Martha Is Dead review

Το Martha Is Dead αποτελεί ακόμα ένα μέλος της σχολής των “walking sims”, αυτής της arthouse σχολής παιχνιδιών που ξεκίνησε ίσως με το Stanley Parable, αλλά εδραιώθηκε με το Dear Esther και βεβαίως το Gone Home. Το συγκεκριμένο παιχνίδι, βέβαια, ενσωματώνει και κάποιους γρίφους, αλλά στην ουσία του είναι μία περιπατητική ιστορία για την άβυσσο του ανθρώπινου μυαλού και την επίδραση που έχουν τα παιδικά τραύματα στη ψυχοσύνθεση του καθενός μας – και

πώς σε κάποιες περιπτώσεις αυτά μπορεί να μας οδηγήσουν στα όρια της παράνοιας.

Πολυσυζητημένο ήδη πριν την κυκλοφορία του λόγω της λογοκρισίας που έφαγε από τη Sony για τις σκληρές σκηνές του, το Martha Is Dead είναι ένα ψυχολογικό θρίλερ με τα όλα του. Παρόλο που οι σκηνές αυτές (τρεις αν θυμάμαι καλά) είναι όντως έντονες και πιθανώς αποκρουστικές, σε καμία περίπτωση δε θεωρώ ότι χρειαζόταν η εν λόγω λογοκρισία. Δε θα χαρακτήριζα τον τίτλο horror, καθώς τα συναισθήματα που προκαλεί είναι αντίστοιχα με την ταινία Spider του David Cronenberg (αριστούργημα ψυχολογικό κατ' εμέ). Δημιούργημα της ιταλικής LKA (The Town of Light), επιβεβαιώνει πως οι τίτλοι φτιαγμένοι με μεράκι προσφέρουν εμπειρίες που μας μένουν. Δεν αποφεύγει, βέβαια, λάθη και προβλήματα κυρίως στο τεχνικό κομμάτι, καταφέρνει όμως και τα εξισορροπεί με πολλά θετικά στοιχεία.

Είμαστε στο 1944 σε μία επαρχιακή πόλη στην Ιταλία. Κεντρική ηρωίδα η Giulia, κόρη μίας Ιταλίδας αυστηρής μητέρας και ενός Γερμανού Ναζί πατέρα. Μεγαλωμένη κυρίως από τη νταντά της, απολάμβανε ως παιδί να ακούει την ιστορία για την Λευκή Κυρία της Λίμνης, ένα φάντασμα που σύμφωνα με τους μύθους βγαίνει από τη λίμνη και σκοτώνει νεαρές κοπέλες. Αγαπημένο της χόμπι η φωτογραφία, κάτι που έμαθε από τον πατέρα της, ο οποίος αν και στρατιωτικός των Ναζί περιγράφεται στοργικός και δεμένος μαζί της. Από την άλλη, με την μητέρα της έχει πολλά προβλήματα, πλήρη απουσία αγάπης και η οποία αφήνεται να εννοηθεί ότι προτιμάει την δίδυμη αδερφή της Giulia, την Martha, η οποία είναι μουγγή εδώ και χρόνια. Μία μέρα και ενώ η Giulia πηγαίνει να φωτογραφίσει τη λίμνη, ανακαλύπτει ένα νεκρό σώμα να επιπλέει. Τρομαγμένη πασχίζει άμεσα να βγάλει το σώμα μέσα από το νερό, για να ανακαλύψει ότι πρόκειται για την αδερφή της, την Martha. Ακούσια φοράει το μενταγιόν που βρίσκεται στο νεκρό κορμί και προτού το καταλάβει τις εντοπίζουν οι γονείς της. Η μητέρα της βλέποντας το μενταγιόν που φοράει η Giulia, άμεσα πιστεύει ότι η νεκρή είναι αυτή και όχι η Martha, έχοντας σαν αποτέλεσμα η πρωταγωνίστρια να πάρει τη θέση της αδερφής της. Ποιος σκότωσε την Martha και γιατί; Πώς θα μπορέσει η Giulia να συνεχίσει το ψέμα ότι είναι η Martha; Αυτά και άλλα πολλά ερωτήματα προσπαθεί το παιχνίδι να απαντήσει, έχοντας σα φόντο βομβαρδισμούς και νέα στις εφημερίδες σχετικά με την τελευταία περίοδο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Δε ξέρω αν μπορώ να γράψω όλες μου τις σκέψεις αποφεύγοντας συνάμα την αποκάλυψη κάποιων spoilers, αλλά θα προσπαθήσω. Όλο το παιχνίδι αφορά τη μετάβαση της Giulia προς την παράνοια, μία μετάβαση που ξεκινάει από τα παιδικά της χρόνια, αλλά εντείνεται από το θάνατο της Martha και τις συνθήκες του πολέμου. Άλλωστε, καθώς ο πατέρας της είναι Ναζί, η ίδια η Giulia είναι άμεσα διχασμένη μεταξύ της λογικής που λέει να υποστηρίξει τους Ιταλούς αντιστασιακούς και την καρδιά της που λέει να στηρίξει τον πατέρα της. Ταυτόχρονα, και οι συμπολίτες της την αντιμετωπίζουν με όμοιο τρόπο, καθώς τη θεωρούν de facto προδότη παρότι η ίδια ποτέ δεν έπραξε κάτι κακό. Μέσα σε όλο αυτό τον κυκεώνα και έχοντας μάλλον λίγους φίλους -εκτός από ένα αγόρι, τον Lapo, τον οποίο φαίνεται να έχει ερωτευτεί- ο σκοτεινός θάλαμος στον οποίο εμφανίζει τις φωτογραφίες της φαντάζει το μόνο της κρησφύγετο. Μέσα από τις φωτογραφίες προσπαθεί να ανακαλύψει τα γεγονότα, καθώς και να ανασύρει κρυμμένες αναμνήσεις – άσχημες αναμνήσεις, μέσα από τις οποίες τελικά οδηγείται στην κάθαρση. Αυτή η κάθαρση όπως καταλαβαίνετε σημαίνει ένα τέλος, το οποίο επιδέχεται πολλών αναγνώσεων, άρα σας αφήνει μάλλον σκεπτικό. Πιθανόν να σας κάνει να αμφισβητήσετε πολλά πράγματα και γεγονότα και να σκέφτεστε αν οτιδήποτε από όλα όσα ζήσατε όντως συνέβησαν.

Είναι ένα σενάριο δουλεμένο καλά, με τον πόλεμο να είναι διακοσμητικός (ίσως περισσότερο από όσο θα έπρεπε) αλλά τελικά να περικλείει πολύ καλά τα όσα συμβαίνουν. Παρόλα αυτά θεωρώ πως κάποια πράματα μένουν κάπως μετέωρα και δε δένουν μεταξύ τους. Η ιστορία πχ της Λευκής Κυρίας δεν πείθει συνολικά, όπως και η ασχολία της Giulia με τα ταρό. Όλα αποτελούν καμουφλάζ μέχρι να ανασυρθούν οι βασικές αναμνήσεις. Πιστεύω πως η απειρία των δημιουργών προκαλεί αυτές τις αδυναμίες, όπως και οδήγεί στην κάπως απότομη μετάβαση από το κυρίως μέρος προς τον επίλογο. Σε κάθε περίπτωση η ατμόσφαιρα του ψυχολογικού θρίλερ διατηρείται από την αρχή μέχρι το τέλος, οπότε ο στόχος επετεύχθη.

Να σημειώσω εδώ πως η λογοκρισία του παιχνιδιού με βρίσκει εντελώς αντίθετο. Οι περιβόητες σκηνές, όπως ανέφερα παραπάνω, είναι όντως σκληρές αλλά και απαραίτητες για την κατανόηση της ψυχολογικής κατάστασης της Giulia. Επιπλέον, έχουμε δει πολύ χειρότερα πράγματα σε άλλα παιχνίδια και ειλικρινά απορώ με την κίνηση της Sony. Είναι σα να αναγκάζεις κάποιον να κάνει μοντάζ στην ταινία του, βγάζοντας εντελώς άλλο αποτέλεσμα από αυτό που είχε αρχικά στο μυαλό του. Ένα rating για ενηλίκους ήταν υπεραρκετό. Να σημειώσω πως μετά από update προστέθηκε στο παιχνίδι μία σημείωση για να προσπεράσω αν θέλω την τελευταία από αυτές τις σκηνές. Καθώς τις άλλες τις είχα ήδη παίξει, δεν είμαι σίγουρος αν η ίδια σημείωση πλέον εμφανίζεται παντού – σας προτείνω όμως να συνεχίσετε άνευ λογοκρισίας. Έτσι έχει νόημα το παιχνίδι.

Όπως προαναφέρθηκε, το Martha Is Dead είναι ένα walking sim πρακτικά, που κινείται μεταξύ του σπιτιού στο οποίο διαμένει η οικογένεια της Giulia και της δασικής περιοχής μεταξύ του σπιτιού και της λίμνης, ενώ προς το τέλος επισκέπτεστε και την κωμόπολη που είναι κοντά στο σπίτι. Έχει πολύ περπάτημα και πισωγυρίσματα και αυτό είναι πρόβλημα. Η περιοχή είναι αρκετά μεγάλη και νομίζω πως θα συμφωνήσετε μαζί μου στο ότι καταντάει κουραστικό το συνεχές πέρα δώθε από το σπίτι στη λίμνη και τούμπαλιν. Υπάρχει η δυνατότητα να χρησιμοποιήσετε ποδήλατο (προσωπικά το συνειδητοποίησα αρκετά αργά), αλλά η χρήση του δεν είναι η ιδανική και μάλλον ταλαιπωρεί χειρότερα. Επιπλέον δεν ενδείκνυται αν έχετε θέμα με έλλειψη προσανατολισμού, όπως ο γράφων. Πραγματικά στο δάσος δεν μπορούσα να προσανατολιστώ με τίποτα με αποτέλεσμα να ελέγχω συνεχώς τον χάρτη που υπάρχει προκειμένου να περπατήσω στο σωστό μονοπάτι.

Το παιχνίδι είναι μεν walking sim, προσπαθεί όμως να ενσωματώσει γρίφους στο gameplay του. Αυτό από την μία είναι θετικό, ειδικά αν αντιπαθείτε το σκέτο περπάτημα, από την άλλη όμως προκαλεί προβλήματα. Δεν είναι σχεδόν ποτέ ξεκάθαρο το τί πρέπει να κάνετε, με αποτέλεσμα να ελέγχετε συνεχώς τη λίστα με τα objectives και να ακολουθείτε τις οδηγίες που αναφέρονται εκεί. Αυτό αφαιρεί αρκετά από την ελευθερία που έπρεπε ένα walking sim να έχει, καθώς και σας βγάζει αρκετές φορές από το κλίμα όσων συμβαίνουν. Οι γρίφοι είναι μικρής δυσκολίας και δεν προβληματίζουν, αν και ο γρίφος του τηλέγραφου προσωπικά μου προκάλεσε αρκετό εκνευρισμό μέχρι να καταλάβω πως λειτουργεί.

Το βασικό μέρος του gameplay είναι αναμφισβήτητα η φωτογραφική μηχανή. Με αυτήν καλείστε να φωτογραφίσετε από πουλιά και τοπία μέχρι τη νεκρή αδερφή σας, ενώ η εμφάνιση άλλων φωτογραφιών οδηγεί σε σεναριακές αποκαλύψεις. Η φωτογραφική μηχανή μπορεί να συνοδευτεί και από συγκεκριμένα καλούδια, όπως φλας ή φιλμ για υπέρυθρες φωτογραφίες, ενώ πριν από κάθε κλικ πρέπει να έχετε σωστά ελέγξει το κάδρο, την έκθεση και το focus του φακού. Στο σκοτεινό θάλαμο που έχει φτιάξει ο πατέρας της Giulia μέσα στο σπίτι εμφανίζετε τις φωτογραφίες με μία διαδικασία που ακολουθεί τα πραγματικά πρότυπα. Μάλιστα το παιχνίδι στην αρχή εξηγεί την κανονική διαδικασία και διευκρινίζει πως για λόγους gameplay η διαδικασία αυτή έχει συντομευτεί. Η ίδια η χρήση της μηχανής είναι ευπρόσδεκτη, καθώς από τη μία βοηθάει στην adventure πτυχή του παιχνιδιού και από την άλλη είναι αλληλένδετη με την προσωπικότητα της Giulia, οπότε το νιώθετε σαν προέκταση του εαυτού της. Να σημειωθεί πως έχετε στην διάθεσή σας και inventory, το οποίο εκτός από κλειδιά ή κάποια άλλα αντικείμενα που είναι προσωρινά, πάντα περιλαμβάνει τη φωτογραφική σας μηχανή, έναν αναπτήρα για φως όταν είναι σκοτάδι και ένα ημερολόγιο που ενημερώνεται με τις σκέψεις και τις ψυχικές ανησυχίες της Giulia καθώς προχωράτε στο παιχνίδι.

Ο χειρισμός είναι αρκετά απλός, αν και περιλαμβάνει ποικίλα κουμπιά χωρίς ίσως αυτό να ήταν αναγκαίο. Σε PC λοιπόν προχωράτε με τα WASD και αλληλεπιδράτε με το ποντίκι. Σε κάποια σημεία καλείστε να πατήσετε και τα δυο κουμπιά του ποντικιού, ενώ σε άλλα κάνετε και μία υποτυπώδη προσομοίωση κινήσεων, με πατημένο το κουμπί προς τα πάνω, προς τα κάτω κτλ. Το χειρότερο σημείο του χειρισμού προσωπικά θεωρώ ότι είναι η οδήγηση της βάρκας και του ποδηλάτου, καθώς πραγματικά το να στρίψετε δεν είναι και ότι πιο εύκολο.

Αν κάτι έχει σίγουρα θετικό το Martha Is Dead, αυτό είναι τα γραφικά του. Είναι απλά καταπληκτικά. Η λεπτομέρεια στους εξωτερικούς και εσωτερικούς χώρους είναι μοναδική και η αίσθηση της ιταλικής εξοχής απεικονίζεται περίφημα. Συχνά ίσως σταματήσετε να χαζέψετε τα πιθάρια με τις λεμονιές έξω από το σπίτι, το χωράφι με τις παπαρούνες ή απλά τη θέα προς τους λόφους με τα εσπεριδοειδή. Και στο δάσος το ίδιο υπέροχο μοτίβο, με τα μικρά μονοπάτια μισολασπωμένα και τα δέντρα και τους θάμνους ολούθε να εντυπωσιάζουν. Το παιχνίδι υποστηρίζει ray tracing και DLSS, με το αποτέλεσμα να είναι φαντασμαγορικό όσον αφορά λάμψεις και αντανακλάσεις. Δυστυχως δεν ισχύει το ίδιο για την απεικόνιση των υγρών στοιχείων και των μοντέλων, που μάλλον κυμαίνονται στην μετριότητα.

Δυστυχώς το optimization έχει πολλά θέματα και αυτά τα θέματα καταλήγουν στο frame rate. Καταρχάς να σημειώσω πως το παιχνίδι προσφέρει επιλογή συγκεκριμένης εκκίνησης για κάρτες RTΧ την οποία με χαρά ακολούθησα, αλλά τα πράγματα δεν αποδείχθηκαν όσο καλά τα περίμενα. Για την ακρίβεια μετά από update, τόσο αυτή η εκκίνηση όσο και το DLSS μέσα στις επιλογές παιχνιδιού, εμφάνιζαν μήνυμα πως βρίσκονται σε δοκιμαστική φάση. Δεν κατάφερα πάντως να επιβεβαιώσω αν η πτώση των frames οφείλεται σε αυτό, αφού και χωρίς τα παραπάνω πάλι αντιμετώπισα θέματα. Καθώς είμαι οπαδός της εικόνας και όχι του performance, παρέμεινα στις ultra επιλογές, κυρίως λόγω των 35-40 frames που έπιανα για αρκετή ώρα. Μετά από κάποιο διάστημα παιχνιδιού ωστόσο, άρχιζε πτώση που μπορεί να έφτανε και τα 11 frames, φάσεις στις οποίες είτε έκανα επανεκκίνηση του παιχνιδιού είτε έβγαινα στο μενού και ξαναέμπαινα. Παράλληλα παρατήρησα και κάποια bugs: σε ορισμένες φάσεις κάτι μπερδευόταν στα γραφικά και όλα τριγύρω έλαμπαν ανεπανόρθωτα οδηγώντας με και πάλι στην επανεκκίνηση. Το σημαντικότερο όμως πρόβλημα είναι η κάμερα. Δεν είμαι σίγουρος αν οφείλεται σε χαμηλά frames, καθώς το παρατήρησα και στα 40fps. Εκεί που προχωράτε και προσπαθείτε να κουνήσετε ελαφρά την κάμερα, ξαφνικά κάνει ένα πήδημα και εσείς βλέπετε είτε το ταβάνι είτε το πάτωμα είτε έχετε γυρίσει 180 μοίρες. Κάτι το οποίο σε ορισμένα σημεία (πχ σκοτάδι) προκαλεί εκνευρισμό.

Ο ήχος του παιχνιδιού είναι επίσης κορυφαίος, με την μουσική ειδικά να ξεχωρίζει. Κομμάτια που κυμαίνονται από experimental ήχους μέχρι συμφωνικά ακούσματα, δείχνουν με πόσο μεράκι φτιάχτηκε το παιχνίδι. Είχα πάρα πολύ καιρό να ακούσω τόσο καλή μουσική σε adventure και το χάρηκα ιδιαίτερα. Πραγματικά συγχαρητήρια στους δημιουργούς γι αυτό το θέμα. Τα όποια ειδικά εφέ είναι κι αυτά εντυπωσιακά, με τους ήχους των βομβαρδιστικών αεροπλάνων να ακούγονται σε σχεδόν 3D αίσθηση. Στις ερμηνείες έχουμε την εξής πρωτοτυπία: το παιχνίδι είναι ιταλικό και ως εκ τούτου η βασική επιλογή γλώσσας είναι τα ιταλικά, ενώ υπάρχουν ως επιλογές και αγγλικά, γερμανικά και κινέζικα. Στην αρχή ήμουν σκεπτικός για το ιταλικό voice acting, όμως με διέψευσε με τον καλύτερο τρόπο. Η ηθοποιός που παίζει την Giulia παραδίδει μια άριστη και άκρως ατμοσφαιρική ερμηνεία, ενώ όλο το σκηνικό του πολέμου στην ιταλική εξοχή συνάδει με αυτό το “τραγουδιστό” στιλ που έχουν τα ιταλικά. Η Αγγλίδα ηθοποιός της Giulia είναι επίσης πολύ καλή, όμως ο ηθοποιός του πατέρα στα αγγλικά ξενίζει. Έχοντας ολοκληρώσει το παιχνίδι στα ιταλικά σας προτείνω ανεπιφύλακτα να τα επιλέξετε. Το μόνο ίσως ενοχλητικό είναι ότι εκτός από τους υπότιτλους που είναι βεβαίως αγγλικοί, οτιδήποτε γραμμένο υπάρχει στο παιχνίδι είναι και αυτό στα αγγλικά. Θα προτιμούσα για λόγους ευθυγράμμισης και ατμόσφαιρας να ήταν ιταλικά κείμενα.

Με διάρκεια γύρω στις έξι ώρες, το Martha Is Dead είναι μια αξιόλογη εμπειρία. Έχει βεβαίως τα αρνητικά του, αλλά τόσο η ατμόσφαιρα, όσο και τα υπέροχα γραφικά και μουσική του βοηθούν να τα ξεπεράσετε. Σεναριακά είναι μία ελεγεία της ανθρώπινης τραυματισμένης ψυχοσύνθεσης που οδηγείται στο σκοτάδι λόγω οικογενειακών και κοινωνικών συνθηκών. Είναι μια “βαριά” ιστορία που θέλει σχετικά γερό στομάχι, αλλά στέκεται αντάξια των προσδοκιών. Θα το σκέφτεστε για μέρες μετά το τέλος του, ενώ ίσως να θέλετε και να το ξαναπαίξετε για να ξαναδείτε κάποια γεγονότα και να επιβεβαιώσετε τί τελικά συμβαίνει. Αν σας αρέσουν τα παιχνίδια αυτού του είδους, το Martha Is Dead αξίζει την προσοχή σας.

Υπέροχη απεικόνιση της ιταλικής εξοχής του '40Καταπληκτική μουσική επένδυσηΕξαιρετικές ερμηνείες στα ιταλικάΒαθυστόχαστη και στιβαρά γραμμένη ιστορίαΘέματα στο gameplayΠολύ περπάτημαΣκηνές και σενάριο που μπορεί να φανούν “βαριά” σε ορισμένουςΠτώσεις του frame rateΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ: 7.5

ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ:PC, PS5, Xbox Series X/S, PS4, Xbox OneΑΝΑΠΤΥΞΗ:LKAΕΚΔΟΣΗ:Wired Productions

Game20.gr, το Άσυλο των gamers