Ήθελε την Ελλάδα ελεύθερη και γι’ αυτό πέθανε στη φυλακή

Ήταν μόλις δεκαεπτά χρόνων όταν την πάντρεψαν με τον Νικόλαο Μαυροκορδάτο, έναν πλούσιο έμπορο μεταξιού της Κωνσταντινούπολης. Κι όμως, η Αλεξάνδρα, κόρη του Σκαρλάτου Μπεγλιτζή και μέλος της σπουδαίας φαναριώτικης οικογένειας Μαυροκορδάτου, δεν προοριζόταν να μείνει απλώς μια «καλή σύζυγος». Η πνευματική της καλλιέργεια, η ελευθερία σκέψης και η διορατικότητα της, την έκαναν να ανοίξει δρόμους που κανείς δεν είχε τολμήσει μέχρι τότε.

Μεγαλωμένη σε έναν κόσμο αντρών, όπου οι γυναίκες σπάνια μιλούσαν —πόσο μάλλον για πολιτική ή ποίηση— η Αλεξάνδρα έκανε κάτι πρωτοφανές: ίδρυσε το πρώτο

λογοτεχνικό σαλόνι Ελλήνων μέσα στην καρδιά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Σε ένα σπίτι όπου οι πολυέλαιοι φώτιζαν χειρόγραφα και ποίηση, άντρες και γυναίκες συναντιούνταν για να μιλήσουν για την Ελλάδα, για τον Διαφωτισμό, για όσα απαγορεύονταν να ειπωθούν δημόσια.

Σε μια αυτοκρατορία όπου οι κοινωνικές συναναστροφές των δύο φύλων ήταν απαγορευμένες, η ίδια μπορούσε να το κάνει. Γιατί ήταν Χριστιανή, και γιατί ήξερε πώς να κινείται σε μια κοινωνία γεμάτη περιορισμούς, χωρίς να χάνει το θάρρος της. Το παράδειγμά της δεν άργησε να το μιμηθούν κι άλλες γυναίκες. Ξαφνικά, μέσα από αυτά τα σαλόνια, άρχισε να γεννιέται μια διαφορετική Ελλάδα. Μια Ελλάδα που δεν μιλούσε μόνο τη γλώσσα των όπλων, αλλά και των ιδεών.

Το 1683, ο γιος της, Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, συμμετείχε στη Μάχη της Βιέννης. Όταν οι Οθωμανοί ηττήθηκαν, έψαξαν ενόχους. Οι κατηγορίες στράφηκαν στον Αλέξανδρο, κι από κοντά στην ίδια τη μητέρα του. Τη χαρακτήρισαν επικίνδυνη. Πίστευαν πως ήταν η αόρατη δύναμη πίσω από τις πολιτικές «αποστασίες» του γιου της. Πως χρησιμοποιούσε τη δύναμη των ιδεών για να ανατρέψει την τάξη του σουλτάνου.

Η τιμωρία ήταν σκληρή. Η Αλεξάνδρα φυλακίστηκε. Εκεί, σε ένα σκοτεινό κελί, μακριά από τις φωνές των διανοούμενων και τους ψιθύρους των ποιητών, έζησε τις τελευταίες της μέρες. Δεν έγραψε ούτε ένα γράμμα. Δεν είπε ούτε μια λέξη άρνησης. Πέθανε το 1684, 79 ετών, σαν αληθινή εθνομάρτυρας της σκέψης.

Ίσως κανείς δεν τη θυμάται σήμερα. Όμως, όποιος μιλάει ελεύθερα, όποιος τολμά να αμφισβητεί εξουσίες και να στήνει μικρούς κύκλους ιδεών —συνειδητά ή όχι— κάτι χρωστά σ’ αυτήν τη γυναίκα που δεν δίδαξε μόνο ποίηση και πολιτική. Δίδαξε θάρρος.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.

Keywords
Τυχαία Θέματα
Ήθελε, Ελλάδα,ithele, ellada