Bernard Malamud: «Το μαγικό βαρέλι»

Ο Μπέρναρντ Μάλαμουντ γεννήθηκε στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης το 1914 από Ρωσοεβραίους μετανάστες γονείς, τον Μαξ Μάλαμουντ και την Μπέρτα Φίντελμαν. Πήγε στο δημοτικό του Μπρούκλιν, αποφοίτησε από το γυμνάσιο Εράσμους Χολ και εισήχθη στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, όπου και ολοκλήρωσε τις σπουδές του το 1936. Στα δεκαπέντε του πέθανε η μητέρα του σε ψυχιατρείο και ο πατέρας του ξαναπαντρεύτηκε. Την ίδια τύχη είχε και ο μικρότερος αδερφός του, Γιουτζίν, που νοσηλεύτηκε δυο φορές για σχιζοφρένεια και πέθανε στα πενήντα πέντε του.

Οι γονείς του έστησαν αρχικά ένα μικρό μπακάλικο που δούλευε ως αργά τη νύχτα και […] αφού άλλαξαν διάφορες περιοχές εγκαταστάθηκαν στη λεωφόρο Μακντόναλντ, όπου η οικογένεια έμενε σε δωμάτια πάνω από το μαγαζί. Σημεία που θα ασκήσουν ιδιαίτερη επιρροή στο έργο του τότε μικρού Μπέρναρντ, όπως φαίνεται κι από τα διηγήματά του. Ενώ γράφαμε για τον Μάστορα (μτφρ. Κατερίνα Σχινά, Εκδόσεις Καστανιώτη 2017) εδώ, ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα που του χάρισε, το 1967, ταυτόχρονα το Πούλιτζερ και το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας της χώρας του, ανακαλύπταμε πως βραβευόταν δεύτερη φορά με το National Book Award for Fiction. Είχε προηγηθεί, το 1959, η βράβευση της συλλογής διηγημάτων Το μαγικό βαρέλι. Καίτοι, λοιπόν, θεωρείται τεχνίτης ολκής της μικρής φόρμας, και δικαίως, βραβεύεται με Πούλιτζερ για ένα του μυθιστόρημα. Πέθανε το 1986, έχοντας βραβευτεί ακόμα με το Elmer H. Bobst Award από το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, με το Χρυσό Μετάλλιο Μυθοπλασίας και με το ιταλικό βραβείο Mondello.

{loadmodule mod_adsence-inarticle-makri} {loadposition adsence-inarticle-makri}

Είκοσι εννιά διηγήματα, κατά σειρά συγγραφής μάλλον παρά δημοσίευσης, και μια σκηνή από ένα θεατρικό έργο απαρτίζουν τη συλλογή διηγημάτων Το μαγικό βαρέλι, από τις Εκδόσεις Καστανιώτη, σε μια πολύ καλή μετάφραση της Σταυρούλας Αργυροπούλου και με εισαγωγή του Ρ. Ζιρού, επιμελητή και προσωπικού φίλου του συγγραφέα. Αναμένουμε με αδημονία και τα υπόλοιπα είκοσι πέντε, αφού η αρχική αμερικανική έκδοση (Bernard Malamud, The Complete Stories and introduced by Robert Giroux, 1997) περιλάμβανε πενήντα πέντε διηγήματα, που ξεκινούν από το 1940 με την «Ανακωχή» και κλείνουν με τα τελευταία δύο που έγραψε τη δεκαετία του 1980, ενώ πειραματιζόταν με νέες φόρμες, όπως αναφέρει και στην εισαγωγή του ο Ζιρού.

{jb_quote} Ο Μάλαμουντ δεν επαφίεται στις δάφνες του. Συνεχώς βελτιώνεται και δίνει όλο και περισσότερο «αέρα» στα διηγήματά του, διευρύνοντας την έκτασή τους. {/jb_quote}

Η συγκεκριμένη συλλογή ξεκινάει με την πρώτη δημοσίευση του Μάλαμουντ, την «Ανακωχή» (1940), ένα διήγημα που αφορά την πτώση της Γαλλίας στους Ναζί και πώς αυτή επηρεάζει έναν Αμερικανό μπακάλη και τον γιο του, και φτάνει μέχρι το 1963 με το «Φανταστείτε έναν γάμο», κάτι σαν σύντομο θεατρικό έργο. Η ταξινόμηση αυτή μάς αποκαλύπτει τη συνεχή βελτίωση της γραφής του μάστορα της σύντομης φόρμας. Πράγματι, ενώ τα οκτώ πρώτα διηγήματα θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν απλοϊκά, από το όγδοο-ένατο και μετά, «Το κόστος ζωής» (1949) και το «Η φυλακή» (1950), παρατηρούμε μια σημαντική βελτίωση, όχι τόσο ως προς το ύφος γραφής, όσο αναφορικά με τη θεματολογία του. Γίνεται κάπως πιο βαθιά και με επιλογές πολύ πιο διευρυμένες, που δεν αφορούν μόνο τον μικρόκοσμο της περιοχής όπου μεγάλωσε· αλλά και στα διηγήματα εκείνα που αφορούν αυτόν τον κόσμο, γίνεται ακόμα πιο εμβριθής. Διόλου τυχαίο, αφού το διήγημα «Κόστος ζωής» (1949) το αγόρασε το Harper’s Bazaar και αποτέλεσε την έναρξη της επαγγελματικής καριέρας του Μάλαμουντ ως συγγραφέα. Και η εξέλιξη συνεχίζεται. Ενώ πλέον συνεχίζει να αλιεύει θέματα για συγγραφή από την ευρύτερη περιοχή του Μπρούκλιν, όπου και μεγάλωσε, θέματα που αφορούν τους Εβραίους και άλλους μετανάστες της περιοχής, παρατηρούμε μια μεγαλύτερη βαθύτητα στην παρουσίαση και ανάλυση των χαρακτήρων του. Κι ενώ η σύντομη φόρμα μεγαλώνει λίγο ακόμα, έρχεται η αποκορύφωση με το διήγημα «Το μαγικό βαρέλι» (1953), ένα διαμάντι της διηγηματογραφίας, που το έγραψε κλεισμένος σε ένα κουβούκλιο στο ισόγειο της βιβλιοθήκης του κολεγίου, στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Όρεγκον, όπου δίδασκε από το 1949. Ό,τι και να πούμε για τα διηγήματα που ακολουθούν θα ήταν λίγο. Ο Μάλαμουντ δεν επαφίεται στις δάφνες του. Συνεχώς βελτιώνεται και δίνει όλο και περισσότερο «αέρα» στα διηγήματά του, διευρύνοντας την έκτασή τους. Αποτέλεσμα, ακόμα καλύτερα πλασμένοι χαρακτήρες, ολοκληρωμένοι, τεχνικά αψεγάδιαστοι – βλ. και τα αποκαλούμενα και «διηγήματα του ιταλικού κύκλου». Οι ιστορίες αυτές, όπως και οι αρχικές, με πρωταγωνιστές κυρίως Αμερικανούς Εβραίους της διασποράς και θέμα τις δυσκολίες στις οποίες δοκιμάζονται, ίσως να είναι κι εκείνες που δημιουργούν την αίσθηση του πανανθρώπινου στο έργο του. Και ίσως κάπως έτσι και να ερμηνεύεται η φράση του Μάλαμουντ «όλοι οι άνθρωποι είναι Εβραίοι» – αφού «έγραψε για Εβραίους που υποφέρουν, για φτωχούς Εβραίους, για μπακάληδες και μαστόρους, […] και αγγέλους στο Χάρλεμ και νοικάρηδες και δοκιμαστές αυγών και συγγραφείς…», όπως σημειώνει η Σίνθια Όζικ στο λογοτεχνικό μνημόσυνό του, «στην αμερικάνικη γλώσσα, που την εμπλούτισε με δροσερή πλαστικότητα και σμίλεψε τα αγγλικά μας σε νέες καταπληκτικές μορφές. Φυσικά και είναι ένας Αμερικανός δεξιοτέχνης». Η εξέλιξη είναι εκπληκτική. Από τον ρεαλισμό ενός μπακάλικου και ιστορίες με φόντο το Μπρούκλιν με τους μετανάστες του, στον «ιταλικό κύκλο» και στον Φίντελμαν – όπου το Φίντελμαν, καίτοι κλασικό εβραϊκό επώνυμο της διασποράς, ήταν και το επώνυμο του θείου του Τσαρλς Φίντελμαν, αδελφού της μητέρας του, υποβολέα του θεάτρου Γίντις στη Δεύτερη Λεωφόρο της Νέας Υόρκης.

Ξεχωρίσαμε, εκτός από το «Μαγικό βαρέλι», κυρίως τις ιστορίες που γράφτηκαν από το 1953 και μετά, τους «Πενθούντες», τον «Άγγελο Λεβίν», το «Έλεος», την «Αρχόντισσα της λίμνης», τη «Νεκρή φύση», ακόμα και το «Φανταστείτε έναν γάμο», με τη δραματουργική μορφή στην οποία το απέδωσε. Δεν θα επιχειρήσουμε να πούμε κάτι σχετικά με τις παραπάνω ιστορίες, αλλά ούτε και για κάποια άλλη της συλλογής. Είναι τόσα τα στοιχεία που θα χρειαζόμασταν γι’ αυτό το εύρος, που θα τις αδικούσαμε. Επιγραμματικά μόνο θα λέγαμε πως, διόλου αμετροεπής ο Μάλαμουντ, ακολουθεί πιστά την εβραϊκή παράδοση, επανακαλύπτοντας τον σύγχρονό του άνθρωπο μέσα από αυτήν. Οι ιστορίες του έχουν, αλλού λιγότερο και αλλού περισσότερο, μεταφυσικό χαρακτήρα, στοιχείο που οδηγεί στον υπαρξισμό, πλην όμως μέσα από μια καθαρόαιμη εβραϊκή ματιά.

Πρόκειται για ένα βιβλίο που θα σας γεμίσει από έντονα συναισθήματα, τόσο στο σύνολό του όσο και η κάθε ιστορία ξεχωριστά.

Το μαγικό βαρέλι
και άλλες ιστορίες
Μπέρναρντ Μάλαμουντ
Μετάφραση: Σταυρούλα Αργυροπούλου
Εκδόσεις Καστανιώτη
σ. 512
ISBN: 978-960-03-6753-9
Τιμή: 22,00€