Ποιός, πώς και πότε έφτιαξε το πρώτο ψωμί. Είχε καμία σχέση με το ψωμί που τρώμε σήμερα; Τι γεύση είχε;

00:01 6/5/2025 - Πηγή: Sportime

Αν γυρίζαμε πίσω δεκάδες χιλιάδες χρόνια, θα βρίσκαμε έναν άνθρωπο καθισμένο πάνω σε βράχια, να τρίβει με πέτρες κάτι σπόρους που μάζεψε από τη γη. Δεν ήξερε ακόμα ούτε πώς να καλλιεργεί ούτε πώς να ζυμώνει. Αλλά ήξερε ότι αν κοπάνησε αυτούς τους σπόρους και τους ανακατέψει με λίγο νερό, μπορούσε να φτιάξει έναν χυλό. Κι αν τον άπλωνε πάνω σε μια καυτή πέτρα, μπορούσε να τον ψήσει. Αυτό ήταν το πρώτο ψωμί της ιστορίας – ένας ξερός, λεπτός δίσκος από αλεσμένα δημητριακά και νερό. Δεν είχε γεύση, δεν είχε φούσκωμα, δεν είχε αλάτι, δεν είχε

τίποτα. Είχε όμως θρεπτική αξία. Και ήταν επανάσταση.

Οι αρχαιότερες ενδείξεις για τέτοιο άζυμο ψωμί έχουν βρεθεί σε περιοχές όπως η Ιορδανία και η Αυστραλία και χρονολογούνται ακόμα και 30.000 χρόνια πριν. Οι άνθρωποι τότε δεν είχαν ακόμα εξημερώσει το σιτάρι. Μάζευαν άγριους σπόρους από βρώμη, κριθάρι ή άλλα δημητριακά και τους άλεθαν με αυτοσχέδια εργαλεία – ένα επίπεδο λιθάρι και ένα άλλο, μικρότερο, στρογγυλό που το έσπρωχναν μπρος-πίσω. Αυτό ήταν το πρώτο μύλο της ιστορίας.

Το ψωμί που έφτιαχναν δεν έμοιαζε καθόλου με το σημερινό. Δεν είχε φουσκώσει, δεν είχε τραγανή κόρα, δεν είχε απαλή ψίχα. Ήταν πιο κοντά σε πίτα ή ροτί, όπως αυτές που φτιάχνουν ακόμα οι νομαδικοί λαοί – σκληρό, λεπτό και άνοστο. Και όμως, μέσα σε αυτό τον απλό δίσκο από νερό και αλεύρι, βρισκόταν η αρχή ενός πολιτισμού. Γιατί το ψωμί, σε αντίθεση με το κρέας, μπορούσε να διατηρηθεί. Ήταν τροφή αποθήκευσης.

Η επόμενη επανάσταση έγινε… κατά λάθος. Κάποιος άφησε λίγη ζύμη από την προηγούμενη μέρα, και αυτή άρχισε να ζυμώνεται μόνη της από φυσικές ζύμες του αέρα ή του δοχείου. Όταν την έψησε, το ψωμί δεν ήταν πια επίπεδο και ξερό. Ήταν φουσκωτό, μαλακό και ελαφρώς ξινό. Το πρώτο προζυμένιο ψωμί γεννήθηκε, και μαζί του γεννήθηκε και η έννοια της γεύσης.

Στην Αίγυπτο των Φαραώ, γύρω στο 1500 π.Χ., το ψωμί είχε γίνει ήδη επιστήμη. Οι Αιγύπτιοι καλλιεργούσαν σιτάρι, το άλεθαν συστηματικά και ζύμωναν με ζύμες που φρόντιζαν να διατηρούν. Έφτιαχναν ψωμιά σε διάφορα σχήματα, κάποια τα έψηναν στον ήλιο, άλλα σε πήλινους φούρνους. Οι Ρωμαίοι αργότερα έκαναν το ψωμί κοινωνικό σύμβολο. Ο φούρναρης έγινε επάγγελμα. Ο φούρνος έγινε γειτονιά.

Το σημερινό ψωμί είναι απόγονος αυτών των πρακτικών, αλλά με πολλές στρώσεις εξέλιξης. Στο βιομηχανικό ψωμί, η γεύση πολλές φορές χάνεται πίσω από τα διογκωτικά και τα συντηρητικά. Το προζυμένιο ψωμί, όμως – αυτό το αρχέγονο, που ξεκίνησε από ένα λάθος– επιστρέφει πάλι στις κουζίνες και τα φούρνια.

Το πρώτο ψωμί ήταν σκληρό, άγευστο, και ίσως λίγο καμένο. Αλλά ήταν ζωντανό, φτιαγμένο από χέρια που μόλις είχαν αρχίσει να ανακαλύπτουν τη μαγειρική. Και μέσα σε αυτό το λεπτό, σκονισμένο ψωμάκι, κρύβεται η ιστορία μας.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.

Keywords
Τυχαία Θέματα