Politico: Γιατί παραμένει ο κίνδυνος του Grexit

Αυτό το καλοκαίρι η Ελλάδα θα βρεθεί σε μια κρίσιμη καμπή, εν μέσω οικονομίας και μεταναστευτικού, γράφει η Megan Greene.

Πολλοί αναλυτές σε έναν από τους κύριους οίκους αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας χαμογέλασαν συγκαταβατικά, ενώ βρίσκονταν σε ένα τραπέζι αίθουσας συνεδριάσεων πρόσφατα και ρωτήθηκαν για την πιθανότητα μιας ελληνικής εξόδου από το ευρώ. Ήταν σαφές ότι απέρριπταν την ιδέα. Δεν υπάρχει σχεδόν καμία πιθανότητα η Ελλάδα

να φύγει από την ευρωζώνη, διαβεβαίωσαν. Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που οίκοι αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας πέφτουν έξω. Οι προσπάθειες της Ελλάδας να ολοκληρώσει την πρώτη αναθεώρηση της διάσωσης και ταυτόχρονα να διαχειριστεί την άφιξη των χιλιάδων προσφύγων στις ακτές της είναι πιθανό να κορυφωθεί αυτό το καλοκαίρι. Και, στοίχημα, ότι το Grexit θα είναι και πάλι πάνω στο τραπέζι.

* * *

Σχεδόν ένα χρόνο αφού ο ΣΥΡΙΖΑ συγκλόνισε το ελληνικό πολιτικό κατεστημένο με τη νίκη του τον Ιανουάριο του 2015 στις εκλογές, τα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία ασχολούνται με αμείωτο ενδιαφέρον με τη δημοσιονομική ασωτία της Ελλάδας. Αλλά αυτό είναι απίθανο να διαρκέσει. Οι πιστωτές στην Ελλάδα καταφθάνουν στην Αθήνα αυτή την εβδομάδα για να συζητήσουν την πρώτη αξιολόγηση της Ελλάδας στο πλαίσιο του τρίτου προγράμματος διάσωσης.

Όπως έχει συμβεί πολλές φορές στο παρελθόν στην Ελλάδα, η αξιολόγηση αυτή θα έπρεπε ήδη να έχει ολοκληρωθεί και τα κεφάλαια να έχουν απελευθερωθεί. Το κύριο σημείο τριβής είναι η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος. Το τρίτο πρόγραμμα διάσωσης ζητεί την εξοικονόμηση κόστους συνταξιοδότησης 1 τοις εκατό του ΑΕΠ το 2016. Η κυβέρνηση έχει θέσει σε εφαρμογή μέτρα για την επίτευξη των δύο τρίτων αυτού του στόχου μέχρι τώρα, αφήνοντας ένα κενό περίπου 600 εκατ. ευρώ.

Τα σχέδια του ΣΥΡΙΖΑ να αναπληρώσει το κενό περιλαμβάνουν υψηλότερες εισφορές των αγροτών και μια αντιλαϊκή πρόταση για τους αυτοαπασχολούμενους που έχει οδηγήσει σε εκτεταμένες διαμαρτυρίες σε όλη τη χώρα. Λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Μικρών Επιχειρήσεων, περισσότερο από το 50 τοις εκατό των ελληνικών νοικοκυριών στηρίχθηκε σε συντάξεις ως κύρια πηγή του εισοδήματός του το 2015, δεν αποτελεί καμία κατάπληξη το γιατί οι περικοπές στις συντάξεις αποτελούν ένα ιδιαίτερα τοξικό θέμα στην ελληνική πολιτική σκηνή.

Οι διαμαρτυρίες δεν έχουν απειλήσει σοβαρά τη συνοχή της κυβέρνησης μέχρι σήμερα, αλλά αυτό μπορεί να αλλάξει: Με πλειοψηφία μόλις τριών εδρών στο κοινοβούλιο, η κυβέρνηση Τσίπρα έχει ελάχιστα περιθώρια για ελιγμούς. Αν ο συνασπισμός χάσει την πλειοψηφία του, η συνοχή της κυβέρνησης θα έχει σοβαρό πρόβλημα.

* * *

Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους μπορούμε να περιμένουμε ότι οι πιστωτές θα κρατήσουν σκληρή στάση με την Ελλάδα. Πρώτα απ 'όλα, ο κίνδυνος του να πιέσουν τη σημερινή κυβέρνηση σε σημείο κατάρρευσης δεν έχει πλέον τον αποτρεπτικό χαρακτήρα που είχε κάποτε. Από την αρχή της ελληνικής διάσωσης το 2010, οι διαδοχικές κυβερνήσεις υποστήριξαν ότι οι πιστωτές ήταν καλύτερα να διαπραγματευτούν με αυτές, παρά με ένα κόμμα της αντιπολίτευσης ενάντια στη διάσωση. Αυτό το επιχείρημα δεν ισχύει πλέον.

Με τον Κυριάκο Μητσοτάκη να έχει εκλεγεί πρόσφατα αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας, υπάρχει μια βιώσιμη εναλλακτική λύση για έναν πρωθυπουργό ο οποίος είναι σχετικά εποικοδομητικός στο πακέτο διάσωσης. Αναμφίβολα, ορισμένοι πιστωτές μπορεί να προτιμούν να διαπραγματευτούν με τον Μητσοτάκη, παρά με τον Τσίπρα.

Δεύτερον, το ΔΝΤ δεν έχει ακόμη αποφασίσει αν θα συμμετάσχει στο τρίτο πακέτο διάσωσης. Έχει είπε ότι θα ήταν πρόθυμο να συμμετέχει μόνο εάν το χρέος στην Ελλάδα είναι βιώσιμο, πράγμα που συνεπάγεται είτε την ελάφρυνση του χρέους ή την ακόμη πιο οδυνηρή δημοσιονομική προσαρμογή για την Ελλάδα. Μέχρι στιγμής, οι υπόλοιποι πιστωτές έχουν δείξει ελάχιστη διάθεση για ελάφρυνση του χρέους. Ο επικεφαλής του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ δήλωσε πρόσφατα ότι η ευρωζώνη μπορεί να είναι σε θέση να εξετάσει την ελάφρυνση του χρέους για την Ελλάδα σε 10 ή 15 χρόνια.

Το ΔΝΤ είναι επομένως πιθανό να οδηγήσει σε ένα πολύ σκληρό παζάρι για τη δημοσιονομική προσαρμογή της Ελλάδας. Το ΔΝΤ μπορεί να βασιστεί στην υποστήριξη της Γερμανίας, ειδικότερα. Η Γερμανίδα Καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ επιμένει στην συμμετοχή του ΔΝΤ στο τρίτο σχέδιο διάσωσης, για να της δώσει πολιτική κάλυψη στην Bundestag.

Τρίτον, η κρίση χρέους στην Ελλάδα είναι μόνο μία από τις κρίσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη σήμερα, μεταξύ των οποίων η συντριπτική εισροή των προσφύγων, οι επαναδιαπραγματεύσεις της Βρετανίας σχετικά με τη θέση της στην Ένωση, και τη συνεχιζόμενη ουκρανική κρίση. Η ελληνική κυβέρνηση φαίνεται να πιστεύει ότι αυτό σημαίνει πως η Μέρκελ, η οποία αντιμετωπίζει αυξανόμενες πολιτικές πιέσεις για τη στάση της σχετικά με τους πρόσφυγες, θα προσφέρει στην Ελλάδα παραχωρήσεις για να κλείσει την πρώτη επανεξέταση χωρίς πολύ κόπο. Αλλά με δεδομένη την "τοξική" πολιτική μεταξύ των δύο χωρών, το αντίθετο φαίνεται πιο πιθανό.

Σε κάποιο σημείο κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για το τρίτο πρόγραμμα διάσωσης, η Μέρκελ και ο Τσίπρας συμφώνησαν ότι η μόνη λογική πορεία προς τα εμπρός ήταν η Ελλάδα να φύγει από την ευρωζώνη. Αφού κατέληξαν στο συμπέρασμα αυτό μία φορά, είναι πιθανό να το ξανακάνουν.

* * *

Η σκληρή προθεσμία για τη συμφωνία της πρώτης αξιολόγησης και τη διάθεση κεφαλαίων στην Ελλάδα είναι όταν η χώρα θα ξεμείνει από χρήματα και δεν θα μπορεί να αντέξει τις αποπληρωμές του χρέους. Αυτό θα συμβεί τον Ιούλιο, όταν η Ελλάδα θα πρέπει να αποπληρώσει πάνω από 3,5 δις ευρώ. Αλλά από τα τέλη Ιουλίου, η Ελλάδα μπορεί να είναι μια ριζικά διαφορετική χώρα. Η ροή των προσφύγων από τη Μέση Ανατολή μειώθηκε από περισσότερους από 200.000 τον Οκτώβριο του 2015 σε πάνω από 50.000 τον Ιανουάριο του 2016, αλλά είναι πιθανό να αυξηθεί και πάλι, καθώς ο καιρός βελτιώνεται. Άλλες χώρες της ΕΕ έχουν παραπονεθεί ότι η Ελλάδα δεν ακολουθεί τους κανόνες σχετικά με τη δημιουργία hotspots και την καταγραφή προσφύγων που έρχονται από την Τουρκία.

Η ανοιχτή υποδοχή της γερμανίδας καγκελαρίου στους πρόσφυγες που φτάνουν στην Ευρώπη, πάνω από 1 εκατομμύριο από τους οποίους πήγαν στη Γερμανία, τέθηκε υπό αμφισβήτηση από τη μαζική σεξουαλική επίθεση στην Κολωνία την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, στην οποία οι περισσότεροι από τους υπόπτους ήταν αιτούντες άσυλο. Με τη δημοτικότητά της να φθίνει και τις επερχόμενες γενικές εκλογές στη Γερμανία το 2017, η Μέρκελ ψάχνει τρόπους για να ανακόψει τη ροή των προσφύγων. Αντί να επανεισάγει τα εθνικά σύνορα της Γερμανίας, μια πιο πολιτικά ελκυστική επιλογή για τη Μέρκελ θα ήταν να αναθέσει το κλείσιμο των συνόρων στην ΠΓΔΜ και τη Βουλγαρία, εγκαταλείποντας πολλούς αιτούντες άσυλο στην Ελλάδα.

Η επαναχάραξη των ορίων της Σένγκεν ώστε να αποκλειστεί η Ελλάδα θα επιφέρει ένα σημαντικό πλήγμα στις σχέσεις της χώρας με την ΕΕ. Εάν η Ελλάδα δεν τηρήσει τις δεσμεύσεις της για να προστατεύσει τα σύνορά της και να καθορίσει hotspots για τους πρόσφυγες, η καλή θέληση των πιστωτών για να καταλήξουν σε συμφωνία σχετικά με τη διαπραγμάτευση διάσωσης τον Ιούλιο σύντομα θα στερέψει. Και μεταξύ των Ελλήνων, τα αντιευρωπαϊκά συναισθήματα είναι πιθανόν να αυξηθούν, καθώς η χώρα αναγκάζεται να χειριστεί το βάρος της κρίσης των προσφύγων χωρίς δική της βούληση και χωρίς επαρκή χρηματοδοτική και πολιτική υποστήριξη από την υπόλοιπη Ευρώπη. Ο Τσίπρας θα δυσκολευτεί να κάνει παραχωρήσεις προς τους πιστωτές του, διατηρώντας παράλληλα και τη συνοχή της κυβέρνησής του και αντιμέτωπος με τον αυξημένο ευρωσκεπτικισμό.

Ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε υπογράμμισε τη στάση των πιστωτών προς την Ελλάδα στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός, όταν είπε εν τη ρύμη τού λόγου στον Τσίπρα, "είναι η εφαρμογή, ηλίθιε". Φαίνεται απίθανο οι πιστωτές να είναι χαλαροί με την Ελλάδα σε αυτή την αξιολόγηση. Ο Τσίπρας θα δυσκολευτεί να εφαρμόσει αυτό που του ζητούν χωρίς να καταρρεύσει η κυβέρνησή του. Καθώς η Ελλάδα θα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια κρίση χρηματοδότησης τον Ιούλιο, θα είναι επίσης πιθανό να δει το κύμα προσφύγων να φτάνει σε αριθμούς ρεκόρ. Εν απουσία μιας συνεκτικής και αποτελεσματικής ευρωπαϊκής πολιτικής για τη μετανάστευση πριν από τον Ιούλιο, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι η Ελλάδα θα αποφύγει την αποπομπή από τη Σένγκεν - και με τη νέα γραμμή στην Ευρώπη να έχει χαραχθεί στα βόρεια σύνορα της Ελλάδας, η χώρα θα είναι ένα βήμα πιο κοντά στο να βγει από το ευρωπαϊκό σχέδιο.

Το περασμένο καλοκαίρι, ο Σόιμπλε πρότεινε η Ελλάδα να φύγει προσωρινά από την ευρωζώνη, και οι σχέσεις μεταξύ της Γερμανίας και στην Ελλάδα επιδεινώθηκαν από τότε. Είναι πιθανό ο Σόιμπλε να υποβάλει και πάλι την πρότασή του αυτό το καλοκαίρι. Η τύχη της Ελλάδας μπορεί τελικά να καθοριστεί από το πόση πραγματικά αλληλεγγύη υπάρχει στην Ευρώπη - και στην περίπτωση αυτή, το μέλλον φαντάζει ζοφερό.

politico.eu

Διαβάστε περισσότερα