Αγιά Σοφιά: Σήμερα η απόφαση για τζαμί - Οι αντιδράσεις και ο στόχος του Ερντογάν

Το τουρκικό ΣτΕ αποφασίσει για το μέλλον της Αγιάς Σοφιάς, αλλά οι ειδικοί εκτιμούν πως η απόφαση είναι στην κρίση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Αν δηλαδή θα ακολουθήσει τον ισλαμιστικό στόχο του ή θα υποκύψει στις πιέσεις της Δύσης.

Το μέλλον της Αγιάς Σοφιάς κρίνεται σήμερα από το τουρκικό ΣτΕ, αν θα μετατραπεί δηλαδή σε τζαμί ή θα παραμείνει μουσείο, όπως όρισε ο Κεμάλ Ατατούρκ μετά την πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Παρόλα αυτά, αρκετοί ειδικοί εκτιμούν πως η απόφαση στην πραγματικότητα θα ληφθεί από τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν,

καθώς όχι μόνο είναι δική του απαίτηση η αλλαγή της χρήσης της ιστορικής εκκλησίας, αλλά και επειδή η δικαιοσύνη στην Τουρκία είναι εξαρτημένη από την κρίση του.

Ειδικά μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016, τις μαζικές εκκαθαρίσεις που ακολούθησαν σε όλο το κράτος και τις υπερεξουσίες που απέκτησε, πλέον οι αποφάσεις λαμβάνονται έστω και έμμεσα από τον ίδιο σε όλα σχεδόν τα επίπεδα.

Σήμερα λοιπόν, το Συμβούλιο της Επικρατείας της γείτονα χώρας θα εξετάσει αίτημα ακύρωσης του προεδρικού διατάγματος που μετέτρεψε την Αγία Σοφία σε μουσείο το 1934.

Έτσι, πρόκειται να εξεταστεί το αίτημα ΜΚΟ στην Τουρκία, που προσπαθεί τα τελευταία 15 χρόνια να αλλάξει το καθεστώς της Αγίας Σοφίας, ακυρώνοντας το προεδρικό διάταγμα του Κεμάλ Ατατούρκ που όριζε ότι η Αγία Σοφία θα λειτουργεί ως μουσείο.

Μάλιστα, πλέον αρκετά ΜΜΕ της Τουρκίας και όχι μόνο, τονίζουν ότι η δικαιοσύνη κλείνει προς την κατεύθυνση αυτή, δηλαδή να μετατραπεί σε τζαμί η Αγιά Σοφιά.

Ειδικά, μετά τις προκλήσεις του Ερντογάν το τελευταίο διάστημα, οι οποίες δεν έμειναν μόνο σε επίπεδο δηλώσεων.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα, είναι η φιέστα που πραγματοποιήθηκε ανήμερα της άλωσης της Κωνσταντινούπολης, καθώς ακολούθησε προσευχή από ιμάμη, στην ιστορική εκκλησία.

Παρόλα αυτά, οι ειδικοί τονίζουν πως υπάρχει το ενδεχόμενο, να αναβληθεί η απόφαση σήμερα ή να κάνει καιρό να δημοσιευτεί, γιατί υπάρχουν διεθνείς επικρίσεις και δε από τις ΗΠΑ.

Η Δύση αντεπιτίθεται

Τα κράτη της Δύσης εναντιώνονται στην απόφαση του Ερντογάν, τόσο για εσωτερικούς ή προσωπικούς λόγους, όσο και για γεωστρατηγικούς.

Καταρχάς, με την άνοδο της ακροδεξιάς και την ισλαμοφοβίας στην Ευρώπη, γνωρίζουν πως η απόφαση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να εργαλοποιήσει ένα σύμβολο του χριστιανισμού είναι μια πολύ αρνητική εξέλιξη.

Ειδικά, από την στιγμή που οι προκλήσεις της Τουρκίας δεν απασχολούν μόνο τον ελληνικό Τύπο, αλλά και τον ευρωπαϊκό, ορισμένη ένδειξη αδυναμίας, θα σήμαινε μη θετικές εξελίξεις.

Επιπλέον, από την Ευρώπη, η Γερμανία και η Γαλλία έχουν τους δικούς τους λόγους, να εναντιώνονται.

Η Γαλλία μέχρι στιγμής έχει βάλει στο στόχαστρο τις κινήσεις του Ερντογάν στη Λιβύη και το γεγονός πως προσπαθεί να εισχωρήσει στην ζώνη επιρροής της στην περιοχή.

Μια ζώνη επιρροής μάλιαστα, την οποία έχτισε δύσκολα ο πρώην πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί, πληρώνοντας βαρύ τίμημα, τόσο οικονομικά όσο και διπλωματικά.

Στη συνέχεια η Γερμανία δεν επιθυμεί περαιτέρω ισλαμοποίηση της Τουρκίας, καθώς αποτελεί βασικό της εταίρο τόσο πολιτικά (ειδικά με την προσφυγική κρίση), όσο και οικονομικά.

Επιπλέον, η οικονομία της Γερμανίας εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από τις εξαγωγές στην Τουρκία, όπως σε προϊόντα και κυρίως σε όπλα.

Έτσι, οι υπουργοί Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα συνεδριάσουν στις 13 Ιουλίου με θέμα την προκλητικότητα της γείτονα χώρας, ανακοίνωσε ο Γάλλος ΥΠΕΞ, Ζαν-Ιβ Λε Ντριάν.

Παράλληλα, τόνισε πως θα εξεταστεί η πιθανότητα επιβολής νέων κυρώσεων σε βάρος της Άγκυρας.

Επίσης, σημείωσε ότι «κατόπιν αιτήματός μας θα συνεδριάσουν οι υπουργοί Εξωτερικών των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 13 Ιουλίου με αποκλειστικό θέμα την Τουρκία».

Επιπλέον, τόνισε πως είπε «έχουν ήδη επιβληθεί κυρώσεις στην Τουρκία από την ΕΕ για τις γεωτρήσεις στην οικονομική ζώνη της Κύπρου. Ενδέχεται να εξεταστούν και άλλες κυρώσεις».

Οργή ΗΠΑ

Οι ΗΠΑ προς έκπληξη αρκετών ειδικών, εξέφρασε την αντίθεση της, στο γεγονός να μετατραπεί η Αγιά Σοφιά σε τζαμί.

Χαρακτηριστικά, ο υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάικ Πομπέο, ανακοίνωσε πως η Αγία Σοφία πρέπει να παραμείνει μουσείο και να μην μετατραπεί σε τζαμί.

«Προτρέπουμε την κυβέρνηση της Τουρκίας να διατηρήσει το καθεστώς της Αγίας Σοφίας ως μουσείου, ως υπόδειγμα της δέσμευσής της για τον σεβασμό των θρησκευτικών παραδόσεων και της ποικιλόμορφης ιστορίας που συντέλεσαν στη Δημοκρατία της Τουρκίας και να διασφαλίσει ότι θα παραμείνει προσβάσιμη σε όλους», ανέφερε σε ανακοίνωσή του ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας.

Ο Πομπέο πρόσθεσε ότι οι ΗΠΑ θεωρούν ότι η αλλαγή στο καθεστώς της Αγίας Σοφίας συνιστά υποβάθμιση της κληρονομιάς ενός εμβληματικού κτιρίου.

Μάλιστα, η αντίδραση στην Τουρκία ήταν άμεση, τόσο από τον Τύπο που είναι φιλικά προσκείμενος ή ελέγχεται από τον Ερντογάν, όσο και από το κράτος.

Ο εκπρόσωπος του τουρκικού ΥΠΕΞ, Χαμί Ακσόι, δήλωσε πως «η Αγία Σοφία, όπως όλα τα πολιτιστικά μνημεία που βρίσκονται στο έδαφός μας, αποτελούν περιουσία της Τουρκίας. Κάθε είδους δικαιοδοσία σε σχέση με την Αγία Σοφία αφορά εσωτερικό μας ζήτημα και αποτελεί κυριαρχικό δικαίωμα της Τουρκίας. Φυσικά, όλοι είναι ελεύθεροι να εκφράσουν την άποψή τους. Ωστόσο, δεν μπορεί κανείς να μιλά για τα κυριαρχικά μας δικαιώματα χρησιμοποιώντας εκφράσεις, όπως "προειδοποιούμε, υπαγορεύουμε"».

Στη συνέχεια, ο αντιπρόεδρος του κυβερνώντος κόμματος, Νουμάν Κουρτουλμούς,υπογράμμισε ότι «δεν χρειαζόμαστε ούτε συμβουλές ούτε εκκλήσεις από έξω. Το καθεστώς της Αγίας Σοφίας είναι θέμα κυριαρχίας για την Τουρκία».

Τα κίνητρα του Ερντογάν

Ο Πρωτοπρεσβύτερος του Οικουμενικού Θρόνου και ιερατικώς προϊστάμενος της Ενορίας Κοιμήσεως της Θεοτόκου Κολωνίας, Κωνσταντίνος Μύρων, μίλησε στο γερμανικό Καθολικό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΚΝΑ), για τα κίνητρα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σχετικά με την μετατροπή της Αγιάς Σοφιάς σε τζαμί.

Ο ίδιος τονίζει ότι «η ελπίδα ότι θα επικρατήσει η λογική πεθαίνει τελευταία. Αλλά η εμπειρία έχει δείξει ότι υπό τον πρόεδρο Ερντογάν η δικαιοσύνη δεν είναι πλέον ανεξάρτητη. Σε ένα τόσο συναισθηματικά και από λαϊκισμό φορτισμένο ζήτημα, η πίεση ενδέχεται να είναι τόσο μεγάλη, ώστε να δοθεί το πράσινο φως στο κίνημα μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί».

Παράλληλα, αναφέρεται στη σχέση του Τούρκου προέδρου με τον λαϊκισμό και σημειώνει πως «ασφαλώς είναι πολύ σημαντικό. Πρόκειται αμιγώς για πολιτική σε επίπεδο συμβόλων. Η Κωνσταντινούπολη έχει εκατοντάδες τζαμιά […]. Επομένως δεν υπάρχει ανάγκη. Ο Ερντογάν θέλει όμως να κινητοποιεί το εθνικιστικό και συντηρητικό-ισλαμιστικό ακροατήριό του. Η Τουρκία περνά οικονομική κρίση και στις δημοσκοπήσεις το κόμμα του ΑΚΡ δεν τα πηγαίνει πλέον πολύ καλά».

Επίσης, συμπληρώνει πως «ο Ερντογάν θέλει να θάψει μια και καλή το κοσμικό σύστημα του ιδρυτή της Τουρκίας Κεμάλ Ατατούρκ και να στηρίξει την περαιτέρω '”επαναϊσλαμοποίηση”. Υπάρχει καλύτερος τρόπος από το να μετατρέψει και πάλι σε τζαμί την Αγία Σοφία, την οποία ο Ατατούρκ είχε κάνει το 1934 μουσείο; Παράλληλα η πράξη αυτή θυμίζει την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453 από τους Οθωμανούς, τους οποίους θέλει να μιμηθεί στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής. Τρόπον τινά “Make Turkey Great Again”, παρότι οι υφιστάμενες συνθήκες στην Εγγύς Ανατολή δεν επιτρέπουν κάτι τέτοιο».