Στιβ Μακ Κουίν: Ο αληθινός σταρ στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση

Ο (αληθινός!) σταρ και βραβευμένος με Όσκαρ σκηνοθέτης Στιβ Μακ Κούιν παρουσιάζει στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση την εικαστική εγκατάσταση End Credits, 2012-ongoing. Η παράσταση πραγματοποιείται στο πλαίσιο της 7ης Μπιενάλε της ΑΘήνας

Το πρόσωπο γύρω από το οποίο εστιάζει το βίντεο του Στιβ Μακ Κουίν ίσως ξενίσει το Αθηναϊκό κοινό: Πρόκειται για τον Αφροαμερικανό τραγουδιστή, ηθοποιό, κοινωνικό ακτιβιστή και αστέρα του αμερικανικού φούτμπολ Πολ Ρόμπσον (Paul Robeson, 1898-1976).

Το θέμα του όμως, παραμένει ιδιαιτέρως γνώριμο: Τη δεκαετία του 1950, ο αθλητής βρέθηκε στη μαύρη λίστα του FBI για τον αγώνα του κατά του ρατσισμού. Τόσους και τόσους κατατρεγμένους δεν εξύμνησαν τα τραγούδια του Μίκη ή του Διονύση Σαββόπουλου; Η βίντεο εγκατάσταση του Στιβ Μακ Κουίν αποτελεί φόρο τιμής στον ανιδιοτελή αγώνα του Ρόμπσον για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Το ευρύ κοινό γνωρίζει τον Στιβ Μακ Κουίν από τις πασίγνωστες ταινίες του, το Shame και το Δώδεκα χρόνια σκλάβος (12 Years a Slave). Όμως ο Μακ Κουίν είχε εδραιωθεί ως εικαστικός καλλιτέχνης πολύ πριν ξεκινήσει την καριέρα του στον διεθνή κινηματογράφο.

Τόσο στη video art όσο και στον κινηματογράφο, ο Μακ Κουίν έχει καταπιαστεί με το συλλογικά τραύματα, για το φόβο του άλλου. Αφροαμερικανός και ο ίδιος, γεννημένος σε φτωχή συνοικία του Λονδίνου. Έχει προσπαθήσει πολλάκις στα έργα του να συλλάβει τις λεπτές αποχρώσεις που διαχωρίζουν τους ανθρώπους λόγω ταυτότητας και φυλής.

Οι φόβοι που αποκαλύπτονται, η ένταση και το δραματικό στοιχείο στις αποφασιστικές πινελιές του Μακ Κουίν όχι μόνο δεν καλοπιάνουν το κοινό αλλά το εξωθούν στα άκρα της ανθρώπινης βαναυσότητας και του παραλογισμού.

Τραγουδιστής και κοινωνικός ακτιβιστής, ο Ρόμπσον βρέθηκε στο στόχαστρο του FBI όταν ξεκίνησε εκστρατεία ενάντια στο λιντσάρισμα.

Το όνομά του για πολύ καιρό φιγουράριζε στη μαύρη λίστα του οργανισμού. Από τότε η καριέρα του καταποντίστηκε.

Όταν ο φάκελός του στο FBI αποχαρακτηρίστηκε και βγήκε εν μέρει στη δημοσιότητα, ο Στιβ Μακ Κουίν ξεκίνησε ένα μεγάλο ταξίδι για να συγκροτήσει ένα μνημείο επικών διαστάσεων στον ηρωικό άνδρα.

End credits όπως τίτλοι τέλους σημαίνει ο κατάλογος των συντελεστών που εργάστηκαν σε μία ταινία. Όσο πιο ακριβή η παραγωγή, τόσο μεγαλύτερη η λίστα. Από τον σκηνοθέτη ως τον κομμωτή και τον κλητήρα. Όλοι στο ίδιο σακί.

Στο End Credits, 2012-ongoing ξετυλίγονται χιλιάδες σελίδες η μία μετά την άλλη. Ο Μακ Κουίν συνθέτει έτσι το καθαρτήριο της συλλογικής συνείδησης απέναντι σε ανθρώπους που μαρτύρησαν για το κοινό καλό όπως ο Ρόμπσον.

«Σαν πηγή ή ποτάμι, το έργο κυλά διαρκώς επί δεκάδες ώρες σαν ένα κήρυγμα εικόνων και λέξεων που καθηλώνουν με τη σκοτεινή τους ύλη και τον βαθύ, συμπυκνωμένο τους πόνο», σημειώνουν οι επιμελητές.

Γεννήθηκε το 1969 στο Λονδίνο και αυτή την περίοδο ζει μεταξύ Λονδίνου και Άμστερνταμ. Τα θέματά του ακουμπούν πάνω σε καίρια οικουμενικά ζητήματα εστιάζοντας συνήθως σε αληθινούς χαρακτήρες.

Αναπλάθει επονείδιστες βιογραφίες με εντελώς αφαιρετικό ύφος. Αποφεύγοντας κάθε βερμπαλισμό από τα σενάριά του αλλά και από την εικονογραφία του. Παραμένει και εκείνη εντελώς απογυμνωμένη, απαλλαγμένη από τις πολλές εναλλαγές εντυπώσεων. Ο σκηνοθέτης θαρρείς κοιτάζει στοϊκά και με δέος τον ανθρώπινο μόχθο μέχρι την τελική του εξυλέωση.

«Θέλω να βάλω το κοινό σε μια θέση όπου ο καθένας να αποκτά οξύτατη ευαισθησία για τον εαυτό του, το σώμα του και την ανάσα του», έχει δηλώσει ο ίδιος.

Το 2008 συμμετείχε στο Φεστιβάλ των Καννών με την πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους με τίτλο Hunger για την οποία τιμήθηκε με Χρυσή Κάμερα (Caméra d’Or) για την καλύτερη ταινία από πρωτοεμφανιζόμενο σκηνοθέτη.

Τρία χρόνια αργότερα σκηνοθέτησε την ταινία Shame (2011) με πρωταγωνιστές τον Μάικλ Φασμπέντερ (και στις τρεις ταινίες μεγάλου μήκους του) και την Κάρεϊ Μάλιγκαν. Η ταινία συμμετείχε στο 68ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας και χάρισε στον Φασμπέντερ την Coppa Volpi Καλύτερης Ανδρικής Ερμηνείας.

Το 2013 ο ΜακΚουίν γύρισε την ταινία 12 Χρόνια Σκλάβος με τους Τσιούετελ Έτζιοφορ, Μάικλ Φασμπέντερ και Μπραντ Πιτ.

Το έργο αναφερόταν στην ακόμη νωπή πληγή της σκλαβιάς. Ύστερα από επτά υποψηφιότητες για Χρυσή Σφαίρα κέρδισε τελικά τη Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Δραματικής Ταινίας. Και μέσα από εννιά οσκαρικές υποψηφιότητες απέσπασε τελικά, Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας, Όσκαρ Β’ Γυναικείου Ρόλου και Όσκαρ Διασκευασμένου Σεναρίου. Τέλος τιμήθηκε με το βραβείο BAFTA ως η καλύτερη ταινία για το 2014.

Δεν είναι και λίγα.

Μεγάλης κλίμακας εκθέσεις του έργου του Μακ Κουίν έχουν διοργανωθεί στην Tate Modern του Λονδίνου το 2020, στο μουσείο Schaulager της Βασιλείας το 2013 και στο Art Institute of Chicago το 2012.

Για το 2022 προγραμματίζεται μεγάλη έκθεση στην Pirelli HangarBicocca του Μιλάνου.

Ανάμεσα στις πρόσφατες ατομικές παρουσιάσεις του περιλαμβάνονται η Steve McQueen: Year 3 στην Tate Britain του Λονδίνου (2019-2021), καθώς και εκθέσεις στο Institute of Contemporary Art της Βοστόνης (2017), στην γκαλερί Whitworth του Μάντσεστερ (2017), στο Pérez Art Museum του Μαϊάμι (2017), στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης (2017), στο Art Institute of Chicago (2017) και στο Whitney Museum of American Art της Νέας Υόρκης (2016).

Στο παρελθόν, ο Μακ Κουίν έχει συμμετάσχει στις Documenta XII (2007), XI (2002) και X (1997), καθώς και σε Μπιενάλε της Βενετίας (2015, 2013, 2007 και 2003), εκπροσωπώντας μάλιστα τη Μεγάλη Βρετανία στη διοργάνωση το 2009.

Πιο πρόσφατα, έγραψε και σκηνοθέτησε το Small Axe (2020), μια ανθολογία πέντε ταινιών σχετικά με τα βιώματα των μεταναστών από την Καραϊβική στο Λονδίνο, καθώς και το Uprising (2021): Πρόκειται για τρεις σουίτες μικρών ταινιών για το BBC σχετικά με την πυρκαγιά στο New Cross του Λονδίνου το 1981.

Η πιο πρόσφατη από τις τέσσερις μεγάλου μήκους ταινίες του τιτλοφορείται Widows (2018).

END CREDITS 2012-ongoing

Steve McQueen

Ίδρυμα Ωνάση

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ ΣΤΗ ΣΤΕΓΗ | ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ 7ΗΣ ΜΠΙΕΝΑΛΕ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Παρασκευή 24 Σεπτεμβρίου ως 24.10.2021

Στέγη 
Εκθεσιακός Χώρος -1
16.00-22.00

Διαβάστε επίσης: Αλεξία Αντσακλή Βαρδινογιάννη: Πώς τίμησε τα 10 χρόνια Artflyer χαρίζοντάς του εκθεσιακό χώρο

Ακολουθήστε το mononews.gr στο Google News για την πιο ξεχωριστή ενημέρωση