Katherine Rundell: «Ο εξερευνητής»

Ένα μικρό αεροπλάνο με επιβάτες τέσσερα παιδιά απογειώνεται. Πετά πάνω από τον Αμαζόνιο με προορισμό την πόλη Μανάους. Σύντομα ο πιλότος χάνει τις αισθήσεις του και το αεροπλάνο πέφτει στην πυκνή βλάστηση της ζούγκλας. Τα παιδιά είναι τυχερά. Ο Φρεντ, η Κον, η Λίλα και ο μικρός αδερφός της, Μαξ, έχουν καταφέρει να επιβιώσουν από την πρόσκρουση. Τώρα πρέπει να επιβιώσουν στη ζούγκλα και, επιπλέον, να βρουν τον δρόμο για το Μανάους, πράγμα που φαντάζει σχεδόν

{loadmodule mod_adsence-inarticle-makri} {loadposition adsence-inarticle-makri}

Χωρίς αμφιβολία, το μυθιστόρημα της Κάθριν Ράντελ ικανοποιεί την πιο βαθιά λαχτάρα των παιδιών: τη λαχτάρα για περιπέτεια. Η συγγραφέας την προσφέρει απλόχερα μέσα από το ασφαλές δίχτυ της λογοτεχνίας.

Η ιστορία ξεκινά δυναμικά από την πρώτη σελίδα, γεγονός που θα εκτιμηθεί από όλα τα παιδιά και βέβαια από εκείνα που δεν έχουν την υπομονή να μπουν αργά στην πλοκή μιας ιστορίας, όπως και από τα παιδιά που είναι λιγότερο έμπειροι αναγνώστες. Δεν πιστεύω, ωστόσο, πως η Ράντελ είχε στο μυαλό της μόνο τους ανυπόμονους αναγνώστες, όταν επέλεγε να ριχτεί στη δράση από τις πρώτες σελίδες.

Καθώς η ιστορία ξεκινά με την επιβίβαση, την πτήση και την πτώση, οι ζωές των παιδιών πριν από το ατύχημα μας είναι άγνωστες. Δεν γνωρίζουμε ποια είναι, από πού έρχονται και γιατί βρίσκονται στο αεροπλάνο. Οι συνθήκες της ζωής τους θα αρχίσουν να ξεδιπλώνονται αργά και να μας φανερώνονται σταδιακά πάνω στην προσπάθειά τους να επιβιώσουν στη ζούγκλα, και αυτό αφηγηματικά δημιουργεί μία πολύ ενδιαφέρουσα αντίθεση. Την ίδια στιγμή οδηγεί τον αναγνώστη να ερμηνεύσει τον τρόπο με τον οποίο οι ήρωες αντιδρούν στις δυσκολίες και στις προκλήσεις της άγνωστης και επικίνδυνης ζούγκλας με βάση το περιβάλλον από το οποίο προέρχονται και τις προηγούμενες εμπειρίες τους. Έτσι η συγγραφέας πετυχαίνει όχι μόνο μια έξυπνη αφηγηματική οικονομία, αλλά επιπλέον δίνει μια αφήγηση πολυεπίπεδη, ενώ διασφαλίζει την άμεση εμπλοκή του αναγνώστη στην κατανόηση των πράξεων των ηρώων.

Θα χωρίζαμε εύκολα το μυθιστόρημα σε δυο μέρη – αν και λιγάκι αυθαίρετα μια και δεν το κάνει η συγγραφέας, το δικαιολογεί όμως ο ρυθμός και το σκηνικό της ιστορίας.

{jb_quote} Χωρίς αμφιβολία, το μυθιστόρημα της Κάθριν Ράντελ ικανοποιεί την πιο βαθιά λαχτάρα των παιδιών: τη λαχτάρα για περιπέτεια. {/jb_quote}

Στο πρώτο μέρος η αφήγηση περιστρέφεται γύρω από τις αγωνιώδεις προσπάθειες των παιδιών να καταφέρουν να τιθασεύσουν τη ζούγκλα, ώστε να επιβιώσουν. Σε αυτή την προσπάθεια δεν δοκιμάζονται μόνο οι σωματικές και ψυχικές δυνάμεις τους, δοκιμάζεται και ο χαρακτήρας τους. Οι σκέψεις, τα λόγια και οι πράξεις τους καθορίζονται από τα απωθημένα, τις επιθυμίες, τις ανάγκες και τους φόβους τους και είναι απόρροια κυρίως των σχέσεών τους με τα μέλη των οικογενειών από τις οποίες προέρχονται. Από τη στιγμή που τα τέσσερα άγνωστα μεταξύ τους παιδιά γίνονται μια ομάδα, σκιαγραφούνται γνώριμοι χαρακτήρες: ο αρχηγός, ο υποστηρικτικός, ο γκρινιάρης, ο αδύναμος. Η πραγματικότητα ωστόσο είναι αμείλικτη, οι κίνδυνοι παραμονεύουν και η συνοχή της ομάδας είναι ο μοναδικός τρόπος που μπορεί να οδηγήσει στην επιβίωση των μελών της. Τα παιδιά θα το καταλάβουν γρήγορα, γεγονός που ανακουφίζει τον αναγνώστη, ο οποίος έτσι κι αλλιώς αγωνιά για την τύχη τους στη ζούγκλα.

Στο δεύτερο μέρος, η προσπάθεια να φτάσουν στο Μανάους τα οδηγεί στα ερείπια μιας άγνωστης πόλης. Η συνάντησή τους με έναν παράξενο άνθρωπο, του οποίου η μορφή ακροβατεί γοητευτικά ανάμεσα στην αγριάδα και την τρυφερότητα, θα είναι ορόσημο. Ο εξερευνητής θα φέρει κάποια από τα παιδιά αντιμέτωπα με τις πιο βαθιές προσδοκίες και επιθυμίες τους και θα ζητήσει να τις απαρνηθούν. Θα διαταράξει, έστω πρόσκαιρα, τη συνοχή της ομάδας, αλλά κυρίως θα αποτελέσει πηγή έμπνευσης. Θα ορίσει τον τρόπο σκέψης και δράσης των παιδιών από κείνη τη στιγμή και για όλη την υπόλοιπη ζωή τους.

Το περιπετειώδες μυθιστόρημα της Ράντελ διατρέχει μια ξεκάθαρη οικολογική ευαισθησία. Η συγγραφέας δεν νοιάζεται μονάχα για τη χλωρίδα και πανίδα του Αμαζονίου. Νοιάζεται εξίσου για τους ανθρώπους του· για τους ιθαγενείς. Οι ανησυχίες της άλλοτε εκφράζονται άμεσα, όταν ο εξερευνητής αποκαλύπτει συγκινητικά μυστικά και ανομολόγητες αλήθειες για τον εαυτό του, και άλλοτε έμμεσα, μα πολύ τρυφερά, όταν η ηρωίδα της σκουπίζει με τα μαλλιά της το βρεγμένο μωρό βραδύποδα το οποίο έχει υιοθετήσει από την αρχή της περιπέτειάς τους. Η πράξη αυτή, φαινομενικά αναμενόμενη εξαιτίας της έλλειψης άλλων μέσων στη ζούγκλα, είναι στην πραγματικότητα βαθιά συμβολική. Ο συνειρμός έρχεται άκοπα. Ήταν μια γυναίκα εκείνη που σκούπισε, σύμφωνα με τα Ευαγγέλια στη χριστιανική θρησκεία, με τα μαλλιά της τα πόδια του Χριστού, προσδίδοντας στην πράξη αυτή έναν χαρακτήρα μετάνοιας και αυταπάρνησης, και αυτόν χρησιμοποιεί η Ράντελ για να υποδηλώσει τον σεβασμό και την αφοσίωση που οφείλει ο άνθρωπος στη φύση.

Το γεγονός πως η συγγραφέας ταξίδεψε στον Αμαζόνιο και βίωσε αρκετές από τις δυσκολίες των ηρώων της εξηγεί τις γνώσεις που φαίνεται για έχει για τροπικά ζώα και φυτά, την αληθοφάνεια των περιγραφών της και τη ζωντάνια των διαλόγων της. Επιπλέον, το ότι έχει αντικρίσει τη συγκλονιστική ομορφιά του Αμαζονίου, όπως η ίδια τη χαρακτηρίζει, εξηγεί ενδεχομένως και την ανάγκη της να μιλήσει, με αφορμή μια συναρπαστική ιστορία επιβίωσης, για την υποχρέωση του ανθρώπου να σεβαστεί και να φροντίσει κάθε γωνιά του πλανήτη Γη, υπενθυμίζοντας πως, σεβόμενος τον πλανήτη, ο άνθρωπος σέβεται και φροντίζει τον εαυτό του.

Το βιβλίο έχει τιμηθεί με το Costa Children’s Book Award 2017.

Ο εξερευνητής
Κάθριν Ράντελ
Μετάφραση: Αργυρώ Πιπίνη
Ψυχογιός
σ. 408
ISBN: 978-618-01-2866-6
Τιμή: 16,60€