Δήμος Βερύκιος: Το άγνωστο παρασκήνιο των ελληνορωσικών σχέσεων της περιόδου 2015-2018

Συνεργάτης του Ν. Κοτζιά αποκαλύπτει πως η Ελλάδα έφτασε στις απελάσεις των Ρώσων και γιατί δεν άφηνε τα ρωσικά αγήματα να παρελαύνουν στις εορτές μνήμης. Το παράπονο του Κοτζιά και τι είπε στον Λαβρόφ για τους S-400 και για τους 600 πυρηνικούς φυσικούς της Τουρκίας που εκπαιδεύει η Μόσχα.

Ένας «κρατήρας» σχηματίστηκε στις ελληνορωσικές σχέσεις το θέρος του 2018 με την αιφνίδια απέλαση των δυο Ρώσων πολιτών.

Κοντά τρία χρόνια μετά, αναπάντητοι παραμένουν οι ακριβείς λόγοι που οδήγησαν την τότε κυβέρνηση να προχωρήσει

Η Ελλάδα είναι ίσως η μόνη χώρα της Δύσης που ο λαός της διατηρεί φιλορωσικά αισθήματα και στις δυο αντικρουόμενες συνιστώσες του πολιτικού εκκρεμούς. Τους Αριστερούς και τους Δεξιούς, τους άθεους και τους θεοσεβούμενους...

• Παλιοί κομμουνιστές και εν γένει Αριστεροί συντηρούνται με τις αναμνήσεις του υπαρκτού σοσιαλισμού και στα βάθη της καρδιάς του η Μόσχα παραμένει η Μητρόπολη του Σοσιαλισμού, εκείνου που χάθηκε αλλά και ενδεχομένως εκείνου που θεωρούν ότι θα ξαναγεννηθεί...

• Έλληνες αντιφασίστες πατριώτες απ όλο το πολιτικό φάσμα και οι επίγονοι τους παραμένουν συναισθηματικά δεμένοι με τον αγώνα του Κόκκινου Στρατού και την θυσία του Ρωσικού Λαού κατά της Γερμανικής κατοχής.

• Ακραίοι Έλληνες Δεξιοί, την τελευταία τριακονταετία έρχονται ολοένα και πιο κοντά στην Ρωσία μέσω του τόξου της Ορθοδοξίας.

Δεν είναι λοιπόν εύκολη υπόθεση στην Ελλάδα για έναν πολιτικό ή δημοσιογράφο να ταυτίζεται με την επιχειρηματολογία και την στρατηγική της Δύσης και να ανοίγει πυρ κατά της Ρωσίας...

Γι αυτό έχει έντονο ενδιαφέρον για την κοινή γνώμη οποιαδήποτε πληροφορία που σχετίζεται με τις ελληνορωσικές σχέσεις ειδικότερα για τις υποθέσεις που καλύπτονται από μυστήριο, όπως η απόπειρα δολοφονίας του τέως πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή που έχει διαρρεύσει ότι απετράπη από Ρώσους πράκτορες, καθώς και η απέλαση των δυο Ρώσων από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ.

Προς το τέλος της θητείας ΣΥΡΙΖΑ, ο τότε διοικητής της ΕΥΠ είχε διαρρεύσει σε δημοσιογραφικό τραστ ότι το επίσημο πόρισμα της υπηρεσίας του χαρακτήριζε μυθεύματα το σενάριο περί απόπειρας δολοφονίας του τέως πρωθυπουργού και περί δήθεν αποτροπής τους από Ρώσους πράκτορες. Ωστόσο το σενάριο αυτό παραμένει καρφωμένο στην συνείδηση των Ελλήνων και κυρίως των συντηρητικών ψηφοφόρων. Δεν μπα να λέει ότι θέλει ο κάθε διοικητής της ΕΥΠ, για τους οπαδούς της ΝΔ τον Καραμανλή τον έφαγε η σχέση του με την Ρώσους...

Τον περασμένο Οκτώβριο με την επίσκεψη του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ στην Αθήνα και την συνάντηση που είχε και με τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης αναπόφευκτα αναφέρθηκα προσωπικά σε άρθρο μου στην υπόθεση του ´18 με την απέλαση των Ρώσων πολιτών επαναλαμβάνοντας την επικρατούσα άποψη της εποχής ότι ο Νίκος Κοτζιάς ως υπουργός Εξωτερικών διακατέχονταν από αντιρωσικά αισθήματα και ούτε λίγο ούτε πολύ ήταν αυτός που προκάλεσε τον κρατήρα στις ελληνορωσικές σχέσεις.

Πανικός! Ποιος είδε τον Θεό και δεν τον φοβήθηκε! Έλαβα δεκάδες επικριτικά σχόλια και ένα ακραίο τρολάρισμα στο διαδίκτυο. Όμως ξεχώρισα μια ευπρεπή παρέμβαση από έναν αξιωματούχο του ΥΠΕΞ που μου έλεγε: «Αδικείτε τον κ. Κοτζιά. Γνωρίζω προσωπικά τι ακριβώς συνέβη με την Ρωσία την περίοδο 2015-2019 και είμαι στην διάθεση σας, εάν θέλετε, να σας δείξω και την άλλη πλευρά του νομίσματος των ελληνορωσικών σχέσεων».

Η πρόσκληση ήταν άκρως δελεαστική αλλά την μπλόκαρε το Lockdown.

Η συνάντηση έγινε την Τρίτη του Πάσχα σε γνωστό καφέ μπαρ πέριξ του ΥΠΕΞ . Η συνομιλία μας καταγράφτηκε για να μπορέσω να την αποδώσω με απόλυτη ακρίβεια. Έγινε με την σύμφωνη γνώμη του συνομιλητή μου αλλά με την δέσμευση να τηρηθεί το off the record.

Από την αρχή με παίρνει από τα ...μούτρα : «Είναι άδικο να υπονοείτε και κατά συνέπεια να κατηγορείτε τον παλιό σου σύντροφο τον Νίκο Κοτζιά ότι ήταν η αιτία να ψυχρανθούν οι σχέσεις της Ελλάδας με την Ρωσία».
Τον κοιτάζω στα μάτια και του λέω : Πείσε με για το αντίθετο !

«Ακούστε κύριε Βερύκιε, οι σχέσεις Ελλάδας -Ρωσίας ήταν τυπικά πάντα καλές. Σπάνια είχαν βάθος, με εξαίρεση το Κυπριακό. Επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών έβαλε βέτο τον Γενάρη του 2015 προκειμένου να μην επεκταθούν σε “δομικές κυρώσεις” οι τότε κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας εξ αιτίας του Ουκρανικού. Για αυτή την γεμάτο ρίσκο επιλογή της Ελλάδας ουδέποτε ευχαρίστησε η Ρωσία.

- Και επειδή δεν μας ευχαρίστησε η Ρωσία έπρεπε να βάλουμε τρικλοποδιές στις διμερείς σχέσεις μας;

Όχι φυσικά. Η Ελλάδα συνέχισε στο πλαίσιο της πολυμερούς διπλωματίας της να αναπτύσσει τις σχέσεις της με την Ρωσία, ιδιαίτερα στο πλαίσιο του έτους Ρωσίας - Ελλάδας. Το 2016 η Ελλάδα, εν μέσω αντιρωσικής υστερίας στην Δύση, προσκάλεσε τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών και κεντρικό ελληνικό πανεπιστήμιο τον ανακήρυξε σε επίτιμο διδάκτορά του. Όπως εξομολογήθηκε εκείνη την εποχή ο Λαβρόφ σε ξένους ανταποκριτές ουδείς άλλος θα είχε εκείνη την εποχή το θάρρος να τιμήσει με αυτόν τον τρόπο την ρωσική διπλωματία...

- Και τότε γιατί ορθωθήκαν “παγόβουνα” ανάμεσα στην Αθήνα και την Μόσχα;

«Σύννεφα μαζεύτηκαν όταν οι ρωσικοί θεσμοί και υπηρεσίες δεν σταμάτησαν, ως τους είχε επισημανθεί, να κινούνται μακριά από τους κανόνες της διπλωματίας και να συμπεριφέρονται ως να θέλουν να φτιάξουν κράτος εν κράτει...»

- Δεν είναι σκληρό και ακραίο αυτό που λέτε ;

«Καθόλου ! Η πρόθεση αυτή εκδηλώθηκε και κατά την επίσκεψη Πούτιν στο Άγιο Όρος, τότε που η ρωσική συνοδεία συμπεριφέρθηκε ως να της ανήκει το Άγιο Όρος, έριξε γροθιές και κλοτσιές σε έλληνες επισήμους και αλλά πολλά που δεν θα ήθελα να θυμηθώ. Οι Ρώσοι συνέχισαν να συμπεριφέρονται ως να θέλουν να “καταλάβουν” με απόρρητες χρηματικές αποστολές συγκεκριμένα μοναστήρια και μητροπόλεις στην Ελλάδα...»

- Μα γιατί να το κάνουν αυτό ;

«Η ελπίδα τους είναι να ελέγξουν την ελληνική εκκλησία και μακροπρόθεσμα το Άγιο Όρος».

- Οι Ρώσοι διαμαρτύρονται ότι η Ελλάδα επί ΣΥΡΙΖΑ απαγόρευσε μέχρι και τα ρωσικά αγήματα στις εκδηλώσεις μνήμης ;

«Από το 1997 οι Ρώσοι ανακάλυπταν από άκρο εις άκρο της ελληνικής επικράτειας “Ρώσους πεσόντες” σε πραγματικές ή μη μάχεσαι. Έστηναν μνημεία , σημαίες , έστελναν ακόμα και αγήματα να παρελάσουν σε αυτούς τους νέους “Αγίους Τόπους” με το έτσι θέλω. Χωρίς άδεια ελλιμένιζαν ρωσικά πλοία , αποβίβαζαν αγήματα παρέλασης σε νησιά».

- Και που ήταν κακό να συμμετάσχει ένα άγημα σε μια εκδήλωση μνήμης για την οποία μάλιστα είχε καταπλεύσει ολόκληρο πολεμικό πλοίο του Ρωσικού Στόλου ;

« Η Ελλάδα δεν είναι ξέφραγο αμπέλι. Οι Ρώσοι κινούνταν ως να ήταν σε κάποια τριτοκοσμική χώρα παραβιάζοντας όλους τους κανόνες διπλωματίας. Για τέτοιες κινήσεις είναι υποχρεωτική η λήψη άδειας από το υπουργείο Εξωτερικών της φιλοξενούσας χώρας. Παρά τις επανειλημμένες παρατηρήσεις ανώτερων υπηρεσιακών παραγόντων του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, οι Ρώσοι είτε έκαναν ότι δεν καταλάβαιναν και προσπαθούσαν να συνεχίσουν το πρόγραμμα τους, είτε άρχισαν να μουρμουράνε με τρόπο επιθετικό σε βάρος του υπουργού Εξωτερικών.

- Οι Έλληνες ξέρουν ότι επι ΣΥΡΙΖΑ και υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά απελάθηκαν Ρώσοι διπλωμάτες. Στην ελληνική κοινή γνώμη - που νομίζω ότι εξακολουθούν να υπάρχουν ισχυρά φίλο ρωσικά αισθήματα- έχει περάσει η αντίληψη ότι το παρακάνατε. Ούτε μια φιλοαμερικανική κυβέρνηση της Δεξιάς δεν θα τολμούσε να το κάνει...

«Δεν τα λέτε καλά κύριε Βερύκιε. Μετά την δολοφονία Σκριπάλ στο Σάλσμπερυ , η ΕΕ αποφάσισε να προχωρήσει σε απελάσεις δυο Ρώσων διπλωματών από κάθε κράτος - μέλος της ΕΕ. Η μόνη χώρα που δεν συμμετείχε στην υλοποίηση αυτής της καμπάνιας ήταν η Ελλάδα , η οποία δεν επιθυμούσε να πειραχτούν χωρίς σοβαρό λόγο οι ελληνορωσικές σχέσεις. Η ελληνική κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ έγινε γι άλλη μια φορά από τον αντιπολιτευόμενο τύπο αποδέκτης ύβρεων και κατηγοριών γιατί δεν συμβάδιζε με την Δυτική καμπάνια, ενώ η ρωσική πλευρά δεν βρήκε να πει ούτε μια κουβέντα. Προφανώς την ενοχλούσε η συγκεκριμένη ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών που είχε επιβάλει σε όλους τον σεβασμό των ελληνικών συμφερόντων και διπλωματικών κανόνων».

- Δεν είναι λογικό να σε ενοχλεί όταν σου βάζει περιορισμούς ένας υποτίθεται “δικός” σου άνθρωπος , ενώ αφήνεις τους Δυτικούς να αλωνίζουν ;

«Κάνετε μεγάλο λάθος. Ο Κοτζιάς ήταν ακριβοδίκαιος. Δεν χαρίζονταν σε κανένα. Επί εποχής του κόπηκε σαν το μαχαίρι η συνήθεια υπηρεσιακών παραγόντων ισχυρών κρατών , ιδιαίτερα δυτικών , να εισέρχονται - όπως συνέβαινε μέχρι το 2015- με όλη την ακολουθία τους, και ένοπλη , στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών...»

- Ωστόσο δεν κατάλαβα ακόμη πως έφτασε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ στην απέλαση των Ρώσων το καλοκαίρι του 18 ;

«Αρκετές φορές το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών είχε επισημάνει στην Ρωσική πλευρά ότι στην Ελλάδα κινούνταν πρώην διπλωμάτες της που είχαν βγει στην σύνταξη χωρίς να έχουν την ανάλογη άδεια. Ορισμένοι έφεραν και μεγάλα χρηματικά πόσα που τα ξόδευαν και διοχέτευαν ανάλογα. Οι πληροφορίες αυτές προσερχόντουσαν από τις ελληνικές υπηρεσίες, απλούς πολίτες που διαμαρτύρονταν και παράγοντες της τοπικής αυτοδιοίκησης. Υπήρχε μεγάλη συλλογή τέτοιων στοιχείων».

- Ναι αλλά κατά την επίσημη συνάντηση του Νίκου Κοτζιά με τον Σεργκέι Λαβρόφ στην Μόσχα ο Έλληνας ΥΠΕΞ δεν έθεσε τέτοιο θέμα ;

«Όντως δεν ετέθη εκ νέου το θέμα διότι είχε ήδη υπάρξει υπηρεσιακή ενημέρωση. Σ αυτή την συνάντηση όμως τέθηκαν δυο άλλα σοβαρά θέματα που υπέσκαπταν τις καλές ελληνορωσικές σχέσεις. Το πρώτο ήταν η παράδοση των S-400 στην Τουρκία και οι Ρώσοι γνώριζαν καλά ότι θα εγκαθίστατο και στα ελληνικά παράλια. Το δεύτερο ήταν η εκπαίδευση 600 πυρηνικών φυσικών της Τουρκίας στην Ρωσία, υποτίθεται για να εργαστούν στα υπό κατασκευή ρωσικής προέλευσης εργοστάσια της Τουρκίας».

- Γιατί υποτίθεται ;

«Διότι για τα εργοστάσια της Τουρκίας χρειάζονται 30 άντε 40 ειδικοί. Άλλο 40 και άλλο 600 ! Ο Κοτζιάς το είπε ανοιχτά και ξεκάθαρα στο Λαβρόφ: “Σεργκέι γιατί εκπαιδεύονται 600 ειδικοί από την Τουρκία ενώ χρειάζονται 40;” Η ρωσική πυρηνική τεχνογνωσία μπορεί τελικά να διευκολύνει τους Τούρκους - σε συνδυασμό με την βοήθεια του Πακιστάν - να αποκτήσουν ατομικά όπλα . Οι απαντήσεις των Ρώσων σε αυτά τα ζητήματα ουδέποτε ήταν πειστικές».

- Πάντως στην κοινή γνώμη έχει περάσει η άποψη ότι ο Κοτζιάς με τις εμμονές του απέλασε τους Ρώσους .

« Μέγα λάθος. Ο τότε υπουργός Εξωτερικών, δηλαδή ο Νίκος Κοτζιάς, κλήθηκε στο Μαξίμου όπου του έγινε επίσημη ενημέρωση για παράνομες δράσεις Ρώσων υπηκόων (ενός πρώην διπλωμάτη και ενός μη διπλωματικού υπαλλήλου στην πρεσβεία της Ρωσίας). Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας του ανακοίνωσε την απόφασή του και του ανέθεσε να προχωρήσει σε ενημέρωση των ρωσικών αρχών για την απαγόρευση εισόδου του πρώτου και απέλαση του δεύτερου. Μάλιστα ο δεύτερος, παρά την εντολή αναχώρησης από την Ελλάδα παρέμεινε παράνομα στη χώρα για αρκετό χρόνο».

- Δηλαδή μου λες ότι τους απέλασε ο Τσίπρας και όχι ο Κοτζιάς ;

Δεν μπορώ να ξέρω ποιος το ζήτησε από τον Τσίπρα να το κάνει. Εγχώρια ή ξένη υπηρεσία . Το σίγουρο είναι ότι στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ υπήρχε υπόγειο κανάλι που λειτουργούσε σχεδιασμένα και παραπληροφορούσαν τους Ρώσους ότι τάχα το Μαξίμου δεν είχε ιδέα για τη δίκη του απόφαση απέλασης και ότι αυτή ήταν πρωτοβουλία άνευ διαβούλευσης του ΥΠΕΞ. Αυτές ήταν και οι διαρροές τότε στο διπλωματικό ρεπορτάζ».

- Πάντως τώρα έχουν αποκατασταθεί σε μεγάλο βαθμό οι σχέσεις και της κυβέρνησης και του Τσίπρα με την Ρωσία ...

«Και τότε και σήμερα, ασφαλώς και υπάρχουν προβλήματα με την αγαπητή Ρωσία: Προσπάθειες ποδηγέτησης της ελληνικής ορθόδοξης εκκλησίας , παράνομες ενέργειες στο εσωτερικό της Ελλάδας . Οπλική ενίσχυση της Τουρκίας στρατιωτική συμπόρευση με την Τουρκία σε Συρία, Ιράκ, Λιβύη, Αρμενία. Σε μια προσπάθεια να αποσπάσει την Τουρκία από την Δύση , η Ρωσία προσχώρησε σε ενέργειες που θεωρούνται προβληματικές για την ασφάλεια και άμυνα της Ελλάδας. Πρόκειται για ένα γεγονός που η Ελλάδα οφείλει να το κουβεντιάζει με τη Μόσχα, παρά να αποσιωπάται και να υβρίζεται όποιος το θέτει. Η συζήτηση υπαρκτών προβλημάτων δεν είναι εχθρική ενέργεια. Οι αιτίες και παράγοντες που τα γεννάνε είναι το θέμα».

(Ο Δήμος Βερύκιος είναι δημοσιογράφος)