«Για τo “…καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς” του Χρόνη Μίσσιου» της Ελένης Λιντζαροπούλου

Υπάρχουν παραστάσεις που μας αφήνουν άφωνους ίσως και για μέρες, κι έπειτα ξεχύνεται από μέσα μας χείμαρρος εντυπώσεων, σκέψεων, συναισθημάτων, άλλες πάλι αναφλέγονται αυτόματα παρασύροντάς μας στην θλίψη ή την χαρά. Η παράσταση …καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς, που σκηνοθέτησε η Σοφία Καραγιάννη, είναι και τα δύο. Σε παρασύρει αυτόματα στον παγκόσμιο «χώρο και χρόνο» της αδικίας του νικητή έναντι του νικημένου αλλά και, κυριολεκτικά, σε αφήνει άφωνο.

Ο θεατής, παρότι γνωρίζει τι πρόκειται να δει,

και ίσως να φθάνει στο θέατρο απορημένος για το πώς κατάφερε η σκηνοθέτις να τιθασεύσει δραματουργικά –μαζί με την συνεργάτιδά της, Μυρτώ Αθανασοπούλου– ένα τέτοιο υλικό, ίσως μάλιστα να έχει δει και το λευκό τραπέζι των φωτογραφιών με τις τέσσερις καρέκλες, οπότε να έχει υποθέσει ποιο είναι το σκηνικό της δράσης, όμως τίποτα μα τίποτα δεν τον προειδοποιεί γι’ αυτό που θα αντιμετωπίσει, παρότι την ομάδα GAFF την έχουμε απολαύσει τα τελευταία χρόνια σε θαυμάσιες δουλειές. Ανάμεσα στις δουλειές της ομάδας, η Πανούκλα του Α. Καμί, που απέσπασε το Βραβείο διεθνούς ρεπερτορίου από την Ένωση Θεατρικών Κριτικών και τα Βραβεία καλύτερης παράστασης, σκηνοθεσίας και ανδρικής ερμηνείας στα 11α Θεατρικά Βραβεία Θεσσαλονίκης 2022, θα θυμίσω επίσης και τα Κατά Φαντασίαν Ασθενής, Διγενής Ακρίτης στα όρια, Ο παίκτης, Μάρτυς μου ο Θεός, όλα σε σκηνοθεσία της Σοφίας Καραγιάννη, αλλά και σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Πασσά, Το ημερολόγιο ενός τρελού. Παραστάσεις που έθρεψαν τα τελευταία χρόνια τις θεατρικές μας αναζητήσεις και πλούτισαν το θεατρικό τοπίο, αποσπώντας πολύ καλές κριτικές.

Η τωρινή παράσταση έχει ήδη κερδίσει τους επαίνους των κριτικών, όμως έχει κερδίσει ήδη, από τις 5 Δεκεμβρίου που ξεκίνησε, και τον μεγάλο έπαινο των θεατών μέσω του κριτηρίου της πληρότητας… sold-out διαρκώς. Είχα καιρό να δω ο κόσμος να καταφθάνει τόσο νωρίς στο θέατρο, να είναι τόσο μεγάλη η διαβάθμιση των ηλικιών και, επίσης, να μην ακούγεται ούτε η ανάσα μας κατά την διάρκεια της παράστασης και στο τέλος να φεύγουμε όλοι ανταλλάσσοντας βλέμματα οικειότητας, σαν να έχουμε γίνει συγγενείς μέσα σε αυτήν την μυσταγωγία.

Φλυάρησα… Όμως ειλικρινά αυτό συμβαίνει γιατί δεν ξέρω από πού να ξεκινήσω… Από την άριστη, μετρημένη σαν απόλυτη χορογραφία, σκηνοθεσία της Σοφίας Καραγιάννη;

Καμία αντινομία στην παράσταση. Η Καραγιάννη πήρε στα χέρια της το γνωστό σε όλους μας βιβλίο του Χρόνη Μίσσιου και, ενώ το αντιμετώπισε με σεβασμό και το ακολουθεί πιστά, διαμορφώνοντας ωστόσο διαλόγους μέσα από τις μονολογικές αφηγήσεις του, δεν το αντιμετωπίζει με δέος. Έτσι, τα πραγματικά πρόσωπα, ενώ παραμένουν πάντα ρεαλιστικοί και αληθινοί ήρωες στην μετεμφυλιακή Ελλάδα, εντούτοις ταυτόχρονα εκτείνονται στην οικουμένη, αναδεικνύοντας την δύναμη του ανθρώπου που «αγωνίζεται να παραμείνει άνθρωπος», που παλεύει, που αντιστέκεται, που στέκεται όρθιος ακόμη κι όταν πέφτει, που πληγώνεται, μα πάντα παραμένει αισιόδοξος, που αναμένει «να ξυπνήσουν οι Κένταυροι με τον γιο της Καλογριάς»… ακόμη κι όταν βλέπει το όνειρο νεκρό. Τι όφελος είχε άραγε αυτό το κράτος που πάλευε να πάρει τις υπογραφές «μετανοίας» των αμετανόητων δεκαεξάρηδων κομμουνιστών σαπίζοντάς τους στο ξύλο και στα βασανιστήρια; Και τι όφελος είχε, τελικά, αυτό το κόμμα, που κατάφερε να μην μιλά ο ένας σύντροφος στον άλλο, γεμίζοντας τις ψυχές και τα μυαλά καχυποψία;

Να πω για τους τέσσερις εξαιρετικούς ηθοποιούς; Ιωσήφ Ιωσηφίδης, Κωνσταντίνος Πασσάς, Δημήτρης Μαμιός, Γιάννης Μάνθος.

{jb_quote}Τα πραγματικά πρόσωπα, ενώ παραμένουν πάντα ρεαλιστικοί και αληθινοί ήρωες στην μετεμφυλιακή Ελλάδα, εντούτοις ταυτόχρονα εκτείνονται στην οικουμένη, αναδεικνύοντας την δύναμη του ανθρώπου που «αγωνίζεται να παραμείνει άνθρωπος».{/jb_quote}

Ο Ιωσήφ Ιωσηφίδης έχει κερδίσει την δύναμη του ηθοποιού που ερμηνεύει την αλήθεια, σαν να μην ερμηνεύει… Τραγικός, σαρκαστικός, άγριος, τσακισμένος, λεβέντης, αντρίκειος, παίζει και με τους πόρους του σώματός του, μεταφέροντάς μας από το σκοτάδι της απομόνωσης στην τρυφερή αγκαλιά της αγαπημένης του Αφροδίτης, από το «χάσιμο» στην επιστροφή στην ζωή. Έχοντας τον ρόλο του αφηγητή και αυτοβιογραφούμενου, σχεδόν αμέσως μας συμπαρασύρει στην πραγματικότητά του, κάνοντάς μας να ξεχάσουμε ότι «μιλάει» ένα βιβλίο που ήδη έχει γραφτεί.

Ο Κωνσταντίνος Πασσάς μεταβαίνει από το τραγικό στο κωμικό ή το γελοίο, κοσμώντας τους χαρακτήρες που του δόθηκαν να υποδυθεί με την αξιοποίηση των μεγάλων μιμητικών ικανοτήτων που διαθέτει, οι οποίες ξεπερνούν ακόμη και το φράγμα των φύλων. Καταφέρνει να γίνει βαθιά συγκινητικός ως «μητέρα» και «τρυφερή ερωμένη», αλλά και τρομακτικός ως διευθυντής φυλακής, βίαιος δεσμοφύλακας, ακόμη και αστείος.

Ο Δημήτρης Μαμιός, από καρικατούρα και όργανο του συστήματος, γίνεται εύθραυστος, ανθρώπινος, οραματιστής, αποδίδοντας τον ρόλο του χαμένου ή του κρατούμενου χρήστη, με τόση αλήθεια που συντρίβει, ειδικά στην τελευταία σκηνή του με τον Ιωσηφίδη και στην ερμηνεία του στο ψυχιατρείο.

Ο Γιάννης Μάνθος, ο νεότερος της ομάδας, φαίνεται να «έδεσε» αμέσως. Πολύ καλός στις απαιτητικές εναλλαγές και μεταβάσεις από τον ρόλο του δεσμώτη στον ρόλο του δεσμοφύλακα, αλλά και εξαιρετικός ως κρατούμενος ποινικός που βγαίνει εκτός ορίων.

Όλα κινούνται γύρω από ένα τραπέζι, όλα συμβαίνουν εκεί, αλλά ο θεατής ξεχνά το ουδέτερο –σκοπίμως– σκηνικό ή καλύτερα να πω ότι το ουδέτερο σκηνικό γίνεται με ευκολία οδός μετάβασης του θεατή προς την συναίσθηση και την κάθαρση. Γιατί, παρά την πολιτική κριτική στην αριστερά και την δεξιά αυτού του τόπου, για διαφορετικούς φυσικά λόγους, υπάρχει κάθαρση, είτε αναλυθούμε σε δάκρυα, είτε πονέσουμε κι εμείς μαζί με τα σώματα των ηθοποιών, τα οποία υποδύονται εξαιρετικά τον πόνο και τα βασανιστήρια που υφίστανται, είτε ξυπνήσουν τα τραύματα της μνήμης… η κάθαρση υπάρχει. Κι αυτό φαίνεται στο ασταμάτητο χειροκρότημα, στα μπράβο, στους θεατές που δεν θέλουν να φύγουν από την αίθουσα.

Εξαιρετικά τα σκηνοθετικά ευρήματα… ένα μήλο και ένα κρεμμύδι γίνονται αντίστοιχα η ανθρώπινη σάρκα που βασανίζεται και το ίδιο το βασανιστήριο. Σε κάθε τεμαχισμό του μήλου τραντάζονται και οι θεατές μαζί με τους ηθοποιούς, σε κάθε ήχο του μαχαιριού, σε κάθε μεθοδευμένη κίνηση του βασανιστή, πονάει το σώμα της Ελλάδας και του Κόσμου.

Θα σταματήσω εδώ, γιατί δεν θέλω να περιγράψω το έργο για να πάτε να το δείτε, όμως η τελευταία μου λέξη προς τους συντελεστές, όλους τους συντελεστές, θα είναι: Μπράβο!

Δείτε περισσότερα για την παράσταση εδώ.