Αφγανιστάν: Η επόμενη προσφυγική κρίση της Ευρώπης

Καθώς ο πόλεμος στο Αφγανιστάν αναθερμαίνεται, χιλιάδες Αφγανοί πρόσφυγες εγκαταλείπουν τη χώρα τους. Αλλά το Ιράν και το Πακιστάν, το οποίο στεγάζει το μεγαλύτερο μέρος των Αφγανών προσφύγων από προηγούμενους κύκλους βίας, είναι όλο και πιο αφιλόξενο. Έτσι, η νέα έξοδος έχει αρχίσει να ρέει προς την Ευρώπη, που έχει ήδη κατακλυστεί από πρόσφυγες της Συρίας.

Ωστόσο, αυτοί οι Αφγανοί έχουν προσελκύσει ελάχιστη προσοχή από τους Δυτικούς πολιτικούς φορείς. Δεν φαίνεται να αναγνωρίζουν την απόγνωση των Αφγανών

και τις προκλήσεις που θέτει η φυγή τους για το Αφγανιστάν, τις γειτονικές του χώρες και την Ευρώπη. Για τους Αφγανούς, είναι ένας επαναλαμβανόμενος εφιάλτης. Όπως και οι προηγούμενες έξοδοι, που ξεκινούν από τη δεκαετία του 1970, απογυμνώνει τη χώρα από τους επαγγελματίες που είναι ζωτικής σημασίας για το μέλλον της ως ένα σύγχρονο κράτος.

Ο πρόεδρος Ομπάμα θα έχει την ευκαιρία να το αλλάξει αυτό την Πέμπτη, θέτοντας το θέμα ψηλά στην ατζέντα του και ζητώντας τη διεθνή προσοχή γι’ αυτό, όταν θα φιλοξενήσει τον πρωθυπουργό του Πακιστάν, Ναουάζ Σαρίφ, στην Ουάσιγκτον.

Το νέο κύμα των προσφύγων ξεκίνησε με τις επιθέσεις των Ταλιμπάν φέτος και εντάθηκε όταν ο πόλεμος έφτασε σε κατοικημένες περιοχές, όπως στην Κουντούζ. Τον περασμένο μήνα, εργαζόμενοι στο γραφείο διαβατηρίων του Αφγανιστάν δήλωσαν ότι εξέδιδαν κατά μέσο όρο 2.000 διαβατήρια καθημερινά – αριθμό τριπλάσιο από αυτόν πριν από έξι μήνες.

Τις τελευταίες δεκαετίες, οι περισσότεροι Αφγανοί πρόσφυγες έχουν σκορπιστεί στο Πακιστάν, όπου σήμερα φιλοξενούνται περίπου τρία εκατομμύρια. Αλλά οι πρόσφυγες εκεί διαμαρτύρονται ότι φέτος οι αρχές τους έχουν αναγκάσει να επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης αναφέρει ότι 90.000 Αφγανοί με έδρα το Πακιστάν έκαναν ακριβώς αυτό από τον Ιανουάριο. Τώρα, η κυβέρνηση αρνείται να παρατείνει τις άδειες παραμονής για 1,5 εκατομμύρια πρόσφυγες, πολλοί από τους οποίους βρίσκονται στο Πακιστάν εδώ και δεκαετίες, όταν θα λήξουν στο τέλος του έτους.

Το Ιράν, επίσης, απελαύνει πρόσφυγες. Ένας λόγος είναι ο φόβος ότι οι Αφγανοί έχουν διασυνδέσεις με εμπόρους ναρκωτικών και θα επιδεινώσουν τα προβλήματα χρήσης ναρκωτικών στο Ιράν.

Η απέλαση μπορεί να είναι μια σκληρή ποινή. Κάποιοι που επαναπατρίζονται καταλήγουν σε στρατόπεδα των Ηνωμένων Εθνών κοντά στην Τζαλαλαμπάντ, ένα προπύργιο για τους πρώην μαχητές των Ταλιμπάν που έχουν ενταχθεί στο Ισλαμικό Κράτος. Ο κίνδυνος μπορεί να είναι χειρότερος για τους Χαζάρους: είναι σιίτες μουσουλμάνοι και πολλοί ξέφυγαν από τη σφαγή από τους Ταλιμπάν. Οι Αφγανοί δεν μπορούν να περιμένουν πολλή βοήθεια από τη δική τους κυβέρνηση. Μια επίσημη αμερικανική έκθεση αναφέρει ότι το Στέιτ Ντιπάρτμεντ σταμάτησε να χρηματοδοτεί ένα πρόγραμμα για τον επαναπατρισμό και την κατάρτιση αφγανών προσφύγων πέρυσι, αφού διαπίστωσε ότι υπήρχε διαφθορά και ήταν δυσλειτουργικό.

Η βοήθεια στους Αφγανούς πρόσφυγες δεν είναι ένα εύκολο θέμα για τους Πακιστανούς αξιωματούχους, οι οποίοι ασχολούνται ήδη με το ένα εκατομμύριο εκτοπισμένους Πακιστανούς που έχουν φύγει από τις εσωτερικές τους συγκρούσεις στις συνοριακές περιοχές. Έτσι, η αφγανική φυγή έχει όλο και περισσότερο την Ευρώπη ως προορισμό της, μετά από ένα επικίνδυνο ταξίδι σε ολόκληρο το Ιράν, την Τουρκία και τη Μεσόγειο. Σύμφωνα με εκτιμήσει του ΟΗΕ και της Ευρώπης, περισσότεροι από το 20 τοις εκατό των περίπου 500.000 ανθρώπων που έχουν φτάσει φέτος μέσω της Μεσογείου ήταν Αφγανοί.

Η ροή αποτελεί σοβαρή πρόκληση για την Ευρώπη, η οποία αντιμετωπίζει ήδη τη μεγαλύτερη κρίση προσφύγων από το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και δεν χρειάζεται περαιτέρω αποδιοπομπαίους τράγους για να επιτεθούν οι δημαγωγοί εναντίον της μετανάστευσης.

Αλλά εάν η Ευρώπη κλείσει τις πόρτες της σε αυτούς, αυτό θα αλλάξει μόνο την πρόκληση στο Πακιστάν, όπου θα μπορούσε να αναμένεται ότι οι Αφγανοί θα φθάνουν σε μεγαλύτερους αριθμούς. Ακόμη και σε κανονικές συνθήκες, δεκάδες χιλιάδες Αφγανοί πηγαινοέρχονται κάθε μήνα ανάμεσα στα δύο συνοριακά σημεία ελέγχου, οι περισσότεροι από αυτούς ως νόμιμοι προσωρινοί επισκέπτες. Ο πειρασμός να εξαπατήσουν σε αυτά τα σημεία διέλευσης θα αυξηθεί, καθώς και άλλοι απελπισμένοι Αφγανοί κατευθύνονται προς τα πιο πορώδη τμήματα των συνόρων. Αυτό σίγουρα θα επιδεινώσει μια αυξανόμενη δημόσια δυσαρέσκεια των Αφγανών προσφύγων, τους οποίους πολλοί Πακιστανοί συνδέουν ήδη με την τρομοκρατία και τα ναρκωτικά και θεωρούν τροχοπέδη για την οικονομία τους.

Έτσι, ο κόσμος πρέπει να αναγνωρίσει το απλό γεγονός ότι οι πρόσφυγες του Αφγανιστάν χρειάζονται βοήθεια. Η δική τους κυβέρνηση, πολιορκούμενη από τον πόλεμο και τη δυσλειτουργία της, δεν μπορεί να το κάνει και οι δύο μεγαλύτεροι γείτονές τους είναι όλο και πιο αδιάφοροι για τα δεινά τους. Δεν είναι ρεαλιστικό να αναμένουμε το Πακιστάν να δεχθεί εθελοντικά περισσότερους Αφγανούς πρόσφυγες. Ακόμα, θα πρέπει να βοηθήσει καλύτερα αυτούς που ήδη υπάρχουν. Ο Ομπάμα πρέπει να πιέσει τον Σαρίφ να επεκτείνει τις άδειες παραμονής που πρόκειται να λήξουν. Θα πρέπει να παροτρύνει μια πιο σταδιακή και ανθρώπινη διαδικασία επαναπατρισμού. Και θα πρέπει να διαβεβαιώσει τον Σαρίφ ότι οι Αμερικανοί εξακολουθούν να δεσμεύονται για την οικονομική στήριξη των διεθνών προγραμμάτων βοήθειας των Αφγανών προσφύγων στο Πακιστάν και το Ιράν - προγράμματα που βρίσκονται τώρα υπό δημοσιονομική πίεση.

Το Ιράν, το οποίο στεγάζει το δεύτερο μεγαλύτερο προσφυγικό πληθυσμό του Αφγανιστάν, έχει επεκτείνει τις βίζες των 450.000 Αφγανών. Ωστόσο, οι Αφγανοί που ζουν εκεί αναφέρουν επίσης αναγκαστικές απελάσεις και άλλη κακομεταχείριση. Σύμφωνα με μια πρόσφατη έκθεση, αστυνομικοί στα ιρανικά σύνορα πυροβόλησαν και σκότωσαν επτά Αφγανούς που προσπαθούν να εισέλθουν στη χώρα. Οι πολιτικές αυτές πρέπει να σταματήσουν.

Όσο για τις δυτικές χώρες, οι λαοί της Ευρώπης των οποίων οι στρατιώτες συμμετείχαν στην αποστολή του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι Αφγανοί θα συμπεριλαμβάνονται στις ποσοστώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης που διανέμουν πρόσφυγες μεταξύ των κρατών-μελών. Και η Ουάσιγκτον θα πρέπει να επισπεύσει τις ειδικές άδειες για εκείνους τους Αφγανούς που εργάζονταν για την κυβέρνηση ή τον στρατό των Ηνωμένων Πολιτειών και οι ζωές τους βρίσκονται σε κίνδυνο. Τον Σεπτέμβριο, τουλάχιστον 13.000 Αφγανοί και Ιρακινοί με την ιδιότητα αυτή ήταν ακόμα σε αναμονή.

Και, αν η ασφάλεια μπορεί να εξασφαλιστεί, οι διεθνείς ομάδες βοήθειας θα πρέπει να επιταχύνουν τη δημιουργία ασφαλών ζωνών εντός περιοχών της χώρας, όπου σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη ο συνολικός αριθμός των εσωτερικά εκτοπισμένων πληθυσμών είναι σχεδόν ένα εκατομμύριο. Αυτοί οι άνθρωποι χρειάζονται κίνητρα για να παραμείνουν στο Αφγανιστάν.

Εν τω μεταξύ, μερικοί από τους άλλους γείτονες του Αφγανιστάν θα πρέπει να συνασπιστούν για να βοηθήσει. Οι γειτονικές χώρες της Κεντρικής Ασίας, μαζί με τη Ρωσία, την Κίνα και το Ιράν, χρειάζονται περισσότερη σταθερότητα στο Αφγανιστάν και φοβούνται το φάντασμα των βαρέων προσφυγικών ρευμάτων στις χώρες τους. Θα πρέπει να συγκεντρώσουν κεφάλαια για να υποστηρίξουν τον σχηματισμό μόνιμα ασφαλών περιοχών μέσα στο Αφγανιστάν, σε μέρη, όπως η επαρχία Μπαμιάν, που εξακολουθούν να απολαμβάνουν σχετικής σταθερότητας.

Δεδομένων της έλλειψης γρήγορων λύσεων για τη βία του Αφγανιστάν, της διαφθοράς και της οικονομικής δυσπραγίας, οι ασφαλείς περιοχές μπορεί να είναι το καλύτερο δυνατό κίνητρο για να παραμείνουν οι Αφγανοί στη χώρα τους. Είναι μόνο μια προσωρινή λύση, αλλά μία που θα μπορούσε να βοηθήσει να κρατηθεί μια επικίνδυνη κρίση υπό έλεγχο.

nytimes.com

Διαβάστε περισσότερα