Γιατί κανείς δεν ξέρει τι σημαίνει Κνωσός;

02:33 3/5/2025 - Πηγή: Sportime

Η Κνωσός υπήρξε η πιο λαμπρή πόλη του Μινωικού πολιτισμού και, για πολλούς, η πρώτη “πρωτεύουσα” της Ευρώπης. Το όνομά της όμως, παρ’ ότι τόσο διαδεδομένο στην ιστορία και την αρχαιολογία, παραμένει μέχρι σήμερα γλωσσικά ανεξήγητο. Και ο λόγος είναι πολύ απλός: η γλώσσα των ανθρώπων που την ονόμασαν δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί.

Το όνομα «Κνωσός» δεν είναι ελληνικής ρίζας. Ανήκει στις λέξεις που χαρακτηρίζονται ως προελληνικές — δηλαδή ανήκουν σε γλώσσες που μιλιούνταν στον ελλαδικό χώρο πριν από την εμφάνιση

των πρώτων ελληνόφωνων πληθυσμών. Οι λέξεις αυτές δεν ετυμολογούνται από ελληνικά στοιχεία, και αυτός είναι ο πρώτος λόγος που η σημασία της λέξης παραμένει σκοτεινή.

Η αρχαιότερη μορφή του ονόματος μας έρχεται από αιγυπτιακές πηγές του 14ου αιώνα π.Χ., την εποχή του Φαραώ Αμενχοτέπ Γ’. Σε επιγραφή βάσης αγάλματος, το όνομα της πόλης αποδίδεται ως Ku-nu-sha, που προφανώς αναφέρεται στην Κνωσό. Είναι ίσως η πιο πρώιμη καταγραφή της λέξης από εξωτερική πηγή — και δείχνει ότι το όνομα ήταν ήδη αναγνωρίσιμο εκτός Κρήτης.

Αργότερα, στους αιώνες που ακολούθησαν την πτώση του Μινωικού πολιτισμού, οι Μυκηναίοι, οι οποίοι μιλούσαν ήδη μορφή της ελληνικής γλώσσας και κατέγραψαν τα διοικητικά τους αρχεία σε Γραμμική Β, χρησιμοποιούσαν τη λέξη Ko-no-so στα πινακίδιά τους για να αναφέρονται στην ίδια πόλη. Η φωνητική καταγραφή αυτή μας βεβαιώνει ότι το όνομα είχε περάσει αυτούσιο από τον Μινωικό στον Μυκηναϊκό κόσμο — αλλά χωρίς μετάφραση ή ερμηνεία.

Η Γραμμική Α, το σύστημα γραφής των Μινωιτών, δεν έχει αποσυμβολιστεί μέχρι σήμερα. Οι ερευνητές μπορούν να διακρίνουν λέξεις, ονόματα και μοτίβα, αλλά δεν γνωρίζουν σε ποια γλώσσα αντιστοιχούν οι λέξεις αυτές, ούτε πώς προφέρονται ακριβώς. Καμία κατανοητή ετυμολογία δεν έχει προταθεί ως σήμερα για τη λέξη «Κνωσός» που να θεωρείται αποδεκτή από τη γλωσσολογική κοινότητα.

Καθώς δεν υπάρχουν κείμενα που να εξηγούν τι σημαίνει «Κνωσός», ούτε κάποια παράλληλη λέξη σε συγγενική γλώσσα, δεν έχουμε κανένα γλωσσικό εργαλείο για να ερμηνεύσουμε τη ρίζα ή το νόημά της. Οι θεωρίες που κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί —όπως ότι μπορεί να σχετίζεται με τη ρίζα kn που θυμίζει «λόφο» ή «ύψωμα»— είναι αβάσιμες και παραμένουν υποθέσεις χωρίς γλωσσολογικά στηρίγματα.

Η λέξη λοιπόν υπάρχει, χρησιμοποιήθηκε επί χιλιετίες, έχει επιβιώσει μέχρι τις μέρες μας, και όμως παραμένει χωρίς γνωστή σημασία. Είναι μια από τις σπάνιες περιπτώσεις όπου το ίδιο το όνομα μιας από τις πιο σημαντικές πόλεις της αρχαιότητας παραμένει ένα άλυτο μυστήριο.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο >>

Keywords