Κουαρτέτο Βόυτσεκ – Φεστιβάλ Αθηνών

176 χρόνια μετά τη σύλληψη του, ο αέναα βασανιζώμενος Βόυτσεκ δίνει επιτέλους φωνή στην ξεφτίλα του σε μια πανκ ροκ συναυλία πίσω από  τα συρματοπλέγματα της ευρωπαϊκής φυλακής του.

Ποτέ δεν συμμερίστηκα την τρελή αυτή πρεμούρα με τον “Woyzeck” του Georg Büchner. Ένα έργο ανολοκλήρωτο πριν το θάνατο του δημιουργού του και αποσπασματικό, χωρίς ξεκάθαρη αλληλουχία σκηνών, χωρίς ξακάθαρη πορεία δραματικής κορύφωσης, με νοήματα πρωτοφανή για την εποχή

του (όταν τολμούσε να έχει για πρώτη φορά πρωταγωνιστή κάποιον αό την εργατική λαϊκή τάξη) αλλά κάπως «πασέ» και απλοϊκά για την δική μας.

Σε μια σειρά ασύνδετων εικόνων, ο στρατιώτης Βόυτσεκ ταπεινώνεται και ταπεινώνεται και ΤΑΠΕΙΝΩΝΕΤΑΙ, κάθε φορά σκύβωντας περισσότερο το κεφάλι: από τον Στρατηγό του που τον βάζει να μαζεύει φραγκοδίφραγκα από το πάτωμα σαν σκυλί και τον κατηγορεί για ανηθικότητα λόγω της οκονομικής του κατάστασης, από τον Γιατρό που τον υποχρεώνει σε μια εξουθενωτική δίαιτα μπιζελιών με επιδόρπιο ηλεκτροσόκ και από τον Αρχιτυμπανιστή του τάγματος που και του πηδάει την γλυκιά (;) μάνα του ξώγαμου του, Μαρία, και τον πεθαίνει στο ξύλο όταν τον αντιμετωπίζει. Αιώνια και κερατάς και δαρμένος ο Βόυτσεκ φτάνει στο αμήν του, τρελαίνεται και ξεσπάει σε κατάσταση παραληρήματος.

 Η σκηνοθέτις Έλλη Παπακωνσταντίνου βλέπει μια ξεκάθαρη σύνδεση ανάμεσα στον Βόυτσεκ, το θύμα-αποπαίδι των ισχυρών και πειραματόζωο των μορφωμένων, με την σύγχρονη Ελλάδα απέναντι στην Τρόικα, το «πειραματόζωο της Ευρώπης» σύμφωνα με πρόσφατες  (ευτυχής ή ατυχής σύμπτωση) δηλώσεις του Παπανδρέου… και δεν φοβάται να προχωρήσει αυτήν την σύνδεση στους πιο προφανείς και πρωτοφανείς συνειρμούς της.

Η σκηνή γίνεται ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης πίσω από πανύψηλα συρματοπλέγματα. Οι φιγούρες της εξουσίας γίνονται γερμανικές καρικατούρες, ο Hendrik Arnst της προβοκατόρικης βερολινέζικης Volksbühne στον διπλό ρόλο Γιατρού και Στρατηγού, μια γκροτέσκα υπέρβαρη μορφή σαν από κάποιο πολιτικό καρτούν εφημερίδας, να μιλά μόνο γερμανικά, με σπαστή ελληνική μετάφραση από τον επίσης γερμανό βοηθό του Adrian Freiling. Οι Έλληνες ήρωες του λαϊκού στρώματος φυλακίζονται, βασανίζονται και ζουν μέσα σε βιτρίνες σαν ατομικά μουσειακά εκθέματα για παραδειγματισμό των υπολοίπων. Και ο Βόυτσεκ ακόμα τραγουδά με την πανκ μπάντα του, σε πρωτότυπη μουσική του αρχιτυμπανιστή Τηλέμαχου Μούσα, με έμπνευση την ομώνυμη όπερα “Wozzeck” του Alban Berg, χρησιμεύοντας για να δέσει μεταξύ τους τα επιμέρους αποσπάσματα του έργου.

Κάπου εκεί όλα κάνουν κλικ και για πρώτη φορά καταφέρνει η περφόρμανς αυτή να με πείσει, αναπάντεχα, για την αληθινή διαχρονικότητα του έργου και την σημασία των κάποτε συμβολικών παράλογων σκηνών ή των εμβόλιμων αποσπασμάτων από τις προκυρήξεις του Büchner στον Ταχυδρόμο της Έσσης, που πλέον αποδεικνύονται σοκαριστικά προφητικές και απελπιστικά σύγχρονες. Ο Αργύρης Ξάφης αγκαλιάζει κάθε άτολμη, σκυθρωπή,υπόδουλη πτυχή του Βόυτσεκ και ξεσπαθώνει σαν lead της πανκ μπάντας των ιντερλουδίων, δίν