Υπερδνειστερία: ο επόμενος στόχος του Πούτιν;

Γράφει ο

Γεώργιος Βενέτης

Εκπαιδευτικός-πτυχ. Πολιτικών Επιστημών

Πολλοί αναλυτές θεωρούσαν. ότι ρωσική εισβολή  στην Ουκρανία θα είχε σύντομη ημερομηνία λήξης.  Δυστυχώς για τον Ουκρανικό λαό που βιώνει τις τραγικές συνέπειες του πολέμου, αλλά και  για τον παγκόσμιο πληθυσμό  που υφίσταται τις οικονομικές συνέπειες ως παράπλευρη απώλεια,  δεν διαφαίνονται  στο ορατό μέλλον ελπίδες ειρήνευσης. Εν αντιθέσει, υπάρχουν  φόβοι για περαιτέρω κλιμάκωση. Τις τελευταίες μέρες στην περιοχή  της Υπερδνειστερίας 

Την περασμένη εβδομάδα ο κορυφαίος Ρώσος στρατηγός Rustam Minnikayev υποστήριξε,  ότι στόχος της Ρωσίας είναι να καταλάβει τη νότια και την ανατολική Ουκρανία, αναφέροντας μάλιστα πως αυτό θα αποτελέσει «μια διέξοδο προς την Υπερδνειστερία», όπου όπως είπε, «υπάρχουν επίσης γεγονότα καταπίεσης του ρωσόφωνου πληθυσμού».
Επρόκειτο για μια τοποθέτηση που έβαζε ανοιχτά την Υπερδνειστερία στο ρωσικό στόχαστρο, αν και δεν ήταν η πρώτη φορά που η Μολδαβία και η αποσχισθείσα αυτή Δημοκρατία αναφέρονταν ως οι επόμενοι στόχοι του Putin προκειμένου να επεκτείνει τη ρωσική επιρροή ακόμα πιο δυτικά στο έδαφος της Ευρώπης. Σημειώνεται πως κατόπιν των δηλώσεων του Ρώσου στρατηγού, η Μολδαβία είχε καλέσει τον Ρώσο πρεσβευτή για να διαμαρτυρηθεί γι’αυτές τις απειλητικές δηλώσεις, καλώντας την Μόσχα «να σεβαστεί την εδαφική της ακεραιότητα».

Τα τελευταία 24ωρα μια σειρά από επιθέσεις έχουν προκαλέσει ανησυχία στη Μολδαβία – και όχι μόνο – για το τι μέλλει γενέσθαι, ενώ είναι χαρακτηριστικό πως η πρόεδρος της Μολδαβίας, Maia Sandu ανακοίνωσε ότι συγκαλεί το Ανώτατο Συμβούλιο Ασφαλείας προκειμένου να εκτιμήσει το πώς διαμορφώνεται η κατάσταση στην χώρα. Από την πλευρά τους,  οι φιλορώσοι αυτονομιστές της Υπερδνειστερίας κάνουν λόγο για τρομοκρατικές επιθέσεις.

Για πρώτη φορά είναι υπαρκτός ο κίνδυνος να επεκταθεί ο πόλεμος, με απρόβλεπτες συνέπειες. Οι εκρήξεις κατέστρεψαν κεραίες ραδιοφώνου, κατά μήκος των ουκρανικών συνόρων. Στρατιωτικοί αναλυτές υποπτεύονται ότι η Ρωσία σχεδιάζει να στηριχθεί στην Υπερδνειστερία για υλικοτεχνική υποστήριξη και να εκμεταλλευτεί τη στρατηγική της θέση για να δημιουργήσει έναν χερσαίο διάδρομο κατά μήκος της Μαύρης Θάλασσας,  για να καταλάβει το λιμάνι της Οδησσού.

Δύο σενάρια για ποιος ευθύνεται για τις επιθέσεις στην Υπερδνειστερία

Οι δύο πλευρές αλληλοκατηγορούνται για το ποιος φέρει την ευθύνη για τις επιθέσεις των τελευταίων ωρών που επεκτείνουν δυτικότερα τις πολεμικές επιχειρήσεις. Σύμφωνα με το πρώτο σενάριο,  όλα γίνονται από τους Ρώσους: για να δεσμεύσει δυνάμεις η Ουκρανία στα δυτικά σύνορά της ώστε να διευκολυνθεί η επόμενη επίθεση της στα ανατολικά προς το Χάρκοβο ή και για να διευκολυνθούν επίσης οι επιθέσεις σε υποδομές στη δυτική Ουκρανία, απ’ όπου μεταφέρεται πολεμικός εξοπλισμός της Δύσης.
Σύμφωνα με την δεύτερη εκδοχή η ευθύνη βαραίνει τους Ουκρανούς που θέλουν να επεκτείνουν τις συρράξεις στο έδαφος της Μολδαβίας ώστε να προκαλέσουν επέμβαση του ΝΑΤΟ.
Να σημειωθεί ότι υπάρχουν ενδείξεις,  ότι οι ρωσικές δυνάμεις σκοπεύουν να διεξαγάγουν δημοψηφίσματα για την ίδρυση «λαϊκών δημοκρατιών» στις κατεχόμενες περιοχές της νότιας Ουκρανίας καθώς και στην Υπερδνειστερία,  γεγονός που υποδηλώνει, ότι ο Putin  σκοπεύει να αποκαλύψει μια σειρά από νέες «ανεξάρτητες» «λαϊκές δημοκρατίες» ως μέρος του εορτασμού της Ημέρας της Νίκης στις 9 Μαίου 2022.
H Υπερδνειστερία θα μπορούσε στη συνέχεια να ζητήσει πρόσθετη ρωσική προστασία και ο Putin θα μπορούσε να επιχειρήσει να στείλει κάποιες πρόσθετες δυνάμεις. Οποιεσδήποτε τέτοιες δραστηριότητες θα αύξαναν σε μεγάλο βαθμό εντάσεις και φόβους στη Μολδαβία και τη γειτονική Ρουμανία, ασκώντας πρόσθετη πίεση στο ΝΑΤΟ.

Τι είναι η Υπερδνειστερία

Η Υπερδνειστερία είναι μια στενή λωρίδα γης με μέγεθος περίπου 1.350 τετραγωνικών μιλίων, που βρίσκεται ανάμεσα στην Ουκρανία και την υπόλοιπη Μολδαβία, είναι κράτος ανεξάρτητο από τη Μολδαβία από τις 2 Σεπτεμβρίου του 1990, οπότε και διακήρυξε την ανεξαρτησία του υποβοηθούμενο από Ρώσους, Κοζάκους και Ουκρανούς εθελοντές.  Αποσχίσθηκε από το κράτος της Μολδαβίας έπειτα από σύντομη εμφύλια σύρραξη μετά την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Οι εθελοντές, συμπεριλαμβανομένων των Κοζάκων, ήρθαν από τη Ρωσία για να βοηθήσουν την αυτονομιστική πλευρά. Ο πρώην Σοβιετικός  Στρατός εισήλθε στη σύγκρουση στο τελικό στάδιο, εναντίον των δυνάμεων της Μολδαβίας. Περίπου 700 άνθρωποι σκοτώθηκαν. Έκτοτε, η Μολδαβία δεν ασκεί ουσιαστικό έλεγχο ή επιρροή στις αρχές της Υπερδνειστερίας.

Ο θύλακας,  εξαρτάται σχεδόν πλήρως από τη Μόσχα, η οποία χορηγεί επιδοτούμενο φυσικό αέριο και έχει αναπτύξει εκεί δύναμη 1.500 στρατιωτών Η αυτοδιάθεσή της είναι διαφιλονικούμενη. Σε δημοψήφισμα στις 17 Σεπτεμβρίου 2006, οι ψηφοφόροι της αυτοανακηρυγμένης Δημοκρατίας ψήφισαν με ποσοστό 93,1% υπέρ της ανεξαρτητοποίησής τους από τη Μολδαβία και της ένωσης με τη Ρωσία, με την οποία η περιοχή δεν συνορεύει.

Η  Υπερδνειστερία είναι μια μη αναγνωρισμένη αλλά ντε φάκτο ανεξάρτητη δημοκρατία με τη δική της κυβέρνηση, κοινοβούλιο, στρατό, αστυνομία, ταχυδρομικό σύστημα, νόμισμα και πινακίδες κυκλοφορίας οχημάτων. Οι αρχές της έχουν υιοθετήσει σύνταγμα, εθνικό ύμνο, σημαία και εθνόσημο. Είναι η μόνη χώρα που χρησιμοποιεί ακόμα το σφυροδρέπανο στη σημαία της.

Οι περισσότεροι Υπερδνειστέριοι έχουν Μολδαβική υπηκοότητα,   αλλά πολλοί Υπερδνειστέριοι έχουν επίσης Ρωσική και Ουκρανική υπηκοότητα. Η μεγαλύτερη πληθυσμιακή ομάδα είναι οι Ρώσοι που αποτελούσαν το 34% το πληθυσμού το 2015.

Μία απόδειξη νοσταλγίας και προσήλωσης στο σοβιετικό παρελθόν  της αποτελεί το γεγονός ότι, κατά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της το 1990, η αποσχισθείσα Υπερδνειστερία είχε αρχικά υιοθετήσει την επίσημη ονομασία Μολδαβική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία του Δνείστερου. Με αυτόν τον τρόπο, το νεόκοπο κράτος διατράνωνε τη βούλησή του να διατηρήσει το σοβιετικό οικοδόμημα, που τότε βρισκόταν σε παρακμή. Στις 17 Μαρτίου 1991, το 97% του πληθυσμού της ψήφισε υπέρ της διατήρησης της ΕΣΣΔ, σε ένα δημοψήφισμα το οποίο οι μολδαβικές αρχές επέλεξαν να μποϋκοτάρουν.

Η Υπερδνειστερία, η Αμπχαζία, η Νότια Οσετία και το Αρτσάχ είναι μετασοβιετικές ζώνες, εν μέρει αναγνωρισμένα κράτη που  διατηρούν φιλικές σχέσεις μεταξύ τους. Στην επικράτεια της Υπερδνειστερίας κατοικούν 213 χιλιάδες πολίτες της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

Η περιοχή είναι γνωστή στα ελληνικά ως Υπερδνειστερία. Ετυμολογικά, τα ονόματα αυτά είναι προσαρμογές του ρουμανικού καθομιλούμενου ονόματος της περιοχής, του “Transnistria” που σημαίνει “πέρα από τον ποταμό Δνείστερο”.

Όλα τα κράτη μέλη του ΟΗΕ θεωρούν την Υπερδνειστερία νομικό μέρος της Δημοκρατίας της Μολδαβίας. Το 2009 ο πληθυσμός της Υπερδνειστερίας ήταν περίπου 555.000 άτομα,  με την Τιράσπολ ως δηλωμένη της πρωτεύουσα. Οι επίσημες στατιστικές δείχνουν ότι το 91% του πληθυσμού της Υπερδνειστερίας ακολουθεί τον Ανατολικό Ορθόδοξο Χριστιανισμό, ενώ το 4% ακολουθεί τον Ρωμαιοκαθολικισμό. Οι Ρωμαιοκαθολικοί βρίσκονται κυρίως στη Βόρεια Υπερδνειστερία, όπου ζει μια αξιοσημείωτη πολωνική μειονότητα.

Εκλογή της Μάγια Σάντου στην προεδρία της Δημοκρατίας της Μολδαβίας 

Η Υπερδνειστερία ξαναβρέθηκε στο επίκεντρο της δημοσιότητας μετά την εκλογή, στις 16 Νοεμβρίου 2020, της ιδιαίτερα φιλοευρωπαίας Μάγια Σάντου στην προεδρία της Δημοκρατίας της Μολδαβίας (με ποσοστό 57%). Αυτή η πρώην οικονομολόγος, με θητεία στην Παγκόσμια Τράπεζα, αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων της διακρίθηκε για την αναζωπύρωση της εχθρότητας απέναντι στον αποσχισθέντα γείτονα. Υπενθυμίζοντας ότι «η περιοχή της Υπερδνειστερίας αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της Δημοκρατίας της Μολδαβίας», η νέα πρόεδρος ζήτησε την απόσυρση των ρωσικών στρατευμάτων που βρίσκονται σταθμευμένα στη ζώνη ασφαλείας η οποία καθορίζει τα σύνορα με την αποσχισθείσα οντότητα, βάσει της συμφωνίας της 21ης Ιουλίου 1992 μεταξύ της Ρωσικής Ομοσπονδίας και της Μολδαβίας. Μπορεί να υπολογίζει στην υποστήριξη των ΗΠΑ που, μέσω του πρέσβη τους, τον Μάιο του 2021 τάχθηκαν υπέρ της «πλήρους επανένταξης της Υπερδνειστερίας στην επικράτεια της Δημοκρατίας της Μολδαβίας». Η Σάντου, η οποία διαδέχτηκε μια κυβέρνηση που θεωρούνταν φιλορωσική, προβάλλει ένα πρόγραμμα προσανατολισμένο στην ενσωμάτωση της χώρας της στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η γειτονική Ουκρανία εκφράζει έμπρακτα την αλληλεγγύη της προς το Κισινάου, την πρωτεύουσα της Μολδαβίας. Από την 1η Σεπτεμβρίου 2021, το Κίεβο απαγόρευσε στα οχήματα με πινακίδες Υπερδνειστερίας να εισέρχονται στην ουκρανική επικράτεια.

Η εκλογή της Σάντου,  αποτελεί την απόδειξη ότι «η μολδαβική πολιτική εξακολουθεί να είναι θύμα του ρουμανικού εθνικισμού». Η Μολδαβή πρόεδρος τον περασμένο Απρίλιο, ενώπιον της κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, τάχθηκε υπέρ της τροποποίησης του άρθρου 13 του Συντάγματος. Στόχος της είναι η μετατροπή της ρουμανικής σε επίσημη γλώσσα της χώρας, δυνάμει μιας απόφασης του Συνταγματικού Συμβουλίου το 2013. Η δήλωσή της αποτέλεσε το τελευταίο επεισόδιο σε έναν δημόσιο διάλογο που δρομολογήθηκε το 1989, όταν η μολδαβική γλώσσα κηρύχθηκε επίσημη γλώσσα της χώρας και το κυριλλικό αλφάβητο εγκαταλείφθηκε υπέρ του λατινικού.

 Καθώς η πολιτική συγκυρία καθιστά την Υπερδνειστερία ευάλωτη, ο πληθυσμός της χώρας μειώνεται με γρήγορους ρυθμούς –όπως εξάλλου και της Μολδαβίας. Από 706.000 κατοίκους το 1990, στην Υπερδνειστερία έχουν πλέον απομείνει 550.000. Πολλοί νέοι φεύγουν για να σπουδάσουν ή να εργαστούν στο εξωτερικό. Το 2016 ο μέσος μηνιαίος μισθός στη χώρα ανερχόταν σε μόλις 336 δολάρια (298 ευρώ). Υπάρχουν τρεις επίσημες γλώσσες: η ρωσική, η μολδαβική και η ουκρανική. «Κάθε οικογένεια μπορεί να επιλέξει τη γλώσσα στην οποία θα λάβουν εκπαίδευση τα παιδιά της»,

Η επιρροή της Μόσχας

Όσο κι αν στην πρόσοψη των δημόσιων κτιρίων εμφανίζονται και οι τρεις γλώσσες, η ρωσική η μολδαβική και η  ουκρανική στις επιγραφές των καταστημάτων, στις διαφημίσεις ή στις συζητήσεις στα καφενεία, η μολδαβική και η ουκρανική εξαφανίζονται, προς όφελος της γλώσσας του Ντοστογέφσκι και του  Πούσκιν. Η κατάσταση ευνοεί τη δυτική ρητορική, που εμφανίζει την Υπερδνειστερία ως έδαφος «υπό ρωσική κατοχή». Παρά το γεγονός ότι δεν έχει αναγνωρίσει την ανεξαρτησία της, η Μόσχα τής παρέχει σημαντική οικονομική βοήθεια, ενώ την τροφοδοτεί και με φυσικό αέριο σε επιδοτούμενη τιμή.  Σε αντάλλαγμα, η Υπερδνειστερία παραμένει υποταγμένη στη Ρωσία σε πολιτικό επίπεδο και διαδραματίζει ρόλο ασπίδας απέναντι σε μια ενδεχόμενη ένταξη της Μολδαβίας στο ΝΑΤΟ –μια προοπτική που δεν αποκλείει το Κρεμλίνο, παρά το γεγονός ότι στο μολδαβικό Σύνταγμα έχει περιληφθεί η αρχή της ουδετερότητας.

The post Υπερδνειστερία: ο επόμενος στόχος του Πούτιν; appeared first on Militaire.gr.