Φορούσαν κάλτσες οι Αρχαίοι Έλληνες;

05:07 26/4/2025 - Πηγή: Sportime

Όταν φανταζόμαστε τους αρχαίους Έλληνες, το μυαλό μας πάει σε σανδάλια, χιτώνες και πολύ γυμνό δέρμα κάτω από τον ήλιο. Αλλά υπήρχαν εποχές που η Ελλάδα κρύωνε. Και τότε η ερώτηση γίνεται λογική: φορούσαν κάλτσες;

Η απάντηση είναι πιο σύνθετη απ’ όσο νομίζουμε. Στην καθημερινή ζωή, ειδικά στις θερμές περιοχές, οι αρχαίοι Έλληνες κυκλοφορούσαν συχνά ξυπόλυτοι ή με ανοιχτά σανδάλια, ακόμα και μέσα στην πόλη. Όμως στις πιο ψυχρές περιοχές, σε χειμερινές περιόδους ή σε στρατιωτικές εκστρατείες,

κάτι σαν κάλτσα έκανε την εμφάνισή του: το λεγόμενο πιλόκνημιον ή ενκύκνημιον.

Δεν έμοιαζαν με τις κάλτσες που φοράμε σήμερα. Ήταν υφάσματα τυλιγμένα σφιχτά γύρω από τη γάμπα, σαν επιδέσμοι, δεμένα με κορδόνια ή δερμάτινες λωρίδες. Ήταν λειτουργικά και πρόχειρα, και στόχος τους ήταν η προστασία από το κρύο ή τις πληγές στο περπάτημα. Κάτι ανάμεσα σε θερμοεσώρουχο και επιγονατίδα.

Η χρήση τέτοιων υφασμάτων εντοπίζεται κυρίως σε απεικονίσεις στρατιωτών, βοσκών και χωρικών. Οι άντρες του στρατού, για παράδειγμα, φορούσαν τις κάλτσες αυτές κάτω από τα σανδάλια ή τις μπότες, για να αποφύγουν τους κάλους και τον πάγο. Οι γυναίκες σε πιο εύπορα σπίτια επίσης φαίνεται να είχαν υφασμάτινα ενδύματα για τα πόδια, αλλά τα κείμενα σπάνια τα ονομάζουν κάλτσες.

Η λέξη “κάλτσα” όπως τη λέμε σήμερα, προέρχεται από τη λατινική “calceus” και όχι από την αρχαία ελληνική. Κι όμως, η ιδέα της προστασίας του ποδιού υπήρχε. Μάλιστα, στο έργο του Αριστοφάνη “Λυσιστράτη”, γίνεται λόγος για γυναίκες που φοράνε “μαλλιαρά ενδύματα στα πόδια” – ίσως το πιο κοντινό στις κάλτσες της εποχής.

Σε ψυχρές περιοχές όπως η Θράκη ή τα βουνά της Ηπείρου, είναι πολύ πιθανό οι κάτοικοι να είχαν υφασμάτινες ή μάλλινες περιτυλίξεις για τα πόδια. Ορισμένοι υποστηρίζουν πως οι γυναίκες υφαίναν τέτοιες “κάλτσες” για τα παιδιά τους το χειμώνα, χρησιμοποιώντας υπολείμματα από τον αργαλειό.

Αυτό που αλλάζει τα δεδομένα είναι οι πρόσφατες ανακαλύψεις από τάφους και αγάλματα. Μικρές λεπτομέρειες σε γλυπτά δείχνουν διπλωμένο ύφασμα στους αστραγάλους ή ίχνη κορδονιών, εκεί που σήμερα θα φορούσαμε κάλτσα. Το ένδυμα αυτό δεν διαφημιζόταν. Δεν ήταν ένδειξη μόδας αλλά ανάγκης.

Άρα, μπορεί οι αρχαίοι Έλληνες να μην φορούσαν “κάλτσες” όπως εμείς τις φανταζόμαστε, αλλά είχαν βρει τον τρόπο να κρατάνε τα πόδια τους ζεστά. Και το έκαναν απλά, πρακτικά και με υλικά της εποχής τους. Χωρίς φανφάρες. Αλλά και χωρίς να ξεπαγιάζουν.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο >>

Keywords