Brian Dumaine: «Bezonomics»

Η Amazon είναι ένα γιγαντιαίο «οικοσύστημα», με το οποίο εκατομμύρια άνθρωποι έχουν συνάψει σχέση «συμβίωσης», που περιλαμβάνει κορυφαίες λειτουργίες της καθημερινότητάς τους: από τα καθημερινά ψώνια μέχρι την έκδοση εισιτηρίων και από τη διασκέδαση μέχρι την πληρωμή κάθε είδους λογαριασμών. Στις ΗΠΑ λένε ότι ένας λογαριασμός στο προνομιακό συνδρομητικό πακέτο Prime, που έχει δημιουργήσει η Amazon προσφέροντας πολλαπλές

υπηρεσίες μέσω μιας ετήσιας συνδρομής, κλείνει μόνο όταν ένας πελάτης τής εν λόγω υπηρεσίας αποφασίσει να συζήσει με κάποιο άλλο άτομο ή να παντρευτεί, οπότε δεν χρειάζονται δύο λογαριασμοί στο σπίτι!

{loadmodule mod_adsence-inarticle-makri} {loadposition adsence-inarticle-makri}

Ο δημοσιογράφος του Fortune και σύμβουλος επικοινωνίας Brian Dumaine συνομίλησε με δεκάδες ανώτερα στελέχη της Amazon, συγκέντρωσε κι επεξεργάστηκε έναν εντυπωσιακό όγκο πληροφοριών γύρω από την ίδια την εταιρεία αλλά και τις επιμέρους βιομηχανίες στις οποίες δραστηριοποιείται (π.χ. λιανικό εμπόριο, logistics) και προσπάθησε να καταλάβει πού οφείλεται η εκπληκτική επιτυχία αλλά και η ευρεία αποδοχή της από το παγκόσμιο καταναλωτικό κοινό.

Σφόνδυλος ανάπτυξης

Σύμφωνα με τον συγγραφέα, η επιτυχία του Τζεφ Μπέζος και των συνεργατών του οφείλεται στην πιστή τήρηση ενός καλοσχεδιασμένου και συνεχώς εξελισσόμενου οικονομικού μοντέλου, το οποίο για χάρη της συζήτησης αποκαλεί «Bezonomics». Σε τι συνίσταται; Σε τρεις ακρογωνιαίους λίθους του σύγχρονου αμερικανικού επιχειρείν: α) εστίαση στον πελάτη, β) χρήση ακραίων καινοτομιών και γ) διοίκηση με μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Η Amazon δεν είναι ούτε η πρώτη, ούτε η μόνη εταιρεία που υλοποιεί το παραπάνω τρίπτυχο, αλλά είναι η μόνη που το πέτυχε σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα και με τόσο αποτελεσματικό τρόπο.

Ο συγγραφέας, προκειμένου να εξηγήσει στον αναγνώστη τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το μοντέλο της Amazon, χρησιμοποιεί τον όρο «σφόνδυλος». Στη βάση της ανάπτυξης της εταιρείας υπάρχει ένας σφόνδυλος, ένας συμπαγής τροχός ο οποίος σύμφωνα με τον Dumaine είναι ένας εννοιολογικός μηχανισμός κι ένα νοητικό μοντέλο· ένας τρόπος σκέψης, δηλαδή, που έχει υιοθετηθεί κι αξιοποιείται με εκπληκτική επιτυχία. Με τον συγκεκριμένο όρο ο συγγραφέας αναφέρεται σε ένα είδος αρχιτεκτονικής ορμής που δημιουργεί η εταιρεία ανανεώνοντας κι επεκτείνοντας συνεχώς τη δυναμική της. Ένα αυτοτροφοδοτούμενο σύστημα επιχειρηματικής ενέργειας που υπερνικά εμπόδια, επιλύει προβλήματα και δημιουργεί αέναη ανάπτυξη.

Το βιβλίο του Dumaine δεν είναι απλώς το χρονικό της επιτυχίας μιας επιχείρησης ηλεκτρονικού εμπορίου στις ΗΠΑ. Με αφορμή την Amazon, ο συγγραφέας βρίσκει την ευκαιρία να θίξει κορυφαία ζητήματα της παγκόσμιας κοινωνικοπολιτικής και οικονομικής ατζέντας, όπως η αυτοματοποίηση και η επίδρασή της στην εργασία, το καθολικό βασικό εισόδημα και οι πολιτικές πρόνοιας των κεντρικών κυβερνήσεων, οι εργασιακές σχέσεις κι ο συνδικαλισμός, η καταναλωτική υστερία κ.ά.

{jb_quote}Συνολικά, πρόκειται για μια διεισδυτική ανάλυση ενός επιχειρηματικού κολοσσού, μια πραγματεία για τη λειτουργία του σύγχρονου ηλεκτρονικού εμπορίου μα επίσης ένα οξυδερκές –αλλά όχι, φυσικά, ανατρεπτικό– σχόλιο για τον αμερικανικό καπιταλισμό, τις αντιφάσεις και τη δυναμική του.{/jb_quote}

Εργαζόμενοι αλλά φτωχοί

Η Amazon έχει δεχτεί σκληρή κριτική τόσο από την Αριστερά όσο και από τη Δεξιά στις ΗΠΑ, ενώ για την εταιρεία έχουν διατυπωθεί προτάσεις που περιλαμβάνουν ακόμα και τη διάσπασή της σε μικρότερες επιχειρηματικές μονάδες, όπως η διάσπαση των αμερικανικών τραπεζών σε εμπορικές κι επενδυτικές ή η θρυλική κατάτμηση της Standard Oil.

Η κύρια αιτίαση για την παραπάνω πρόταση είναι ότι η Amazon νοθεύει τον ανταγωνισμό και λειτουργεί σε βάρος της μικρής και μεσαίας επιχειρηματικότητας. Η θέση αυτή στηρίζεται στο αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι η εταιρεία-κολοσσός του Τζ. Μπέζος είναι ταυτόχρονα δημιουργός και κάτοχος μιας ψηφιακής πλατφόρμας πώλησης προϊόντων αλλά και λιανοπωλητής, η ίδια, προϊόντων που ανταγωνίζονται τα προϊόντα των πελατών της. Ο συγγραφέας αφιερώνει ένα κεφάλαιο του βιβλίου για να παρουσιάσει τις αντιμονοπωλιακές αιτιάσεις των επικριτών και τις κατηγορίες που χρειάστηκε να αντιμετωπίσει ο Μπέζος. Παρουσιάζει επίσης και τις θέσεις της εταιρείας, όπως για παράδειγμα το επιχείρημα ότι το 58% των προϊόντων που πωλούνται από την πλατφόρμα είναι προϊόντα που προέρχονται από ανεξάρτητους πωλητές, ο αριθμός των οποίων έχει ήδη φτάσει τα 2 εκατομμύρια και οι πωλήσεις τους τα 160 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως.

Ο Dumaine θεωρεί ότι οι ανησυχίες για τη γιγάντωση της Amazon είναι βάσιμες και δείχνει να συμμερίζεται την άποψη ότι οι ΗΠΑ γυρνάνε στην Επίχρυση Εποχή (Gilded Age), όταν οι επιχειρηματίες Ροκφέλερ, Μόργκαν και Μέλον ήλεγχαν το σύνολο της αμερικανικής βιομηχανίας, της παραγωγής ενέργειας και των μεταφορών – κι αυτό δεν το θέλει κανείς σήμερα. Ο συγγραφέας αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο περαιτέρω γιγάντωσης της Amazon και πραγματικής νόθευσης του ελεύθερου ανταγωνισμού. Δεν διαφωνεί, μάλιστα, με την ανάγκη κάποιας κυβερνητικής παρέμβασης. Αλλά όχι σήμερα. Όχι τώρα. Δεν έχει έρθει η ώρα, επισημαίνει.

Εργασία και… χαρά

Εξίσου σημαντική έκταση στο βιβλίο του Brian Dumaine αφιερώνεται στα ζητήματα της απασχόλησης στην Amazon, μιας και το εργασιακό κλίμα που επικρατεί στην εταιρεία έχει γίνει αφορμή για αρνητική δημοσιότητα αλλά κι έντονες πολιτικές επιθέσεις.

Στις ΗΠΑ η Αριστερά εκτιμάει ότι ένας εργαζόμενος –κάθε εργαζόμενος, για την ακρίβεια– που δουλεύει σε έναν πάμπλουτο επιχειρηματία, δεν θα έπρεπε να έχει οικονομικά προβλήματα και σε καμία περίπτωση δεν θα έπρεπε να καταφεύγει σε κρατικά κουπόνια σίτισης και ειδικές παροχές υγείας. Πολιτικοί στο φάσμα της Αριστεράς, όπως ο Μπέρνι Σάντερς, υποστηρίζουν ότι ο Μπέζος θα έπρεπε να επιστρέφει κάθε χρόνο, μέσω φόρων, τα χρήματα που δαπανάει η αμερικανική ομοσπονδιακή κυβέρνηση για να στηρίξει τους αναξιοπαθούντες εργαζομένους του. Από την άλλη πλευρά, η Δεξιά καταλήγει στο ίδιο συμπέρασμα αλλά με διαφορετικό πρόσημο. Σύμφωνα λοιπόν με εκπροσώπους της άκρας Δεξιάς, είναι αδιανόητο να πληρώνουν οι Αμερικανοί φορολογούμενοι επιδόματα, κουπόνια σίτισης και διάφορες άλλες κοινωνικές παροχές για τους εργαζόμενους μιας τόσο ισχυρής κεφαλαιουχικά εταιρείας. Ζητούν από τον Μπέζος να πληρώνει αυτός μεγαλύτερους μισθούς κι όχι το κράτος μεγαλύτερα επιδόματα.

Στο βιβλίο παρουσιάζεται εκτενώς η στρατηγική που χρησιμοποίησε ο Μπέζος για να αποκρούσει τις μαζικές, ταυτόχρονες και ιδιαίτερα σκληρές επιθέσεις σε βάρος του από media, πολιτικές οργανώσεις, ακόμα και θεσμικούς φορείς. Στρατηγική που περιλάμβανε από την αύξηση του ωρομίσθιου στα 15 δολάρια για όλους ανεξαιρέτως τους εργαζόμενους, την ίδρυση φιλανθρωπικού ιδρύματος αλλά και τη χρήση του lobbying προκειμένου να επηρεάσει μέλη του Κογκρέσου και της Γερουσίας.

Συνολικά, πρόκειται για μια διεισδυτική ανάλυση ενός επιχειρηματικού κολοσσού, μια πραγματεία για τη λειτουργία του σύγχρονου ηλεκτρονικού εμπορίου μα επίσης ένα οξυδερκές –αλλά όχι, φυσικά, ανατρεπτικό– σχόλιο για τον αμερικανικό καπιταλισμό, τις αντιφάσεις και τη δυναμική του.

Bezonomics
Πώς αλλάζει η Amazon τη ζωή μας
Brian Dumaine
Μετάφραση: Γιώργος Μπαρουξής
Ψυχογιός
σ. 392
ISBN: 978-618-01-3794-1
Τιμή: 18,80€