H θάλασσα που σβήστηκε από τον χάρτη και επανήλθε στη ζωή

Η Αράλη, η κάποτε τρίτη μεγαλύτερη λίμνη του κόσμου, μετά την Κασπία και την Σουπίριορ της Αμερικής -τόσο μεγάλη ώστε έμοιαζε με «εσωτερική θάλασσα»- σχεδόν σβήστηκε από τον χάρτη: Μέσα σε 14 χρόνια, μεταξύ 2000 και 2014, η καταστροφή της λίμνης που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1960, προκάλεσε τη συρρίκνωση της σε τέτοιο βαθμό ώστε η λίμνη έχασε πάνω από το 90% του αρχικού της μεγέθους. Επιπλέον, το 2004 ο πενταπλασιασμός της αλατότητας της σκότωσε σχεδόν το σύνολο της χλωρίδας και πανίδας που φιλοξενούσε. Το όλο και πιο αλμυρό νερό που είχε απομείνει μολύνθηκε με λιπάσματα και εντομοκτόνα. Η ιστορία

της Αράλης θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα οικολογικά εγκλήματα στην ιστορία. Τώρα, η θάλασσα αυτή επανέρχεται στη ζωή -έστω με το 1/10 του αρχικού μεγέθους της- και μαζί της τα ψαροχώρια από την πλευρά του Καζακστάν. Η μοίρα ωστόσο, των γειτόνων τους από την απέναντι ακτή του Ουζμπεκιστάν, παραμένει πολύ διαφορετική.

Για τον 58χρονο σήμερα, Madi Zhasekenov, τα παιδικά καλοκαίρια στην Αράλη ήταν ειδυλλιακά. Περνούσε τις τρίμηνες θερινές διακοπές στο όμορφο λιμάνι του Aralsk, στο νοτιοδυτικό Καζακστάν, παρέα με τους ψαράδες. «Έπιανα ψάρια και τάιζα τις γάτες» λέει στο BBC, σημειώνοντας ωστόσο, ότι, το καλοκαίρι των 17 του χρόνων, τα πράγματα άλλαξαν: Η στάθμη του νερού άρχισε να πέφτει και η αλατότητα να γίνεται τόσο έντονη ώστε, τα ψάρια του γλυκού νερού ήταν αδύνατο να ζήσουν. Μία από τις πιο χαρακτηριστικές αναμνήσεις του ήταν ότι, τα ψάρια ξαφνικά έγιναν πολύτιμα -εάν ήθελες ψάρι έπρεπε να το αγοράσεις, δεν μπορούσες απλά να πας να ψαρέψεις.

Τα ίδια συνέβαιναν και στην απέναντι ακτή της Αράλης, στο Moynaq, σημαντικό αλιευτικό κόμβο στο βόρειο Ουζμπεκιστάν που κάποτε απασχολούσε περισσότερους από 30.000 ανθρώπους. «Την τελευταία φορά που είδα σκάφη στη θάλασσα όταν πήγαιναν για κολύμπι ήμουν 5 - 6 χρονών» θυμάται ο 47χρονος Marat Allakuatov, που ζούσε κάποτε στο Moynaq.

Σήμερα, ο βυθός έχει στεγνώσει εντελώς, αφήνοντας στις ρηχές αμμώδεις κοιλότητες με τις καταθέσεις άλατος μόνο τα σκουριασμένα κουφάρια των εγκαταλελειμμένων από χρόνια μηχανότρατων. Η τοπική οικονομία εξανεμίστηκε μαζί με το νερό και τα πλοία βγήκαν στη στεριά.

«Όταν η θάλασσα χάθηκε, οι άνθρωποι έμειναν χωρίς δουλειά», λέει ο Allakuatov, που τώρα εργάζεται σε ξενοδοχείο στο Nukus, πρωτεύουσα του Καρακαλπακστάν, μια αυτόνομη περιοχή του Ουζμπεκιστάν. «Η προηγούμενη γενιά έχασε κάθε ελπίδα για το μέλλον». Τη δεκαετία του 1990, με την κατάρρευση της αλιείας, οι δύο κοινότητες βρέθηκαν αντιμέτωπες με την ίδια σκοτεινή τύχη, αλλά οι δρόμοι τους χωρίστηκαν, μετά από δύο δεκαετίες. Όταν η θάλασσα επέστρεψε στη Βόρεια Αράλη στο Καζακστάν, επέστρεψε μαζί της και η ζωή. Αλλά στη Νότια Αράλη, που ερημοποιήθηκε, οι κάτοικοι βιώνουν ένα αίσθημα ασφυξίας.

Διαβάστε όλο το θέμα στο TVXS.gr