Bullying: Θύμα και θύτης στον ίδιο παρονομαστή

Τι κάνεις όταν διαπιστώνεις ότι το παιδί σου εκδηλώνει βία, ότι είναι θύτης εκφοβισμού στο σχολείο; Μία μητέρα στο Τέξας αποφάσισε μια λύση, που θεώρησε δραστική: Ανάγκασε τον γιο της να πάει στο σχολείο, φορώντας μια μπλούζα που έγραφε «είμαι νταής». Η μέθοδος όμως αυτή θα συνετίσει το παιδί ή θα το τραυματίσει; Με αφορμή αυτό το γεγονός αλλά και το άνοιγμα των σχολείων, όπου φυσικά εκδηλώνεται, κυρίως, το φαινόμενο που τα τελευταία χρόνια δείχνει να γιγαντώνεται

και αποκαλούμε μπούλινγκ, μιλήσαμε με την Γιώτα Αντωνοπούλου, ψυχοπαιδαγωγό και ιδρυτικό μέλος του Ελληνικού Ινστιτούτου Παιγνιοθεραπείας και Δραματοθεραπείας «Το Άθυρμα».

Καταρχήν, το μπούλινγκ, όπως το αποκαλούμε σήμερα, ορίζοντας τη βία μεταξύ των παιδιών, είναι πράγματι ένα σύγχρονο φαινόμενο;

´Οχι βέβαια. Υπήρχε πάντα. Ποιος δεν θυμάται από τα παιδικά, σχολικά του χρόνια τέτοια συμβάντα. ´Εχουμε δώσει πολλή μεγάλη διάσταση τα τελευταία χρόνια. Όχι πως δεν έχει γίνει ιδιαίτερα σοβαρό το πρόβλημα. Δίνεται όμως μια λάθος διάσταση κοινωνικά στο θέμα, μια λάθος ανάγνωση του προβλήματος, με βάση την οποία περιθωριοποιούνται θύμα και θύτης. Περιθωριοποιούνται και οι δυο και δεν κατανοούμε ότι ο θύτης είναι θύμα κάπου αλλού. Όπως και το ότι ο ένας ρόλος συντηρεί και τροφοδοτεί τον άλλον. Όπως και στους ενήλικες. Με ψυχαναλυτικούς όρους σε ένα ζευγάρι με θύτη και θύμα, οι ρόλοι μεταξύ των ατόμων εναλλάσσονται. Εκτός αυτού, δεν κατανοούμε επίσης ότι θύμα και θύτης είναι στον ίδιο παρονομαστή, μάλιστα στο κλάσμα αυτό βλέπουμε μόνο παρονομαστή. Οφείλουμε επίσης ως προς το φαινόμενο να διακρίνουμε, να διαφοροποιήσουμε τους τσακωμούς από το μπούλινγκ, από τον εκφοβισμό και τη μείωση κάποιου πιο ευάλωτου.

Και πως ξεχωρίζουν οι τσακωμοί από το μπούλινγκ;

Η διαφορά είναι στην υποτίμηση και τον λόγο που το κάνω. Στο μπούλινγκ το κάνω συνειδητά και για να σε πονέσω. Όπως έχω πονέσει, θα σε πονέσω. Αυτό που δεν μαθαίνουν τα παιδιά, γιατί και οι ενήλικες δεν το έχουν, είναι η σχέση πράξης και συνέπειας. Δεν μαθαίνουν λοιπόν πως η κάθε πράξη έχει και συνέπεια. Θετική πράξη, θετική συνέπεια. Αρνητική πράξη, αρνητική συνέπεια. Και ανάλογα αναλαμβάνω την ευθύνη μου. Και η συνέπεια δεν είναι τιμωρία, τα όρια δεν είναι τιμωρία. Η τιμωρία είναι επιβολή. Γι αυτό και έχουμε τη βία ως απάντηση. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα, από ένα δημοτικό δημόσιο σχολείο στη Γαλλία, όπου δούλεψα πριν αρκετά χρόνια. Ήταν σε μια περιοχή, σαν το δικό μας Βοτανικό, είχε παιδιά από είκοσι εθνότητες και φαινόταν δυσλειτουργικό το περιβάλλον. Κάποιοι φωτισμένοι δάσκαλοι λοιπόν εφαρμόσανε ένα πρόγραμμα, ένα εκπαιδευτικό μοντέλο αλλιώτικο από το επίσημο. Ένα αυτοδιαχειριζόμενο σχολείο. Υπήρχε λοιπόν κάποιος μαθητής που ήταν βίαιος, χτυπούσε τα παιδιά, τους συμμαθητές. Κάθε βράδυ μαζευόμασταν όλοι μαζί και λέγαμε τα νέα της ημέρας. Τα παιδιά εκφράζανε παράπονα ότι ο τάδε τους χτυπάει. Το παιδί αυτό εν τω μεταξύ το δέρνανε στο σπίτι του. Αποφασίσαμε λοιπόν και προτρέψαμε τα παιδιά να καθίσουν και να συζητήσουν όλα μαζί και ο συμμαθητής τους που τους χτύπαγε, τι θα γίνει με αυτήν την κατάσταση. Ποια ήταν η απόφαση που πήρανε τα παιδιά; Ότι αφού μπορεί ο συμμαθητής τους αυτός να κάνει το κακό, μπορεί να κάνει και το καλό. Έτσι, τον κάνανε γιατρό. Το γυρίσανε ανάποδα, του δώσανε ρόλο θετικό, δημιουργικό. Όποιο παιδί λοιπόν δεν ένιωθε καλά ή χτυπούσε, ενημέρωνε πρώτα το μαθητή αυτόν, τον γιατρό. Το παιδί ήταν πλέον περήφανο για το ρόλο του και δεν χτύπησε ξανά άλλο συμμαθητή του.

Διαβάστε όλο το θέμα στο TVXS.gr