Ο ρόλος του καλού ύπνου για καλύτερη υγεία και πρόληψη, θεραπεία και αναστροφή των χρόνιων παθήσεων

Με βάση τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ιατρική του Τρόπου Ζωής (ELMO), η Ιατρική του Τρόπου Ζωής είναι κλάδος της Δυτικής Ιατρικής που έχει ως στόχο τη διατήρηση της βέλτιστης υγείας και την πρόληψη, θεραπεία και αναστροφή των χρόνιων παθήσεων σε όλα τα στάδια της ζωής.

Οι παρεμβάσεις υγείας, σύμφωνα με τον καθηγητή στο ΤΕΦΑΑ του πανεπιστημίου Θεσσαλίας κ. Γιώργο Σακκά, που χρησιμοποιούνται στην Ιατρική του Τρόπου Ζωής περιλαμβάνουν στρατηγικές συμπεριφοράς βασισμένες σε ενδείξεις (Evidence Based Practices), ενώ

λαμβάνουν υπόψη την ισότητα και τη βιωσιμότητα, για την ενίσχυση των δεξιοτήτων αυτοδιαχείρισης για βελτιστοποίηση της διατροφής, της υγιεινής του ύπνου, της διαχείρισης του στρες, της κοινωνικής συνοχής και ευημερίας, της σεξουαλικής υγείας και γονιμότητας, της σωματικής δραστηριότητας, της ελαχιστοποίησης της χρήσης ουσιών και της επίδρασης του περιβάλλοντος και της κλιματικής αλλαγής. Η Υγιεινή Διατροφή ως μέσο πρόληψης, καθυστέρησης της εξέλιξης, θεραπείας και υποστροφή των χρόνιων ασθενειών που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής (μη μεταδοτικών νόσων), τονίζει ο κ. Σακκάς, η Ιατρική του Τρόπου Ζωής συνιστά ένα σχέδιο διατροφής που βασίζεται κυρίως σε μια ποικιλία ελάχιστα επεξεργασμένων τροφίμων καθώς και λαχανικών, φρούτων, δημητριακών ολικής αλέσεως, οσπρίων, ξηρών καρπών και σπόρων. Για τη σωματική δραστηριότητα και τη συστηματική άσκηση, η σύσταση του Π.Ο.Υ. για ενήλικες ηλικίας 18-64 ετών, σύμφωνα με τον επιστήμονα, είναι να κάνουν τουλάχιστον 150-300 λεπτά μέτριας έντασης ή 75-150 λεπτά έντονης έντασης εβδομαδιαίως μαζί με δύο ή περισσότερες ημέρες εβδομαδιαίας προπόνησης δύναμης με βάρη. Πρόσθετες συστάσεις είναι διαθέσιμες για ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας, έγκυες γυναίκες καθώς και για όσους έχουν διαγνωστεί με χρόνιες ασθένειες. Όσο περισσότερη σωματική δραστηριότητα, τόσο περισσότερο όφελος, αλλά οποιαδήποτε ποσότητα άσκησης είναι καλύτερη από καμία. Ο ίδιος προσθέτει πως η συστηματική άσκηση σχετίζεται με χαμηλότερο ρίσκο για την ανάπτυξη 13 τύπων καρκίνου περιλαμβανομένου και του «Καρκίνου του Μαστού». Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στην υγιεινή του ύπνου, στον ποιοτικό και ποσοτικό ύπνο. Ο ύπνος, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό μέρος της ανθρώπινης υγείας. Οι αρνητικές επιπτώσεις των καθυστερήσεων ή διακοπών του ύπνου περιλαμβάνουν ημερήσια υπνηλία, χαμηλή προσοχή, μειωμένη κοινωνικότητα, καταθλιπτική διάθεση, μειωμένο βαθύ ύπνο, μειωμένη θερμιδική καύση κατά τη διάρκεια της ημέρας, αυξημένη πείνα και μειωμένο αίσθημα πληρότητας, αντίσταση στην ινσουλίνη και μειωμένη απόδοση. Η Υγιεινή του Ύπνου είναι η δημιουργία ορισμένων φιλικών προς τον ύπνο συνηθειών και ρουτινών, που μπορούν να βοηθήσουν την ποιότητα και την ποσότητα του ύπνου. Στην ουσία, η υγιεινή ύπνου αφορά τη δημιουργία μιας ρουτίνας γύρω από καλές συνήθειες και την αποφυγή άλλων που ενδέχεται να επηρεάσουν τον ύπνο. Για τη διαχείριση του στρες και του άγχους τονίζοντας: «Το άγχος και το στρες είναι αναπόφευκτο. Το πώς σκεφτόμαστε γι ‘αυτό και πώς αντιδρούμε σε αυτό κάνει τη διαφορά στο πώς επηρεάζει την αυτοφροντίδα και την υγεία μας. Ενώ ορισμένα φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση του στρες, υπάρχουν όμως και πολλές άλλες προσεγγίσεις που μπορούν να γίνουν για να βοηθήσουν στην διαχείριση του άγχους, την μετατροπή του σε “καλό στρες” και τη βελτίωση της γενικής υγείας». Για τη σεξουαλική υγεία και τη γονιμότητα ο κ. Σακκάς τονίζει πως περίπου το 10 με 15% των ζευγαριών επηρεάζονται από κάποιας μορφής υπογονιμότητα. Πρόσφατα, ο κεντρικός ρόλος που διαδραματίζουν οι παράγοντες του τρόπου ζωής στην ανάπτυξη της υπογονιμότητας έχει προκαλέσει σημαντικό ενδιαφέρον. Πολλοί παράγοντες του τρόπου ζωής, όπως η ηλικία έναρξης οικογένειας, η διατροφή, το βάρος, η άσκηση, το ψυχολογικό στρες, η περιβαλλοντική και επαγγελματική έκθεση και άλλοι μπορούν να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στη γονιμότητα.

Παράγοντες του τρόπου ζωής, προσθέτει, όπως το κάπνισμα, η χρήση ναρκωτικών ουσιών και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και καφεΐνης μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τη γονιμότητα, ενώ άλλοι, όπως η προληπτική φροντίδα, μπορεί να είναι επωφελείς. Ο ρόλος του περιβάλλοντος στην ιατρική του τρόπου ζωής είναι ένα κρίσιμο ζήτημα που υποστηρίζεται από ιατρικά στοιχεία και έρευνες. Περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως η ποιότητα του αέρα, οι ρύποι, οι χημικές ουσίες, η ακτινοβολία, η ζέστη/κρύο και άλλες εκθέσεις, μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την υγεία και την ευημερία. Η ιατρική του τρόπου ζωής στοχεύει στην ελαχιστοποίηση των αρνητικών περιβαλλοντικών εκθέσεων και στην προώθηση συμπεριφορών που μειώνουν τους κινδύνους για την υγεία. Τέλος, όπως τονίζει στο Αθηναϊκό -Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο κ. Σακκάς η κοινωνική συνοχή και οι οικογενειακές σχέσεις επηρεάζουν τη σωματική, ψυχική και συναισθηματική μας υγεία. Έρευνες δείχνουν ότι ο πιο σημαντικός προγνωστικός παράγοντας της ανθρώπινης ευτυχίας και μακροζωίας είναι η ύπαρξη ισχυρών κοινωνικών δεσμών. Οι σωματικοί δείκτες που σχετίζονται με την υγεία, όπως η αρτηριακή πίεση και η καρδιακή συχνότητα, βελτιώνονται ακόμη και με σύντομες θετικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις.