθεί κάποιος ότι οι παρατηρήσεις τους ισχύουν εξίσου για το διαδίκτυο και για τα online μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το σημαντικότερο από αυτά είναι το Facebook, το κοινωνικό δίκτυο που γιορτάζει τα 10α γενέθλιά του αυτή την εβδομάδα. Τα στατιστικά του είναι εκπληκτικά. Μέσα σε μόλις μία δεκαετία, έχουν εγγραφεί 1,3 δισεκατομμύρια άνθρωποι, οι μισοί από τους οποίους συνδέονται καθημερινά και περνούν κατά μέσο όρο 18 λεπτά ανά επίσκεψη. Το Facebook συνδέει οικογένειες σε ολόκληρες ηπείρους, φίλους μέσα από τα χρόνια και ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Και όμως, οι επιπτώσεις του Facebook στους χρήστες του δεν είναι εντελώς καλοήθεις.

Ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η δυνατότητα σύνδεσης δεν σημαίνει απαραίτητα ότι οι άνθρωποι είναι πιο ευτυχισμένοι και μάλιστα θα μπορούσε στην πραγματικότητα να μειώσει την ικανοποίηση που αισθάνονται για τη ζωή τους. Μπορεί να είναι πραγματικά δυνατόν το Facebook να σας κάνει δυστυχισμένους; Μέχρι πρόσφατα, λίγοι είχαν μελετήσει το ζήτημα αυτό και οι ελάχιστες αποδείξεις που υπήρχαν στην πραγματικότητα άφηναν να εννοηθεί ότι το κοινωνικό δίκτυο έχει ευεργετική επίδραση.

Το 2009, ο Sebastian Valenzuela και οι συνεργάτες του στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, στο Όστιν, μέτρησαν το ποσό ικανοποίησης από τη ζωή πάνω από 2.500 φοιτητών που χρησιμοποιούσαν το Facebook και βρήκαν μια μικρή θετική συσχέτιση. Ωστόσο, το περασμένο καλοκαίρι, μια ομάδα ψυχολόγων από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν στην Αν Άρμπορ και το Πανεπιστήμιο του Leuven στο Βέλγιο αποφάσισαν να προχωρήσουν λίγο βαθύτερα, αξιολογώντας το πώς αλλάζει η ικανοποίηση από τη ζωήμε την πάροδο του χρόνου και με τη χρήση του Facebook.

Ο Ethan Kross και οι συνεργάτες του εξέτασαν μια ομάδα ανθρώπων πέντε φορές την ημέρα, για πάνω από δύο εβδομάδες, σχετικά με τη συναισθηματική τους κατάσταση. Έκαναν ερωτήσει όπως «πώς αισθάνεσαι τώρα;», «πόσο μόνος νιώθεις τώρα;», «πόσο έχεις χρησιμοποιήσει το Facebook από την τελευταία φορά που σε ρωτήσαμε;» και ούτω καθεξής. Αυτό τους έδωσε μια συνοπτική εικόνα για την καλή κατάσταση του κάθε ατόμου και τη χρήση του Facebook όλη την ημέρα.

Η ομάδα διαπίστωσε ότι η χρήση του Facebook σχετίζεται με χαμηλή αίσθηση του να νοιώθει κάποιος καλά. «Όσο περισσότερο οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν το Facebook για διάστημα δύο εβδομάδων, τόσο περισσότερο τα επίπεδα ικανοποίησης από τη ζωή τους μειώθηκαν με την πάροδο του χρόνου», είπαν . «Αντί να ενισχυθεί η ευημερία τους, αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι το Facebook μπορεί να την υπονομεύσει».

Διαγωνισμός δημοτικότητας

Υπάρχουν αρκετές πιθανές εξηγήσεις για τη διαπίστωση. Ίσως να οφείλεται στο ότι οι άνθρωποι που δεν αισθάνονταν καλά ήταν πιο πιθανό να επισκεφθούν το Facebook, αλλά η ομάδα ήταν σε θέση να το αποκλείσει αυτό, διότι τα στοιχεία τους θα είχαν αποκαλυφθεί αν οι άνθρωποι αισθάνονταν άσχημα πριν από την επίσκεψή τους στο site.

Όπως επισήμαναν ο Kross και οι συνεργάτες του, το Facebook είναι μια πολύτιμη πηγή για την εκπλήρωση τη βασικής ανθρώπινης ανάγκης για κοινωνική επαφή. Αλλά υποψιάζομαι ότι το είδος της επαφής που παρέχει το Facebook δεν κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται καλύτερα με την πάροδο του χρόνου. Το αντίθετο ίσχυε για την διαπροσωπική επαφή, σύμφωνα με τα στοιχεία τους. Ίσως να υπάρχει κάτι διαφορετικό στις ψηφιακές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, υποστηρίζουν.

Μια πιθανότητα θα μπορούσε να είναι απλά η ζήλια. Εξάλλου, μπορεί να είναι απογοητευτικό να βλέπεις ξαδέρφια και πρώην συμμαθητές σου να καμαρώνουν για τις επιτυχίες της σταδιοδρομίας τους, τις διακοπές ή τα νέα παιδιά τους. Μερικοί ερευνητές έχουν αναφερθεί σε αυτό το φαινόμενο ως «σύνδρομο φιλικού κόσμου», όπου φαίνεται ότι όλοι περνούν καλύτερα από εσένα. Το σύνδρομο προέρχεται από μία επίδραση που προσδιορίστηκε από κοινωνιολόγους στη δεκαετία του 1970 και ονομάζεται «σύνδρομο του κακού κόσμου», όπου οι άνθρωποι που παρακολούθησαν πολύ βία στην τηλεόραση θεώρησαν ότι ο κόσμος ήταν πιο βίαιος από ό,τι πραγματικά είναι.

Οι φίλοι σας στο Facebook είναι πιο πιθανό να διαλαλούν τις επιτυχίες τους παρά τις αποτυχίες τους, κάτι που μπορεί να δώσει μια στρεβλή εικόνα του τι είναι πραγματικά η ζωή. Ένα άλλο παρόμοιο φαινόμενο που έχει προκύψει τα τελευταία χρόνια θα μπορούσε επίσης να εξηγήσει αυτή τη δυσαρέσκεια: οι φίλοι σας είναι, κατά μέσο όρο, πιο δημοφιλείς από εσάς.

Το 1991, ο κοινωνιολόγος Scott Feld αποκάλυψε μια έκπληξη, ενώ μελετούσε τη φύση των κοινωνικών δικτύων στην προ -internet εποχή. Τα δεδομένα προέκυψαν όταν ρώτησαν παιδιά σε διάφορα σχολεία ποιοι είναι οι φίλοι τους, αν αυτές οι φιλίες είχαν ανταπόκριση και στη συνέχεια σχεδίασαν το δίκτυο που προέκυψε με το χέρι. Ο Feld υπολόγισε τον αριθμό των φίλων που είχε κάθε άτομο και τον σύγκρινε με τον αριθμό των φίλων που είχαν οι φίλοι. Προς μεγάλη έκπληξη όλων, ανακάλυψε ότι οι φίλοι ενός παιδιού σχεδόν πάντα είχαν περισσότερους φίλους από ό,τι αυτοί, κατά μέσο όρο.

Ποιος είναι καλύτερος και πρώτος

Από τότε, άλλοι ερευνητές έχουν ανακαλύψει ότι αυτό το «παράδοξο της φιλίας» είναι ένα γενικό χαρακτηριστικό των κοινωνικών δικτύων και ισχύει και για άλλα πράγματα. Όχι μόνο οι φίλοι σας έχουν περισσότερους φίλους από ό,τι εσείς, αλλά έχουν πιθανώς και περισσότερους ερωτικούς συντρόφους. Αν και εξαιρετικά αντιφατικό, υπάρχει ένας απλός μαθηματικός λόγος για αυτό. Οι άνθρωποι με πολλούς φίλους είναι πιο πιθανό να συμπεριλαμβάνουν τους φίλους σας εξ αρχής. Και όταν το κάνουν, αυξάνουν σημαντικά το μέσο αριθμό των φίλων που έχουν οι φίλοι σας. Οι άνθρωποι έχουν περισσότερους φίλους από εσάς απλά και μόνο επειδή ο μέσος όρος είναι ασύμμετρος.

Η άνοδος των online κοινωνικών δικτύων τα έχει επιβεβαιώσει όλα αυτά, αν μη τι άλλο επειδή οι ερευνητές έχουν ξαφνικά πρόσβαση σε ένα επίπεδο λεπτομέρειας που ήταν ανήκουστο πριν από την εποχή του διαδικτύου. Σύμφωνα με τον Nathan Hodas και τους συνεργάτες του στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας, το παράδοξο της φιλίας ισχύει επίσης για περισσότερο από το 98 % των χρηστών του Twitter.

Γιατί αυτό μπορεί να σας κάνει να νιώθετε σκυθρωπός; Σε αντίθεση με τις φιλίες στον φυσικό κόσμο, στο Facebook μπορείτε να δείτε ακριβώς πόσο δημοφιλείς είναι οι πιο δημοφιλείς φίλοι σας. Επιπλέον, τον περασμένο μήνα ο Young- Ho Eom, στο Πανεπιστήμιο της Τουλούζης στη Γαλλία και ο Hang - Hyun Jo στο Πανεπιστήμιο Aalto στη Φινλανδία διαπίστωσαν ότι ο πλούτος και η ευτυχία μπορεί να δείξουν την ίδια παράδοξη συμπεριφορά - αν και δεν είναι σαφές για ποιο λόγο. Έτσι, ακόμα κι αν πολλοί από τους φίλους σας είναι όπως εσείς, η έρευνα δείχνει ότι υπάρχει μια μεγάλη πιθανότητα να υπάρχει τουλάχιστον ένα σημαντικά πλουσιότερο ή ευτυχέστερο πρόσωπο στο κοινωνικό δίκτυό σας. Όλα αυτά θα μπορούσαν να σας καταθλίψουν. Και αυτό δεν διαφέρει πραγματικά τόσο από το πώς φάνηκε η τηλεόραση στον TS Eliot.

bbc.com

Διαβάστε περισσότερα