Αθηνά Δρέττα στο TheCaller: «Αριστερά και Δεξιά δεν υπάρχουν πια παρά ως φαντάσματα του εαυτού τους»

Συνέντευξη στο TheCaller.gr και την Ευδοκία Λελεδάκη παραχώρησε η πρώην Γενική Γραμματέας Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Αθηνά Δρέττα, με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου της «ΚΟΝΤΡΑ ΣΤΙΣ ΒΕΒΑΙΟΤΗΤΕΣ. Από το Αριστερά – Δεξιά στο ανοικτό – κλειστό».

Μεταξύ άλλων η Αθηνά Δρέττα υπογραμμίζει πως «το βιβλίο δεν είναι μια κομματική παρέμβαση υπέρ του ενός ή του άλλου. Η φιλοδοξία του αφορά στην συγκρότηση ενός συνεκτικού αφηγήματος για το μέλλον, μακριά από μίζερες κομματικές αντιπαραθέσεις. Ωστόσο δεν είναι άχρωμο, άοσμο, απολίτικο».

«Για

μένα η Αριστερά και η Δεξιά δεν υπάρχουν πια παρά ως φαντάσματα του εαυτού τους στην καλύτερη περίπτωση ή ως μηχανισμοί αναπαραγωγής μιας αναποτελεσματικής εξουσίας που διευρύνει την πόλωση και συσκοτίζει την αλήθεια» αναφέρει στην συνέχεια.

Σύμφωνα με την ίδια: «Η δυστυχία του ΣΥΡΙΖΑ, ακόμη και μέχρι σήμερα, είναι το γεγονός ότι αυτός ο γονιδιακός λαϊκισμός βρίσκει κάθε φορά νέο πρόσωπο και διέξοδο, όχι τόσο στις παραδοσιακές και εν πολλοίς αναμενόμενες μορφές πελατειασμού, όπως, π.χ., η ασυγκράτητη παροχολογία αλλά σε βαθύτερα και πιο επικίνδυνα μονοπάτια, όπως η συνάντησή του με τους αντιεμβολιαστές και τους αρνητές της επιστήμη».

Διαβάστε αναλυτικά την συνέντευξη της Αθηνάς Δρέττα:

Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Επίκεντρο» το πρώτο σας βιβλίο «ΚΟΝΤΡΑ ΣΤΙΣ ΒΕΒΑΙΟΤΗΤΕΣ. Από το Αριστερά – Δεξιά στο ανοικτό – κλειστό». Πώς πήρατε την απόφαση να προχωρήσετε στην συγγραφή του;

Πάντα ήθελα να γράψω αλλά κάθε φορά η λευκή κόλλα λειτουργούσε σαν τα άδεια γκολπόστ πριν από το πέναλτι.

Κόπιασα πολύ για να ξεπεράσω τους φόβους μου.Τελικά το βρήκα αναγεννητικό.

Τα παιδιά μου όμως απετέλεσαν την αφορμή για να ξεκινήσω. 25 και 26 χρονών σήμερα στάθηκαν η αφορμή να επαναπροσδιορίσω τη στάση μου και να αλλάξω τη ρητορική μου στην προσπάθεια να τους απαντήσω σε δύσκολα ερωτήματα για τον κόσμο μέσα στον οποίο ζούμε αλλά δεν τον καταλαβαίνουμε. Έτσι αναγκάστηκα να σκάψω βαθύτερα, να μελετήσω περισσότερο και κυρίως να μπω στη θέση αυτών που προσπαθούν να επιβιώσουν σε έναν κόσμο φτιαγμένο από άλλους.

Mεσα σε άλλα, αναφέρεστε στη στιγμή που φθάσατε στο υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων τον Ιανουάριο του 2010. Τι σας έκανε περισσότερη εντύπωση από όλα όσα αντιμετωπίσατε τότε ως Γεν. Γραμματέας;

Αυτό είναι μόνο μια μικρή στιγμή στην εξέλιξη του βιβλίου και αν έχει κάποια σημασία αφορά στην βαθιά κοινωνική και πολιτική μεταβολή που επέφερε η οικονομική κρίση του 2010 και η συνεπακόλουθη εφαρμογή των μνημονίων.

Το 2010 έγινε το δικό μας 1989. Η χρεοκοπία της ελληνικής οικονομίας και η κατάρρευση της αφελούς ευδαιμονίας της Μεταπολίτευσης σηματοδότησαν το τέλος της ελληνικής ουτοπίας. 13 χρόνια μετά τα ίδια θέματα εξακολουθούν σε μεγάλο βαθμό να μας απασχολούν.

Τότε ότι έπιανες γινόταν κάρβουνο, ότι ππροσπαθούσες να αλλάξεις εξατμιζόταν πολιτικά, εξαιτίας της άρνησης του πολιτικού συστήματος να εξηγήσει με σαφήνεια και ειλικρίνεια τα λάθη του παρελθόντος αλλά και της άρνησης της ελληνικής κοινωνίας να ενηλικιωθεί.

Χαίρομαι τόσο πολύ όταν βλέπω τώρα τις προσπάθειες ψηφιοποίησης στο χώρο της υγείας και την καθολική αποδοχή τους και σκέφτομαι ότι τα δεκάδες εξώδικα, οι αντιρρήσεις και η καθολική σχεδόν καχυποψία την περίοδο που φτιάξαμε την ηλεκτρονική συνταγογράφηση δεν πήγαν χαμένα.

Αναφερόμενη στον Κυριάκο Μητσοτάκη, υποστηρίζετε ότι «κατάφερε να εκφράσει με την προσωπικότητά του πολλές από τις κυβερνητικές αποφάσεις τον μεσαίο χώρο που αποτελεί την ραχοκοκαλιά του εκλογικού σώματος και την ατμομηχανή της πολιτικής αλλαγής». Εκτιμάτε ότι σε σχέση με τον Αλέξη Τσίπρα και τον Νίκο Ανδρουλάκη, ο πρωθυπουργός ηγείται αυτή την στιγμή του Κεντρώου χώρου;

Το βιβλίο δεν είναι μια κομματική παρέμβαση υπέρ του ενός ή του άλλου. Η φιλοδοξία του αφορά στην συγκρότηση ενός συνεκτικού αφηγήματος για το μέλλον, μακριά από μίζερες κομματικές αντιπαραθέσεις. Ωστόσο δεν είναι άχρωμο, άοσμο, απολίτικο.

Για μένα η Αριστερά και η Δεξιά δεν υπάρχουν πια παρά ως φαντάσματα του εαυτού τους στην καλύτερη περίπτωση ή ως μηχανισμοί αναπαραγωγής μιας αναποτελεσματικής εξουσίας που διευρύνει την πόλωση και συσκοτίζει την αλήθεια. Όσο, όμως, οι διαχωρισμοί αυτοί δεν βρίσκουν έδαφος εξακολουθούν να υπάρχουν στον κόσμο, πλούσιοι και φτωχοί, γυναίκες και άνδρες, λευκοί και έγχρωμοι, γηγενείς και μετανάστες, γρηγορότεροι και άνθρωποι που δεν μπορούν να παρακολουθήσουν τις αλλαγές. Το δίπολο ανοικτό–κλειστό μαζί με το κλασικό Αριστερά–Δεξιά απεικονίζουν μια νέα πολιτική γεωμετρία που μετατοπίζει τον πολιτικό ανταγωνισμό στον χώρο του κέντρου και προϋποθέτει συνολικές αλλαγές στο πολιτικό σύστημα. Αυτό το ριζοσπαστικό κέντρο δεν είναι πια ούτε αντιπαραθετικά αριστερό-δεξιό, ούτε συμπεριληπτικά και αριστερό και δεξιό. Είναι κάτι συνολικά νέο, ανατρεπτικό και αληθινό. Οι ιδέες χρειάζονται επανεφεύρεση. Αυτό το βιβλίο προσπαθεί να δώσει μερικά ψήγματα αυτών των νέων ιδεών που αναγκαστικά χρειάζονται συνεχή επαναπροσδιορισμό και αναθεώρηση με βάση τις συγκλονιστικές εξελίξεις της εποχής.

Σχετικά με την σοσιαλδημοκρατία υπογραμμίζετε ότι η ιστορία της «ταυτίζεται με τη μάχη ιδεών. Και η υπέρβασή της προκύπτει κυρίως από την υπέρβαση των ιδεών πάνω στις οποίες στηρίχθηκε». Ποια είναι η θέση της σήμερα στο πολιτικό σύστημα της Ελλάδας και της Ευρώπης μετά την οικονομική κρίση της τελευταίας δεκαετίας και τις νέες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η διεθνής οικονομία;

Η σοσιαλδημοκρατία υπήρξε ένα μεγάλο ιστορικό ρεύμα το οποίο διαμόρφωσε την Ευρώπη καθοριστικά μετά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο.Συνέβαλλε στην διαμόρφωση του ευρωπαικού κοινωνικού κράτους και επηρέασε βαθιά τον “εφαρμοσμένο” καπιταλισμό καθιστώντας τον ολοένα και περισσότερο …σοσιαλιστικό.

Θέλω να πω ότι εφαρμόστηκε σε μια συγκεκριμένη οικονομική,πολιτική και κοινωνική συγκυρία.Στην εποχή της διαίρεσης και του ψυχρού πολέμου.Σήμερα τα πράγματα είναι διαφορετικά.Η παγκοσμιοποίηση, οι νέες τεχνολογίες, η άνοδος του λαικισμού,οι νέες γεωπολιτικές διαιρέσεις , η κλιματική κρίση, οι πανδημίες χρειάζονται διαφορετικά εργαλεία ανάλυσης και απάντησης.Βλέπετε εξάλλου ότι η σοσιαλδημοκρατία στην Ευρώπη δυσκολεύεται να κατακτήσει την καρδιά και την ψήφο των πολιτών.Το γεγονός ότι στο τέλος του 2021 η ισορροπία δυνάμεων στην Ευρώπη και την Αμερική μετατοπίστηκε προς τα αριστερά, η ανάδειξη του Μπάιντεν στις ΗΠΑ, η νίκη του SPD στη Γερμανία και οι επακόλουθες νίκες των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων στις σκανδιναβικές χώρες γέμισε ελπίδες τους παραδοσιακούς σοσιαλδημοκράτες.

Έναν μόλις χρόνο μετά, έκπληκτοι παρακολουθούμε την άνοδο της Ακροδεξιάς στην Ευρώπη και την επάνοδο μιας σειράς λαϊκιστικών αριστερόστροφων σχηματισμών που εσφαλμένα πιστεύαμε ότι είχαν υποχωρήσει. Ακόμη και ο Τραμπ στις ΗΠΑ παραμένει ισχυρότατος και απειλητικός.

Άρα θα έλεγα ότι δύο στοιχεία αναδεικνύονται τελικά ως κυρίαρχα στην παρούσα φάση. Ο κατακερματισμός και η παρακμή του κλασικού και παρωχημένου δικομματισμού με την ανάδειξη ως ρυθμιστών πράσινων και φιλελεύθερων κομμάτων που αναζητούν μια νέα πολιτική ατζέντα και η επίμονη παρουσία ακροδεξιών, σκοταδιστικών, αντιδημοκρατικών κομμάτων σε όλο το φάσμα της Ευρώπης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Μιλώντας για την σοσιαλδημοκρατία, πώς βλέπετε τον «ανταγωνισμό» ΣΥΡΙΖΑ – ΠΑΣΟΚ για την κυριαρχία στον χώρο της κεντροαριστεράς; Και πώς σχολιάζετε το ενδεχόμενο μετεκλογικής συνεργασίας των δύο κομμάτων;

Το βιβλίο υποστηρίζει με πειστικότητα ελπίζω ότι το μέλλον μιας προοδευτικής και ευημερούσας κοινωνίας στηρίζεται στην ανοιχτότητα.

Γράφτηκε προκειμένου να συμβάλλει στη διαμόρφωση μιας σύγχρονης ατζέντας που θα ανασυστήνει την ηγεμονία της μεσαίας τάξης σε νέα βάση, θα ενσωματώνει τη ριζοσπαστικοποίηση των φοβισμένων και θα δίνει απαντήσεις στα καινούργια προβλήματα που αναδύονται. Θα αναγνωρίζει τις τεράστιες οικονομικές ανισότητες, τις οποίες άλλωστε όξυνε η πανδημία, αλλά θα συνυπολογίζει τις ανισότητες των διακρίσεων. Στον παραδοσιακό άξονα Αριστερά–Δεξιά προσπαθεί να σκιαγραφήσει μια νέα γεωμετρία η οποία εμπεριέχει πολιτισμικές και ηθικές καταβολές προσθέτοντας όμως στον κατακόρυφο άξονα μια πιο ανοικτή ή κλειστή ματιά στον κόσμο.

Σας φαίνεται ο ΣΥΡΙΖΑ να μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτό το μοντέλο;

Ο Γιουβάλ Νώε Χαράρι σε ένα άρθρο του στον Economist τον Σεπτέμβριο του 2018, που θέτει τα τρία μεγάλα σύγχρονα προβλήματα, κλιματική αλλαγή, πυρηνικός πόλεμος και νέες τεχνολογίες, καταλήγει: «Λοιπόν, όταν έρχονται οι επόμενες εκλογές, και οι πολιτικοί σας ζητούν να ψηφίσετε γι’ αυτούς, ζητήστε από αυτούς τους πολιτικούς να σας πουν πώς βλέπουν τον κόσμο του 2040; Ποιο είναι το χειρότερό τους σενάριο για αυτά τα τρία μεγάλα προβλήματα και ποιο είναι το όραμά τους για το καλύτερο σενάριο; Αν μερικοί πολιτικοί δεν καταλαβαίνουν αυτή την ερώτηση, ή αν μιλούν συνεχώς για το παρελθόν χωρίς να μπορούν να διατυπώσουν ένα σημαντικό όραμα για το μέλλον, μην ψηφίζετε αυτούς τους πολιτικούς».

Ρωτήστε, λοιπόν, τον σημερινό ΣΥΡΙΖΑ ποια είναι η άποψή του για τη μορφή της εργασίας μετά την πανδημία, για τους κινδύνους της δημοκρατίας, για τις νέες τεχνολογίες, για την εκπαίδευση και ζητήστε του να σας περιγράψει το όραμά του για την Ελλάδα του –όχι και τόσο μακρινού– 2030 και μετά γκουγκλάρετε τις απαντήσεις για να τις βρείτε αυτούσιες και αξεπέραστες στα ξεθωριασμένα κομματικά εγχειρίδια του ’70 και του ’80. Θυμηθείτε, όμως, ότι εσείς πρέπει να αποφασίσετε να ψηφίσετε για το 2023.

Η επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ το 2015 παρουσιάστηκε ως η λύση στην κρίση νομιμοποίησης του παλαιού πολιτικού συστήματος. Γρήγορα η διακυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ οδήγησε στο οριστικό ολοκαύτωμα των ιδεών της Αριστεράς.Ο ΣΥΡΙΖΑ όμως είναι γέννημα μιας συγκεκριμένης ιστορικής εποχής. Ανήκει στον ιστορικό κύκλο της ανόδου των λαϊκισμών στις δυτικές κοινωνίες. Η δυστυχία του ΣΥΡΙΖΑ, ακόμη και μέχρι σήμερα, είναι το γεγονός ότι αυτός ο γονιδιακός λαϊκισμός βρίσκει κάθε φορά νέο πρόσωπο και διέξοδο, όχι τόσο στις παραδοσιακές και εν πολλοίς αναμενόμενες μορφές πελατειασμού, όπως, π.χ., η ασυγκράτητη παροχολογία αλλά σε βαθύτερα και πιο επικίνδυνα μονοπάτια, όπως η συνάντησή του με τους αντιεμβολιαστές και τους αρνητές της επιστήμης. Τι ειρωνεία εξάλλου! Ο «επιστημονικός» υλισμός αρνητής της ιατρικής επιστήμης.

Οπότε δεν ξέρω τι θα αποφασίσει το ΠΑΣΟΚ το οποίο έχει μια πολύ δύσκολη δουλειά να κάνει, αλλα εμένα μια κυβέρνηση συνεργασίας Συριζα-Πασοκ θα μου φαινόταν ως διαμαρτία περί την διάπλαση όπως λέμε στην ιατρική.

6. Τις τελευταίες ημέρες υπήρξαν έντονες αντιδράσεις για την εκδήλωση «Μένουμε Ευρώπη;» εξαιτίας του ερωτηματικού στον τίτλο. Εσείς –που στηρίξατε το «ΝΑΙ» στο δημοψήφισμα του 2015- πως είδατε την όλη συζήτηση;

Ως αποτέλεσμα της προγραμματικής και πολιτικής υστέρησης αυτού που εγώ ονομάζω ριζοσπαστικό κέντρο.

Ως αποτέλεσμα έλλειψης μιας σύγχρονης και διαφορετικής, συνεκτικής προγραμματικής ατζέντας που δεν έχει ανάγκη ετεροπροσδιορισμών. Που δεν φοβάται ούτε να συμφωνήσει αλλά ούτε και να διαφωνήσει με τον αντίπαλο όταν έχει εμπιστοσύνη στις απόψεις της. Που δεν χρειάζεται σημεία στίξης για να προσδιοριστεί.

Αλήθεια δηλαδή συζητείται η ευρωπαική θέση της Ελλάδας; Αυτήν την οποία πληρώσαμε με αίμα, πόνο και δάκρυα κατά την περίοδο των μνημονίων και την σώσαμε για ακόμα μία φορά, τελευταία στιγμή, από το τραγικό δημοψήφισμα του 2015;

Αν υπάρχουν υστερήσεις ή προβλήματα στην σχέση με την Ευρώπη αυτά δεν μπορούν σε καμμία περίπτωση να αμφισβητήσουν την οργανική μας θέση σε αυτήν και τη σταθερή προσήλωση στην υπεράσπισή της.

Ή αυτό αποτελεί προμετωπίδα κάθε ενέργειας, δήλωσης ή εκδήλωσης ή αλλιώς ας αφήσουμε τα σημεία στίξης για τους γραφολόγους.

Θέλω μόνο να σημειώσω δύο ακόμη στοιχεία.

Η πολιτική ανάμεσα σε άλλα είναι και η διαχείριση των συμβόλων.Άρα χρειάζεται μεγαλύτερη προσοχή όταν συγκρουόμαστε μετωπικά με τέτοιους συμβολισμούς.

Το δεύτερο αφορά στο μίσος και την τοξικότητα αλλά και τον δογματισμό και τον φανατισμό που πλημμύρισαν τα social media σε αυτό το τελευταίο επεισόδιο ενός συνεχιζόμενου μα ακήρυκτου μικρού εμφυλίου.

Και τα δύο δεν απηχούν καθόλου στο περιεχόμενο του βιβλίου μια που για αυτό συζητούμε.