Τάσος Ροζολής: Η Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία - Το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον (υπό προϋποθέσεις)

«Η μοναδική διέξοδος είναι η άμεση εμπλοκή- συνεργασία- συμμετοχή του Ιδιωτικού Τομέα σε όλες τις εκφάνσεις της λειτουργίας των παραπάνω εταιρειών», τονίζει με το άρθρο του στο iEidiseis ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελλήνων Κατασκευαστών Αμυντικού Υλικού (ΣΕΚΠΥ)

Iδιαιτερότητες Αμυντικής Βιομηχανίας

Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Αμυντικής Βιομηχανίας τα οποία τη διαφοροποιούν σε σχέση με την υπόλοιπη βιομηχανία «πολιτικού τύπου» είναι:

1. Η ΑΒΙ παγκοσμίως είναι απόλυτα εξαρτώμενη άμεσα ή έμμεσα από το Κράτος στο οποίο ανήκει. Το μεγαλύτερο μέρος των πωλήσεων των αμυντικών εταιρειών αφορά τις Εθνικές ΕΔ, αλλά και το υπόλοιπο μέρος που αφορά στις εξαγωγές, πραγματοποιείται κυρίως με τη βοήθεια καιτην έντονη υποστήριξη-πίεση των χωρών τους.

2. Η Αμυντική Βιομηχανία λόγω της στρατηγικής σημασίας των προϊόντων της, δεν έχει ελευθερία πωλήσεων, δεν λειτουργεί σε περιβάλλον ελεύθερου ανταγωνισμού, είναι άμεσα ελεγχόμενη τόσο από το Εθνικό Κράτος στο οποίο ανήκει, όσο και από ευρύτερους Διεθνείς Οργανισμούς και Συμμαχίες.

Εξαιτίας των παραπάνω χαρακτηριστικών :

α.Δεν μπορεί να υπάρξειυγιής και αναπτυσσόμενηΕγχώρια Αμυντική Βιομηχανία χωρίς σημαντικάΕθνικά προγράμματα εξοπλισμών στα οποία και θα βασίζει το κύριο μέρος των πωλήσεών της.

β. Η σχέση μεταξύ Αμυντικής Βιομηχανίας και Ενόπλων Δυνάμεων είναι απόλυτα ανάλογη και αμφίδρομη. Δεν υπάρχει, ούτε έχει υπάρξει ιστορικά κράτος το οποίο να έχει ισχυρές ΕΔ χωρίς να έχει αντίστοιχα ισχυρή ΑΒΙ και δεν υπάρχει κράτος με ισχυρή ΑΒΙ το οποίο να μην έχει ισχυρές ΕΔ.

Εγχώρια Αμυντική Βιομηχανία

Όπως καθορίζεται στην Εγχώρια Αμυντική Βιομηχανική Στρατηγική (ΕΑΒΣ), η Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία, έχει ως κύριο λόγω ύπαρξης, την κάλυψη ουσιωδώνσυμφερόντων ασφαλείας της χώρας δηλαδή την ασφάλεια εφοδιασμού και την επιχειρησιακή αυτονομία των Ελληνικών ΕΔ, κυρίως σε περίοδο κρίσης, έντασης ή πολέμου όπως και η απόκτηση επιχειρησιακών πλεονεκτημάτων από τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, για την αντιστάθμιση αριθμητικά υπέρτερων απειλών.

Η Ελληνική ΕΑΒΙ έχει τα παρακάτω ιδιαίτερα χαρακτηριστικά:

Α. Αποτελείται από την Κρατική ή Κρατικά ελεγχόμενη ή σε Κρατική ομηρεία μεγάλη ΕΑΒΙ (ΕΑΒ,ΕΑΣ, ΕΛΒΟ,ΝΑΥΠΗΓΕΙΑ) η οποία βρίσκεται σε κώμα και απαιτούνται άμεσες και γενναίες αποφάσεις για να διασωθεί και από μεγάλο αριθμό ιδιωτικών ΜΜΕ και μικρό Μεσαίων εταιρειών.Η ιδιωτικήΕγχώρια Αμυντική Βιομηχανίαδημιουργήθηκε και αναπτύχθηκε κυρίως από πόρους που προήλθαν από την σωστή χρήση των Αντισταθμιστικών Ωφελημάτων (ΑΩ) και των απαιτήσεων για Ελάχιστη Εγχώρια Προστιθέμενη Αξία (ΕΠΑ).

Β.Δεν παράγει Κύρια ολοκληρωμένα οπλικά συστήματα (αεροσκάφη-άρματα κλπ), ενώ μικρός είναι ο αριθμός εταιρειών που παράγει μη κύρια, ολοκληρωμένα προϊόντα, όπως : διόπτρες ημέρας και νύχτας, συστήματα θερμικής απεικόνισης, σύγχρονες επικοινωνίες, συστήματα C4I , ελαφρά σκάφη, Πυρομαχικά, συσσωρευτές, ατομικό ιματισμό κλπ.

Γ. Ο κύριος όγκος του κύκλου εργασιών των εταιρειών της ΕΑΒΙ, προέρχεται από την παροχή υπηρεσιών MRO = συντήρηση, επισκευή, ανακατασκευή, αναβάθμιση κυρίων συστημάτων-αεροσκαφών-πλοίων κλπ, τη κατασκευήαπαρτίων,εξαρτημάτων και τη παροχή υποκατασκευαστικού έργου.

Δ.Το ανθρώπινο δυναμικό της ΕΑΒΙ έχειικανοποιητικό επίπεδο κατάρτισης, εμπειρία στην εφαρμογή αυστηρών στρατιωτικών και Νατοϊκών προτύπων, με συγκριτικά ανταγωνιστικό κόστος λόγω και της οικονομικής κρίσης.

Διαδικασία Προμηθειών ΕΔ : Παρούσα Κατάσταση

Σήμερα δεν υλοποιούνται σχεδόν καθόλου προμήθειες , ή υλοποιούνται ελάχιστες και μετά από πολύχρονες επαναλήψεις.Η κατάσταση αυτή οφείλεται κυρίως στον Νόμο 3978/2011, ή όπως έχει καθιερωθεί «ο Νόμος περί μη Προμηθειών».

-Ο Ν.3978/2011 θα αποτελούσε καινοτομία στη νομοθεσία προμηθειών αμυντικού υλικού και αποτελεί προσπάθεια εναρμόνισης με την ευρωπαϊκή οδηγία 2009/81/ΕΚ. Αυτό όμως ισχύει από το άρθρο 14 και μετά. Τα πρώτα άρθρα είναι εγχώριας σύλληψης και δεν αποτελούν ευρωπαϊκή οδηγία. Τα άρθρα 9 (Κανόνες διαφάνειας και καταπολέμησης της διαφθοράς που επιβάλλεται στους οικονομικούς φορείς),11 (Έλεγχος και επιθεώρηση των οικονομικών φορέων) και 12 (μεταβολές στο ιδιοκτησιακό καθεστώς και στη διοίκηση του οικονομικού φορέα)πολύ δύσκολα γίνονται αποδεκτά από οποιοδήποτε οικονομικό φορέα ειδικά δε της αλλοδαπής.

-Στερείται σοβαρότητας η απαίτηση πχ της παραγράφου 2 του άρθρου 11 του Ν.3978, να προσκομιστεί Υπ. Δήλωση του Προέδρου και του Δντος Συμβούλου αλλοδαπής αμυντικής βιομηχανίας στην οποία θα αποδέχονται «...έλεγχο από την αναθέτουσα αρχή (ΓΔΑΕΕ) κάθε έγγραφου και στοιχείου, έντυπου ή ηλεκτρονικού, οπουδήποτε και αν φυλάσσονται, όπως ιδίως τα λογιστικά, εταιρικά, εμπορικά βιβλία και την ηλεκτρονική αλληλογραφία των οικονομικών τους φορέων (Προέδρου, Δντος Συμβούλου, προσωπικό, Δικηγόροι κλπ και να λαμβάνουν αντίγραφα …» ,Προκειμένου να πάρει μέρος στον Ελληνικό διαγωνισμό.Φανταστείτε δηλαδή τον ΓΔ της Ελληνικής ΓΔΑΕΕ να πηγαίνει στο γραφείο του Διευθύνοντος Συμβούλου της Boeingή της Airbusκαι να ζητά να πάρει για να ελέγξει την ηλεκτρονική τους αλληλογραφία. Θα ήταν κωμικό αν δεν είχε τραγικές συνέπειες στην διαδικασία προμηθειών των ΕΔ και στην Εθνική Ασφάλεια.

Αποτέλεσμα είναι ότι δεν μπορούμε να αγοράσουμε πχ ανταλλακτικά για τα κρίσιμα Οπλικά Συστήματα όχι γιατί δεν υπάρχουν οι απαραίτητες πιστώσεις αλλά γιατί λόγω του νόμου 3978 δεν μπορεί να υλοποιηθεί καμία σχεδόν προμήθεια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ότι στα χρόνια της βαθύτερης κρίσης το 2012 και το 2013 το ΥΠΕΘΑ επέστρεψε δεκάδες εκατομμύρια στο ΥΠΟΙΚ λόγω αδυναμίας απορρόφησής τους εξαιτίας του Ν3978.

Εδώ έχουμε λοιπόν ένα παράδειγμα καλών προθέσεων, το οποίο όμως οδήγησε σε καταστροφικά αποτελέσματα τη διαδικασία προμηθειών την οποία προοριζόταν να βελτιώσει.

Βασικές αιτίες ήταν, πρώτον ότι δεν ζητήθηκε και δεν υπήρξε καμία διαβούλευση με τους εμπλεκόμενους φορείς και δεύτερον ότι δόθηκε υπερβολική σημασία σε μία μόνο παράμετρο των προμηθειών (στη διαφάνεια στη περίπτωσή μας) και όχι στην ουσία δηλαδή στην επιτυχή διενέργεια τους.

Συνεργασία Ενόπλων Δυνάμεων με ΕΑΒΙ , παρούσα κατάσταση

Η συνεργασία των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων με την ΕΑΒΙ βρίσκεται σήμερα στο χαμηλότερο ιστορικό της σημείο.
Αυτό οφείλεται μεταξύ άλλων στους παρακάτω παράγοντες :

1. Στην απαξίωση της Κρατικής ΑΒΙ η οποία λόγω μεγέθους , δυνατοτήτων και ιδιοκτησιακού καθεστώτος είχε την δυνατότητα να απορροφήσει μεγάλο κομμάτι της συνεργασίας

2. Στον ισχύοντα νόμο, όπως αναλύσαμε παραπάνω

3. Στη δραματική μείωση των εξοπλιστικών δαπανών από το 2006 και μετά.

4. Για τη λήψη αποφάσεων δεν ενθαρρύνεται η επίτευξη αποτελέσματος ενώ όλες οι συνδεόμενες δράσεις επικεντρώνονται στην θεωρητική τεκμηρίωση των θεμάτων μέσω της τήρησης μιας ευφάνταστης γραφειοκρατικής πρακτικής η οποία ακολουθείται πιστά και δεν έχει περιεχόμενο. Δεν υφίσταται κουλτούρα αποτελέσματος και συνεργασίας.

5. Στην ανυπαρξία στρατηγικού σχεδίου ανάπτυξης της ΕΑΒΙ το οποίο θα θωρακίζει θεσμικά τη συνεργασία ΕΕΔ-ΕΑΒΙ.

Καινοτόμες Προτάσεις για επίλυση των προβλημάτων που αναλύθηκαν παραπάνω

Ι. Ίδρυση Υφυπουργείου Εγχώριας Αμυντικής Βιομηχανίας και Εξοπλισμών, αρμόδιου αποκλειστικά για τα παραπάνω θέματα.

Ο υφυπουργός καλό θα ήταν να είναι κοινής αποδοχής, με θητεία μεγαλύτερη των 4 ετών.
Το υφυπουργείο να επανδρώνεται και από στελέχη που δεν ανήκουν στις ΕΔ αλλά πχ στο Υπουργείο Ανάπτυξης, στον Τραπεζικό τομέα, στη ΓΓ έρευνας και Τεχνολογίας κλπ και να έχουν εμπειρία σε Ευρωπαϊκά και Διεθνή προγράμματα, σε Διεθνείς Συμβάσεις και Χρηματοδότηση. Όσον αφορά την Κρατική Αμυντική Βιομηχανία, αυτή δεν μπορεί να ανήκει σε «πολιτικό» υπουργείο όπως το Ανάπτυξης ή ακόμα χειρότερα το ΥΠΟΙΚ, αλλά στο Υπουργείο Άμυνας από το οποίο εξαρτάται 100%.

ΙΙ. Άμεση εξυγίανση-επανεκκίνηση της Κρατικής ΕΑΒΙ, της μεγάλης Ελληνικής Αμυντικής Βιομηχανίας δηλαδή της ΕΑΒ (Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία) και των ΕΑΣ (Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα πρώην ΠΥΡΚΑΛ και ΕΒΟ).

Η παρούσα μορφή των παραπάνω εταιρειών ( σχεδόν 100% ανήκουν στο Δημόσιο) έχει αποδεδειγμένα χρεωκοπήσει και δεν μπορεί να δώσει λύσεις σήμερα.

Η μοναδική διέξοδος είναι η άμεση εμπλοκή- συνεργασία- συμμετοχή του Ιδιωτικού Τομέα σε όλες τις εκφάνσεις της λειτουργίας των παραπάνω εταιρειών.

Λόγω της κρισιμότητας της κατάστασης, τόσο όσο αφορά στα Εθνικά Θέματα αλλά και στη πολύ άσχημη οικονομική κατάσταση των εταιρειών, πρέπει να αναζητήσουμε άμεσες λύσεις.

Η διαδικασία ιδιωτικοποίησης των εταιρειών αυτών σε οποιαδήποτε μορφή θα είναι μακρόχρονη και αμφίβολης κατάληξης. Μέχρι τότε οι εταιρείες θα έχουν απαξιωθεί πλήρως και θα έχουμε καταστάσεις όπως της ΕΛΒΟ η οποία μετά από παρόμοια διαδικασία ουσιαστικά θα πωληθεί ως αξία οικοπέδου.

Μοναδική άμεση λύση είναι να προχωρήσουμε σε συμπράξεις Δημόσιου Ιδιωτικού τομέα-ΣΔΙΤ τόσο για υπάρχοντα αλλά και μελλοντικά προγράμματα που τρέχουν οι εταιρείες.

Δεν μπορεί για παράδειγμα σήμερα η πλειονότητα των μεταφορικών αεροσκαφών C-130 της ΠΑ να είναι στο έδαφος γιατί η ΕΑΒ δεν μπορεί εδώ και χρόνια να ολοκληρώσει τις απαιτούμενες εργασίες κυρίως για λόγους που έχουν να κάνουν με το καθεστώς λειτουργίας της.

Η λύση δεν είναι απλά η ιδιωτικοποίηση ή η πρόσληψη προσωπικού όπως ορισμένοι ζητούν, αλλά η ουσιαστική αλλαγή λειτουργίας της εταιρείας όπως προτείνουμε παραπάνω. Γιατί και όταν η πχ ΕΑΒ είχε διπλάσιους ή και τριπλάσιους εργαζόμενους πάλι είχε σοβαρά προβλήματα τα οποία οδήγησαν στη σημερινή κατάσταση.

Θα είναι Εθνικό έγκλημα να αφεθούν οι εταιρείες ΕΑΒ και ΕΑΣ να απαξιωθούν και να καταντήσουν σαν την ΕΛΒΟ.

Θα έπρεπε να είναι αυτονόητο ότιη εύρυθμη λειτουργία της ΕΑΒ, των ΕΑΣ και ενός τουλάχιστον Ναυπηγείου στη Χώρα είναι Εθνικής σημασίας στρατηγικός στόχος προκειμένου να υποστηρίζουν τις Ένοπλες Δυνάμεις της Χώρας. Η ζοφερή κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει σήμερα αποδεικνύει ότι δυστυχώς δεν είναι .

ΙΙΙ. Υλοποίηση επιτέλους συγκεκριμένων πολιτικών στήριξης της ΕΑΒΙ σε αντικατάσταση των προηγούμενων που καταργήθηκαν λόγω της κοινοτικής οδηγίας (ΕΠΑ , ΑΩ, απευθείας προμήθειες αποκλειστικά από το εσωτερικό της χώρας κλπ).

Συγκεκριμένα θα πρέπει επίσημα ή ανεπίσημα να γνωστοποιηθεί προς κάθε ενδιαφερόμενο προμηθευτή των ΕΔ ότι :

α. το 40% της αξίας της κάθε προμήθειας θα επιστρέφεται στη Χώρα με τη μορφή υποκατασκευαστικού Έργου ή/και ευρύτερων Αμυντικών Βιομηχανικών Συνεργασιών με την ΕΑΒΙ.
Την επόμενη 5ετία εκτιμάται ότι θα δοθούν, κατά τους πιο συντηρητικούς υπολογισμούς 3-5 Δις ευρώ για εξοπλιστικές δαπάνες. Η επιστροφή ενός 40% αυτού του ποσού , δηλαδή 1.2- 2 Δις ευρώ στην Ελληνική Οικονομία με τη μορφή έργου στην Εγχώρια Αμυντική Βιομηχανία (Αεροναυπηγική –Ναυπηγική - Κυβερνοάμυνα- ηλεκτρονικά - Τεχνητή Νοημοσύνη- Dronesκλπ) θα αποτελέσει καταλύτη για ανάπτυξη και δημιουργία θέσεων εργασίας υψηλής εξειδίκευσης σε ολόκληρη την Εθνική Οικονομία συγχρόνως με το αυτονόητο σημαντικό όφελος για την Εθνική Άμυνα της Χώρας.

Και

β. Το 100% της εν συνεχεία υποστήριξης (FOS), των οπλικών συστημάτων θα υλοποιείται από Ελληνικές εταιρείες. Να επισημάνουμε ότι το κόστος υποστήριξης ενός οπλικού συστήματος είναι πολλαπλάσιο του αρχικού κόστους αγοράς του

IV. Απλοποίηση των διαγωνιστικών διαδικασιών ακολουθώντας καινοτόμες πρακτικές άλλων χωρών/διεθνών οργανισμών.

Επίλογος

Η Ελλάδα λόγω της γεωστρατηγικής της θέσης, του αναθεωρητισμού και της επιθετικότητας της Τουρκίας, διατηρεί και θα συνεχίσει να έχει ισχυρές Ένοπλες Δυνάμεις για την προάσπιση των Εθνικών της Συμφερόντων.

Ένας από τους βασικούς πυλώνες ισχύος των Ενόπλων Δυνάμεων είναι διαχρονικά, ο οπλισμός τους - τα όπλα τους – τα μέσα που διαθέτουν, ο οποίος επιτυγχάνεται μέσω των αμυντικών εξοπλισμών.

Οι αμυντικοί εξοπλισμοί, εκτός από την Εθνική Άμυνα, μπορούν με την κατάλληλη Στρατηγική, να επιστρέψουν σημαντικό θετικό μέρισμα στην Ελληνική Κοινωνία μέσω της Ανάπτυξης της Οικονομίας και της Αύξησης της Απασχόλησης.

Με τον τρόπο αυτό θωρακίζουμε την Εθνική Άμυνα ενισχύοντας την Εθνική οικονομία.

Η επανεκκίνηση της Εγχώριας Αμυντικής Βιομηχανίας με σύγχρονες μεθόδους είναι μονόδρομος για την Άμυνα και την Οικονομία της Ελλάδας.

ΣΕΚΠΥ:O ΣΕΚΠΥ είναι ο Σύνδεσμος των Ελληνικών Αμυντικών Βιομηχανιών. Ιδρύθηκε το 1982 και έχει μέλη του 150 εταιρείες (Κρατικές και Ιδιωτικές) οι οποίες απασχολούν περί τους 19,500 εργαζόμενους.