Τάκης Παναγιωτόπουλος: Ίσως και εντός τριμήνου θα υπάρχουν δεδομένα για την αποτελεσματικότητα φαρμάκων για τον κορονοϊό

«Με τα εμβόλια τα πράγματα είναι πιο σύνθετα και αναμένεται να χρειαστεί αρκετός χρόνος μέχρι να είναι διαθέσιμο αποτελεσματικό εμβόλιο (ειδικοί στον τομέα εκτιμούν ότι θα χρειαστεί ένας χρόνος ή περισσότερο)» τονίζει στο iEidiseis ο εκ των κορυφαίων καθηγητών.

«Εκτιμώ ότι σχετικά σύντομα (ίσως με ορίζοντα 3μήνου;) θα υπάρχουν δεδομένα για την αποτελεσματικότητα κάποιων από τα θεραπευτικά σχήματα που διερευνώνται», τονίζει με συνέντευξή του στο iEidiseis ο Τάκης Παναγιωτόπουλος.

Ο Ομότιμος καθηγητής δημόσιας υγείας - υγείας του παιδιού Εθνικής Σχολής Δημόσιας

Υγείας και Σύμβουλος Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), μάλιστα, εκτιμά ότι τα πράγματα με τα εμβόλια είναι πιο σύνθετα.

«Αναμένεται να χρειαστεί αρκετός χρόνος μέχρι να είναι διαθέσιμο αποτελεσματικό εμβόλιο (ειδικοί στον τομέα εκτιμούν ότι θα χρειαστεί ένας χρόνος ή περισσότερο). Σημειώνω, όμως, ότι έρευνα για πάνω από 70 υποψήφια εμβόλια βρίσκεται σε εξέλιξη, για 5 από αυτά μάλιστα έχουν ήδη αρχίσει κλινικές δοκιμές («φάσης 1», όπως λέγεται, δηλαδή σε περιορισμένο αριθμό ατόμων)», επισημαίνει χαρακτηριστικά.

«Σε σχέση με το καλοκαίρι, όπως ρωτάτε, δεν πρέπει να περιμένουμε ότι η διασπορά του κορονοϊού θα φθάσει σε μηδενικά ή πολύ χαμηλά επίπεδα εάν δεν συνεχίσουμε να λαμβάνουμε μέτρα. Το πιθανότερο είναι ότι όντως το καλοκαίρι θα υπάρχει μείωση στην τάση εξάπλωσης του ιού, αλλά αυτή θα εξακολουθήσει να υφίσταται σε αισθητά επίπεδα. Και, όπως αναφέρετε, η τάση διασποράς του ιού αναμένεται να αυξηθεί από το Φθινόπωρο, όπως συμβαίνει με πολλούς άλλους ιούς που προσβάλλουν το αναπνευστικό σύστημα του ανθρώπου», υπογραμμίζει ο Τάκης Παναγιωτόπουλος, ενώ προειδοποιεί: «Νομίζω ότι θα πρέπει όλοι να εξοικειωθούμε με την ιδέα ότι η εφαρμογή μέτρων τήρησης «κοινωνικών αποστάσεων» –όχι ασφαλώς με τον πλήρη τρόπο που ισχύει σήμερα– θα συνεχιστεί για αρκετό διάστημα».

Ο εκ των κορυφαίων καθηγητών τονίζει επίσης για το θέμα των τεστ, που τόση συζήτηση γίνεται στη χώρα μας: «Ασφαλώς πρέπει να γίνονται πολλά τεστ, αλλά με καθορισμένα κριτήρια και με οργανωμένο τρόπο.

Ωστόσο, υπάρχει διεθνώς μεγάλη έλλειψη αντιδραστηρίων για τα αξιόπιστα μοριακά τεστ, ενώ νέα τεστ που εμφανίζονται στη διεθνή αγορά, ιδιαίτερα τα λεγόμενα «ταχέα τεστ», δεν έχουν ακόμη τεκμηριωμένη αξιοπιστία.

Η συζήτηση που γίνεται στην Ελλάδα είναι συχνά εκτός μέτρου γιατί είναι σαν να αγνοεί αυτά τα δεδομένα της πραγματικότητας. Όταν τα διαθέσιμα τεστ δεν είναι απεριόριστα είναι απαραίτητο να τίθενται προτεραιότητες, ώστε να εξασφαλίζεται ότι οι σοβαρά άρρωστοι και το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό με συμπτώματα θα μπορούν να ελέγχονται για να αποτραπεί κατά το δυνατόν η μετάδοση του ιού στα νοσοκομεία».

Η ΠΟΛΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΤΑΚΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ ΕΧΕΙ ΩΣ ΕΞΗΣ:

-Κύριε καθηγητά, τι πιθανότητες δίνετε για επαναφορά του ιού το φθινόπωρο, εφόσον όντως υποχωρήσει από τις αρχές του καλοκαιριού;

-Κατ’ αρχάς, θα ήθελα να διευκρινίσω ότι δεν έχουμε ακόμη τελειώσει με το πρώτο κύμα της πανδημίας στη χώρα μας. Τα πράγματα δεν έχουν κριθεί ακόμη, παρά τη θετική πορεία της επιδημίας στην Ελλάδα. Για να καμφθεί το πρώτο κύμα πρέπει τα υφιστάμενα μέτρα να συνεχίσουν να εφαρμόζονται με κάθε σχολαστικότητα κατά τις επόμενες εβδομάδες.

Σε σχέση με το καλοκαίρι, όπως ρωτάτε, δεν πρέπει να περιμένουμε ότι η διασπορά του κορονοϊού θα φθάσει σε μηδενικά ή πολύ χαμηλά επίπεδα εάν δεν συνεχίσουμε να λαμβάνουμε μέτρα. Το πιθανότερο είναι ότι όντως το καλοκαίρι θα υπάρχει μείωση στην τάση εξάπλωσης του ιού, αλλά αυτή θα εξακολουθήσει να υφίσταται σε αισθητά επίπεδα. Και, όπως αναφέρετε, η τάση διασποράς του ιού αναμένεται να αυξηθεί από το Φθινόπωρο, όπως συμβαίνει με πολλούς άλλους ιούς που προσβάλλουν το αναπνευστικό σύστημα του ανθρώπου.

Νομίζω ότι θα πρέπει όλοι να εξοικειωθούμε με την ιδέα ότι η εφαρμογή μέτρων τήρησης «κοινωνικών αποστάσεων» –όχι ασφαλώς με τον πλήρη τρόπο που ισχύει σήμερα– θα συνεχιστεί για αρκετό διάστημα. Η επάνοδος σε κανονικό τρόπο ζωής πρέπει να γίνει σταδιακά και συντεταγμένα, δηλαδή η επάνοδος στις δραστηριότητες της κοινωνικής ζωής πρέπει να είναι προϊόν προσεκτικού σχεδιασμού, αποφάσεων της πολιτείας και συστηματικής εφαρμογής. Ώστε να μην δούμε την εμφάνιση ανεξέλεγκτου επιδημικού κύματος και χάσουμε το πλεονέκτημα που έχουμε σήμερα με τη συνεπή εφαρμογή των μέτρων από τη μεγάλη πλειονότητα των πολιτών της χώρας μας.

-Βρισκόμαστε κοντά στην ανακάλυψη ενός φαρμάκου και, πολύ περισσότερο, στην ανακάλυψη και κυκλοφορία ενός εμβολίου;

-Σήμερα γίνεται έρευνα με πρωτόγνωρους ρυθμούς από τον επιστημονικό κόσμο όλου του πλανήτη. Πολλά υπάρχοντα φάρμακα ή συνδυασμοί τους (που έχουν χρησιμοποιηθεί για άλλες ασθένειες) έχουν προταθεί και δοκιμαστεί για την αντιμετώπιση της νόσου από κορονοϊό-19.

Όμως, για την τεκμηρίωση της αποτελεσματικότητάς του με βάση τους κανόνες της ιατρικής επιστήμης, χρειάζονται δομημένες μελέτες που περιλαμβάνουν συστηματική και αμερόληπτη σύγκριση ασθενών που λαμβάνουν το φάρμακο με άλλους που δεν το λαμβάνουν. Εκτιμώ ότι σχετικά σύντομα (ίσως με ορίζοντα 3μήνου;) θα υπάρχουν δεδομένα για την αποτελεσματικότητα κάποιων από τα θεραπευτικά σχήματα που διερευνώνται. Το πλεονέκτημα με τα είδη δοκιμασμένα φάρμακα είναι ότι το «προφίλ ασφάλειας» που έχουν είναι ήδη γνωστό και δεν χρειάζεται να επαναληφθούν οι απαιτούμενοι χρονοβόροι έλεγχοι για τυχόν ανεπιθύμητες ενέργειες.

Με τα εμβόλια τα πράγματα είναι πιο σύνθετα και αναμένεται να χρειαστεί αρκετός χρόνος μέχρι να είναι διαθέσιμο αποτελεσματικό εμβόλιο (ειδικοί στον τομέα εκτιμούν ότι θα χρειαστεί ένας χρόνος ή περισσότερο).

Σημειώνω, όμως, ότι έρευνα για πάνω από 70 υποψήφια εμβόλια βρίσκεται σε εξέλιξη, για 5 από αυτά μάλιστα έχουν ήδη αρχίσει κλινικές δοκιμές («φάσης 1», όπως λέγεται, δηλαδή σε περιορισμένο αριθμό ατόμων).

-Ακούμε πολλά και διαφορετικά πράγματα για τα τεστ. Θα πρέπει τελικά να γίνουν περισσότερα; Τι ακριβώς πρέπει να γίνει κατά τη γνώμη σας;

-Ασφαλώς πρέπει να γίνονται πολλά τεστ, αλλά με καθορισμένα κριτήρια και με οργανωμένο τρόπο.

Ωστόσο, υπάρχει διεθνώς μεγάλη έλλειψη αντιδραστηρίων για τα αξιόπιστα μοριακά τεστ, ενώ νέα τεστ που εμφανίζονται στη διεθνή αγορά, ιδιαίτερα τα λεγόμενα «ταχέα τεστ», δεν έχουν ακόμη τεκμηριωμένη αξιοπιστία.

Η συζήτηση που γίνεται στην Ελλάδα είναι συχνά εκτός μέτρου γιατί είναι σαν να αγνοεί αυτά τα δεδομένα της πραγματικότητας.

Όταν τα διαθέσιμα τεστ δεν είναι απεριόριστα είναι απαραίτητο να τίθενται προτεραιότητες, ώστε να εξασφαλίζεται ότι οι σοβαρά άρρωστοι και το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό με συμπτώματα θα μπορούν να ελέγχονται για να αποτραπεί κατά το δυνατόν η μετάδοση του ιού στα νοσοκομεία.

Στη χώρα μας η στρατηγική πρόληψης βασίστηκε κυρίως στην εκτεταμένη εφαρμογή μέτρων «κοινωνικών αποστάσεων». Όταν μπούμε στη φάση της σταδιακής και συντεταγμένης άρσης τους, η ευρεία εφαρμογή τεστ ενδέχεται να είναι μέρος του οπλοστασίου μας.

-Όντως οι νοσοκομειακοί που κινητοποιήθηκαν την περασμένη Τρίτη απείλησαν με τη συγκέντρωσή τους τη δημόσια υγεία, όπως κατηγορήθηκαν από μέρους του πολιτικού κόσμου και από μέσα ενημέρωσης;

-Τα νοσοκομεία του ΕΣΥ σηκώνουν στις πλάτες τους το μεγάλο φορτίο της υγειονομικής αντιμετώπισης της πανδημίας. Οι γιατροί, οι νοσηλευτές και όλο το προσωπικό του ΕΣΥ είναι σήμερα οι άνθρωποι της ημέρας και όλοι εκτιμούμε βαθύτατα τη στάση και τον ρόλο τους.

Ωστόσο, όπως αναμένεται, τώρα στον καιρό της κρίσης έρχονται στην επιφάνεια όλες οι χρόνιες παθογένειες του συστήματος υγείας – η ελλιπής στελέχωση, η πενιχρή ανανέωση, οι ελλείψεις σε υποδομές, η αδύναμη πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας.

Τα θέματα δεν μπορεί παρά να τίθενται από τους εργαζόμενους στην υγεία ενώ παράλληλα βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της μάχης κατά του κοροναϊού. Αυτό δεν είναι καθόλου αντιφατικό.

-Η Επιτροπή σας, που όντως, χαίρει εκτίμησης και διαθέτει κύρος, είναι όντως ανεξάρτητη;

-Η ανεξαρτησία της Επιτροπής είναι απαραίτητος όρος για να είναι χρήσιμη και οι γνωματεύσεις της να βασίζονται στην επιστημονική τεκμηρίωση. Έχω ζήσει και άλλες μεγάλες κρίσεις δημόσιας υγείας (π.χ. SARS το 2003, πανδημική γρίπη το 2009 κ.ά.) και ποτέ ο επιστημονικός λόγος δεν ήταν τόσο κοντά στη λήψη των αποφάσεων όσο στην παρούσα κρίση.

Αυτό είναι μια σημαντική παρακαταθήκη. Και θα πρέπει να βρεθεί τρόπος να μετουσιωθεί σε μόνιμους θεσμούς επιστημονικής γνωμοδότησης για θέματα δημόσιας υγείας. Θα πρέπει, επίσης, η παρακαταθήκη αυτή να αξιοποιηθεί στις θεσμικά κατοχυρωμένες προβλέψεις –αλλά και στη ζώσα πραγματικότητα– σχετικά με τη λειτουργία των Οργανισμών δημόσιας υγείας, η οποία πρέπει να διέπεται από τις αρχές της επιστημονικής ανεξαρτησίας και ακεραιότητας.