Ξεχάστε την γκάφα της Κέιτ Μίντλετον, οι βασιλιάδες επεξεργάζονται διαχρονικά τα πορτρέτα τους

Ούτε ένας, ούτε δύο. Βασιλιάδες και βασίλισσες υπήρξαν… κατά συρροήν ένοχοι στο παρελθόν για την αλλαγή, επί τα βελτίω φυσικά, της εικόνας τους.

Διότι η εικόνα του ηγεμόνα έπαιζε ανέκαθεν σημαντικό ρόλο για την απήχησή του στο λαό, για τη φήμη και το κύρος του. Κι αν δεν υπήρχε το photoshop, στη θέση του βρίσκονταν οι κατά παραγγελίαν ζωγράφοι, που ομόρφαιναν τις ασχημούτσικες βασίλισσες, ψήλωναν τους βασιλείς, πρόσθεταν ή αφαιρούσαν βάρος, δυνάμωναν τους μυς και

γέμιζαν με αρρενωπότητα τις πλαδαρές φυσιογνωμίες τους.

Η χειραγώγηση μέσω των πορτρέτων τους είναι λοιπόν, αυτό που έκαναν πάντα οι βασιλικές οικογένειες.

Ο ισχυρισμός, ότι η Κέιτ Μίντλετον, πριγκίπισσα της Ουαλίας, επεξεργάστηκε ψηφιακά την οικογενειακή φωτογραφία για την Ημέρα της Μητέρας προτού τη δημοσιεύσει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προκάλεσε ως γνωστόν άμεσες και αυθόρμητες αντιδράσεις. Ωστόσο κανείς δεν σκέφτηκε, ότι το όλον θέμα έχει ιστορικό προηγούμενο. Άλλωστε είναι δύσκολο να είσαι βασιλιάς αυτές τις μέρες…

Υπήρξε μια εποχή, που το κοινό απαιτούσε ελάχιστα από τους μονάρχες του. Δεν περίμενε να εμφανιστούν και να κόψουν κορδέλες, να παρευρεθούν σε φιλανθρωπικά γκαλά ή να στείλουν επετειακές, οικογενειακές φωτογραφίες.

Αν ανησυχούσαν για την υγεία του βασιλιά τους, μπορούσαν να καταφύγουν στην προσευχή. Κι αν ήθελαν να μάθουν, πώς έμοιαζε ο κυβερνήτης τους, αρκούσε μια ματιά σε ένα νόμισμα.

Μια παρόμοια ματιά λοιπόν, σε ιστορικά, βασιλικά πορτρέτα προτρέπει σε συμπάθεια προς την πριγκίπισσα. Αυτό τουλάχιστον διατείνεται, με κάποια δόση ειρωνείας πάντως, το artnet news προτείνοντας να σκεφτεί κανείς τα… δεινά της βασιλικής οικογένειας, που τώρα πρέπει να παράγει ιδιωτικά τα πορτρέτα της, στο σπίτι (ομολογουμένως ωραίο σπίτι) με τον πρίγκιπα ως φωτογράφο και την πριγκίπισσα ως χειρίστρια του photoshop.

Επομένως η Πριγκίπισσα της Ουαλίας απλώς εντάσσεται σε μια περίφημη λίστα βασιλιάδων που έχουν βελτιώσει τη δημόσια εικόνα τους.

Ιδού όμως και μερικά παλαιότερα παραδείγματα.

Ένας Έρρίκος αντίγραφο

Το 1540, το εργαστήριο του γερμανού ζωγράφου Χανς Χόλμπαϊν του Νεώτερου ζωγράφισε το πορτρέτο, που θα καθόριζε την εικόνα του Ερρίκου Η’.

Μια εικόνα, που δείχνει έναν ισχυρό και σωματικά υγιή βασιλιά, που κοιτά το λαό του με ένα ήρεμο βλέμμα. Ο πίνακας όμως, αν και πλούσιος σε λεπτομέρειες και βασιλικές εκλεπτύνσεις, παραποιεί τόσο τον χαρακτήρα όσο και τη φυσική ικανότητα του Ερρίκου.

Κι αυτό, γιατί στην πραγματικότητα ο πίνακας είναι το αντίγραφο ενός παλαιότερου πορτρέτου μονάρχη της Αγγλίας σε φυσικό μέγεθος, που ο Χόλμπαϊν είχε ζωγραφίσει χρόνια πριν ως τοιχογραφία μέσα στο Whitehall (το παλάτι που καταστράφηκε από πυρκαγιά το 1698).

Ερρίκος Η’, πορτρέτο από το Εργαστήριο του Χανς Χόλμπαϊν του Νεότερου (περίπου 1540)

Στην περίπτωση του Ερρίκου ο ζωγράφος επιμήκυνε τα πόδια του βασιλιά, κάτι που αποδεικνύεται από μία πανοπλία, που φορούσε εκείνη την εποχή και έχει διασωθεί.

Επίσης τον ζωγράφισε αρκετά νεότερο από την ηλικία του. Ενώ, διαφορετική ήταν και η όλη σωματική του κατάσταση, δεδομένου, ότι ένα σοβαρό ατύχημα που είχε, το 1536 είχε μειώσει σημαντικά την ρώμη του.

Η σεμνή Μαρία Αντουανέτα

Η Μαρία Αντουανέτα έμαθε τη δύναμη της προσωπογραφίας νωρίς. Για την ακρίβεια από τότε, που το πορτρέτο της 14χρονης Αρχιδούκισσας της Αυστρίας, φιλοτεχνημένο από τον Ζοζέφ Ντικρέ είχε σταλεί στη Γαλλία για τις διαπραγματεύσεις ενός επικείμενου γάμου. Και πράγματι στον Λουδοβίκο ΙΣΤ’ άρεσε πολύ αυτό που είδε, με την ιστορία να γράφεται στη συνέχεια, όπως γνωρίζουμε.

Αλλά και η Μαρία Αντουανέτα μόλις εγκαταστάθηκε στις Βερσαλλίες έκανε το άνευ προηγουμένου βήμα -δεν είχε ξανασυμβεί ως τότε- να διορίσει επίσημο πορτρετίστα, πόσο μάλλον που ήταν γυναίκα, η Ελιζαμπέτ Λουίζ Βιζέ Λε Μπρεν.

Το 1887 όμως, η εικόνα της χρειαζόταν μια αναμόρφωση. Η Γαλλία ήταν βαριά χρεωμένη, η φτώχεια είχε πλήξει την ύπαιθρο και η «Υπόθεση του περιδέραιου» -μία κατηγορία, που αποδείχθηκε αργότερα ψευδής- προστέθηκε στη φήμη της Μαρίας Αντουανέτας ότι ήταν επιπόλαιη και ανόητη.

Η Μαρία Αντουανέτα και τα παιδιά της από την Ελιζαμπέτ Λουίζ Βιζέ Λε Μπρεν (1787)

Στο νέο πορτρέτο λοιπόν, η Βιζέ Λε Μπρεν παρουσιάζει τη Μαρία Αντουανέτα ως μια σοβαρή, μητρική φιγούρα, σεμνή στο ντύσιμο και στα κοσμήματα (για βασίλισσα τουλάχιστον). Ενώ ένα ντουλάπι κοσμημάτων στο βάθος παραπέμπει στην Κορνηλία την Ρωμαία, που εκτιμούσε τα παιδιά της, τον Τιβέριο και τον Γάιο Γράκχο, περισσότερο από τα κοσμήματά της.

Και τέλος έβαλε τη Βιζέ Λε Μπρν να ζωγραφίσει μια άδεια κούνια, ως υπενθύμιση της πριγκίπισσας Σοφίας, που είχε πεθάνει πρόσφατα.

Ο Ναπολέων και ο Πάπας

Ενώ βρισκόταν στη φυλακή για τις πολιτικές του πεποιθήσεις, που έκλιναν προς τον Ροβεσπιέρο, ο Ζακ-Λουί Νταβίντ είδε το άστρο του να ανατέλλει δίπλα στον Ναπολέοντα. Κι όποιες ιδεολογικές ανησυχίες μπορεί να είχε πριν για τον νέο αυτοκράτορα, προσπεράστηκαν και σίγουρα δεν εμφανίστηκαν στη ζωγραφική του.

Ο πίνακάς του λοιπόν «Η στέψη» είναι το προπαγανδιστικό του αριστούργημα. Παρ’ ότι μάλιστα, οι ιστορικοί πίνακες της εποχής είναι μεγάλοι, το έργο του Νταβίντ ήταν τόσο πιο μεγάλο, που ακόμη και ο Ναπολέων λέγεται ότι είπε, όταν τον είδε, πως «κάποιος μπορεί να μπει μέσα στην εικόνα».

Η ανάδειξη του αυτοκράτορα Ναπολέοντα και η στέψη της αυτοκράτειρας Ζοζεφίνας στην Νοτρ Νταμ στις 2 Δεκεμβρίου 1804 από τον Ζακ-Λουί Νταβίντ (1804–07)

Επίσης όμως, μεγάλος είναι και ο ίδιος ο Ναπολέων στον πίνακα. Κυρίως αυτός ασφαλώς. Η σύζυγός του εξάλλου, η Ζοζεφίνα απεικονίζεται πολύ πιο όμορφη και νέα από τα 41 της χρόνια που ήταν τότε. Ενώ στην τελετή εμφανίζεται και η μητέρα του Ναπολέοντα, καθήμενη σε μια καρέκλα, που μοιάζει με θρόνο, παρ΄όλο ότι είχε σνομπάρει τη στέψη.

Αλλά η πραγματική ιδιοφυΐα του Νταβίντ είναι, ότι περιλαμβάνει και τον Πάπα Πίο Ζ’. Στο προπαρασκευαστικό σχέδιο πάντως, έδειχνε τον Πάπα με τα χέρια στα γόνατα αλλά ο Ναπολέων είχε απορρίψει τη συγκεκριμένη στάση γιατί έδειχνε παθητικότητα κατά τον ίδιο.

Έτσι ο Νταβίντ τον ζωγράφισε να προσφέρει την ευλογία του! Αλλά μόνον αυτή, γιατί κατά τ’ άλλα είναι ο Ναπολέοντας, που διευθύνει τον πίνακα!

Διαβάστε επίσης:

Μείωση του όγκου της οικίας Κούστα στις Σπέτσες ζήτησε το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων

Δανάη Ανεσιάδου: Μια αλληγορική σκηνογραφία του κόσμου μέσα από την τέχνη

Δημοπρασία από τη συλλογή έργων τέχνης του Χρύσανθου Πανά