Τι είναι το θειικό οξύ και τι ζημιά προκαλεί

Το θειικό οξύ, γνωστό και ως βιτριόλι, ήρθε στην επικαιρότητα με αφορμή ένα τραγικό συμβάν.

 

Το θειικό οξύ, κατά τους χημικούς, ή αλλιώς βιτριόλι, αποτέλεσε το «όπλο» στο σοκαριστικό συμβάν που έλαβε χώρα το πρωί της Τετάρτης στην Καλλιθέα.

Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά μέχρι αυτή τη στιγμή για το περιστατικό, μία 34χρονη δέχθηκε επίθεση με το καυστικό αυτό οξύ από άγνωστη δράστρια, με αποτέλεσμα να υποστεί σοβαρά χημικά εγκαύματα σε πρόσωπο και σώμα.

Τι είναι όμως, ακριβώς, το βιτριόλι και τι ζημιά προκαλεί;

«Το υγρό των ερωτικών αντιζηλιών»

Απαντώντας στα

ερωτήματα αυτά ο χημικός Νίκος Κατσαρός έκανε λόγο για ένα «εξαιρετικά καυστικό» οξύ που «αφήνει μόνιμα εγκαύματα».

«Στη δεκαετία του 50 θεωρούνταν το υγρό των ερωτικών αντιζηλιών» σχολίασε ακόμη ο πρώην Πρόεδρος της Ενωσης Ελλήνων Χημικών, μιλώντας στην ΕΡΤ.

Πρόκειται για μια «χημική ένωση, ονομάζεται χημικό οξύ και είναι εξαιρετικά καυστικό». Σύμφωνα με τον ίδιο «χρησιμοποιείται για την κατασκευή λιπασμάτων και χημικών ειδών. Επίσης χρησιμοποιείται ως διαλύτης στη βιομηχανία και στα φάρμακα. Στην Ελλάδα υπήρχε παραγωγή στην Πτολεμαΐδα αλλά πλέον έχει μειωθεί».

Το βιτριόλι «προκαλεί μόνιμα εγκαύματα διότι καταστρέφει το δέρμα και εισχωρεί βαθιά μέσα στη σάρκα. Προκαλεί μεγάλες καταστροφές όπου και αν πέσει. Παλαιότερα στα αστυνομικά μυθιστορήματα βάζανε το πτώμα σε ένα μπάνιο με θειικό οξύ και διαλύονταν τα κόκαλα».

«Το θειικό οξύ το βρίσκει κανείς πολύ εύκολα. Αν πάτε στην Σωκράτους με είδη χημικών θα βρείτε σε όποια ποσότητα θέλετε, με 30% νερό, με 50% νερό. Το γνωρίζουμε όλοι από τις μπαταρίες των αυτοκινήτων» ανέφερε ο κ. Κατσαρός.

Ταυτότητα και ιστορία

Σύμφωνα με τη Wikipedia δε, «το θειικό οξύ (στα αγγλ.: sulphuric acid ή sulfuric acid) ή βιτριόλι είναι χημική ένωση με μοριακό τύπο H2SO4. Είναι πλήρως διαλυτό στο νερό σε όλες τις συγκεντρώσεις. Είναι ανόργανο, ισχυρό οξύ, καυστικό (προκαλεί εγκαύματα αν πέσει στο δέρμα) και όταν είναι θερμό και πυκνό προκαλεί την οξείδωση ενώσεων. Αντιδρά με όλες τις βάσεις και τα δραστικά μέταλλα. Ιονίζεται σε δύο στάδια, με το πρώτο να θεωρείται πλήρης ιονισμός. Έχει πολλές εφαρμογές και είναι ένα από τα κορυφαία προϊόντα της χημικής βιομηχανίας. Η παγκόσμια παραγωγή του το 2001 ήταν 165 Mtn, αξίας 8.000.000.000 $. Κύριες χρήσεις του είναι τα υγρά μπαταρίας διαφόρων οχημάτων, η κατεργασία ορυκτών, η παρασκευή λιπασμάτων, η διύλιση του πετρελαίου, η κατεργασία αποβλήτων και η χημική σύνθεση».

«Η ανακάλυψη του θειικού οξέος πιστώνεται στον αλχημιστή Abu Musa Jābir ibn Hayyān al azdi (Geber) του 8ου αιώνα. Το οξύ μελετήθηκε αργότερα, τον 9ο αιώνα από τον Πέρση γιατρό και αλχημιστή Ibn Zakariya al-Razi (Rhazes), που το απόκτησε με ξηρή απόσταξη ορυκτών, που περιείχαν ένυδρο θειικό σίδηρο (FeSO4·7H2O) και ένυδρο θειικό χαλκό (CuSO4·5H2O), εξαντλητικά, λαμβάνοντας νερό (H2O) και τριοξείδιο του θείου (SO3), τα οποία με ανάμειξη δίνουν (υδατικό) διάλυμα θειικού οξέος. Αυτή η μέθοδος διαδόθηκε στην Ευρώπη μέσω μεταφράσεων αραβικών και περσικών εγχειριδίων που καταγράφηκαν σε βιβλία αλχημιστών όπως ο Γερμανός Αλβέρτος ο Μέγας (Albertus Magnus) του 13ου αιώνα.

Το θειικό οξύ ήταν γνωστό στη Μεσαιωνική Ευρώπη ως "έλαιο βιτριολιού" ή "πνεύμα βιτριολιού" ή απλούστερα ως "βιτριόλι", ανάμεσα σε άλλα ονόματα. Η κεντρική λέξη "βιτριόλι" προέρχεται από τη λατινική λέξη vitreus, δηλαδή γυαλί, σχετιζόμενο με την υαλώδη εμφάνιση των ένυδρων θειικών αλάτων, που επίσης είχαν το όνομα "βιτριόλι". Συγκεκριμένα:

Ο θειικός χαλκός (ΙΙ) (CuSO4) ονομαζόταν "μπλε βιτριόλι" ή "ρωμαϊκό βιτριόλι".Ο θειικός ψευδάργυρος (ZnSO4) ονομαζόταν "λευκό βιτριόλι".Ο θειικός σίδηρος (ΙΙ) (FeSO4) ονομαζόταν "πράσινο βιτριόλι".Ο θειικός σίδηρος (ΙΙΙ) [Fe2(SO4)3] ονομαζόταν "βιτριόλι του Άρη".

Το θειικό κοβάλτιο (CoSO4) ονομαζόταν "κόκκινο βιτριόλι", αν και το ίδιο όνομα ήταν και ένας τεχνικός όρος του 20ού αιώνα για έναν βαθμό (συγκέντρωση) υδατικού διαλύματος θειικού οξέος.

Το βιτριόλι ευρύτατα θεωρούνταν η πιο σημαντική αλχημιστική ουσία, ιδιαίτερα για τη χρήση της ως φιλοσοφική λίθο. Πολύ καθαρό βιτριόλι χρησιμοποιείτο ως ένα μέσο για την αντίδραση με άλλες ουσίες. Αυτό οφειλόταν πολύ στο ότι δεν αντιδρά με το χρυσό, η παραγωγή του οποίου ήταν ο στόχος της αλχημιστικής διεργασίας. Η σημασία του βιτριολιού για την αλχημεία τονίζεται στην αλχημιστική συμβουλή "Visita Interiora Terrae Rectificando Invenies Occultum Lapidem", που σήμαινε: "Επισκέψου το εσωτερικό της Γης και καθαρίζοντας θα βρεις τη μυστική (φιλοσοφική) λίθο". Το κείμενο αυτό προέρχεται από το γερμανό αλχημιστή του 15ου αιώνα Basilius Valentinus, στο σύγγραμμά του "L' Azoth des Philosophes".

Το 17ο αιώνα, ο γερμανοολλανδός χημικός Johann Glauber παρασκεύασε θειικό οξύ καίγοντας θείο (S) μαζί με νιτρικό κάλιο, (KNO3), παρουσία ατμού. Καθώς το νιτρικό κάλιο διασπάται από τη θέρμανση, οξειδώνει το θείο προς τριοξείδιο του θείου (SO3), που ενώνεται με το νερό (του ατμού) και παράγει θειικό οξύ.

Το 1736 ο Joshua Ward ένας φαρμακοποιός από το Λονδίνο χρησιμοποίησε αυτήν τη μέθοδο για να ξεκινήσει την πρώτη μεγάλης κλίμακας παραγωγή θειικού οξέος. Το θειικό οξύ που παράγονταν από αυτήν τη μέθοδο έφτανε σε συγκέντρωση 35-40%», κατά την ίδια πηγή.